"Ministerie vernietigde stukken over Utrechtse loktieners"

Het gaat om correspondentie uit juni en juli 2014 over de inzet van 'mystery guests' of 'loktieners' bij de controle op de naleving van de drank- en horecawet. Argos beschikt over kopieën van de vernietigde documenten.

Een voormalig ambtenaar van het ministerie heeft tegen het programma gezegd dat hij de opdracht kreeg om diverse documenten te verwijderen. Het ministerie van Veiligheid en Justitie en de gemeente Utrecht kregen hetzelfde verzoek.

Volgens de ambtenaar vreesde de leiding van zijn afdeling dat de indruk zou ontstaan dat het ministerie als rijksoverheidsorgaan naar de pijpen van een lagere overheid, zoals een gemeente, danst.

Utrecht controleerde vorig jaar korte tijd de naleving van de drank- en horecawet met behulp van 17-jarige mystery guests, terwijl de wettelijke minimumleeftijd van kopers van alcohol net was verhoogd tot 18 jaar.

De maatregel stuitte op grote bezwaren van politici en horeca-ondernemers, die het stadsbestuur beschuldigden van uitlokking.

Ook VWS liet de gemeente Utrecht achter de schermen weten dat gebruik van minderjarige loktieners vermoedelijk onwettig was. Utrecht bedacht vervolgens in overleg met de ministeries van VWS en Veiligheid en Justitie een scenario om meerderjarige mystery guests te kunnen inzetten.

De gemeente schreef onder meer hoe staatssecretaris Van Rijn zou moeten reageren indien opnieuw ophef zou ontstaan, aldus Argos. Bedoeling was dat de ministeries zouden aangeven dat de Utrechtse aanpak met hen was besproken, maar dat zij niet inhoudelijk zouden oordelen over het plan.

Bij een eventuele rechtszaak tegen Utrecht zouden de ministeries en staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid het vonnis van de rechter afwachten.

De gemeente Utrecht en het ministerie van Veiligheid en Justitie bevestigen tegenover Argos dat zij vanuit VWS een verzoek hebben gekregen om correspondentie te verwijderen, maar ontkennen dit verzoek te hebben ingewilligd. Het ministerie van VWS wil niet ingaan op de kwestie.

Wob-deskundige Roger Vleugels noemt de Utrechtse zaak 'heel ernstig', vooral omdat het vernietigen van ambtelijke stukken volgens hem in geen verhouding staat tot de aard van de kwestie. "Als je om niks de wet al gaat overtreden, geeft dat te denken hoe dat bij zwaardere onderwerpen is", zegt hij tegen Argos.

Hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans van de Universiteit Leiden acht de handelswijze van VWS in strijd met de archiefwet en de wet openbaarheid van bestuur. Hij noemt de zaak 'politiek zeer pikant'.

Uitzending Argos: zaterdag 14.00 uur op NPO Radio 1.