Serie over oorlogsmonumenten in provincie Utrecht

PROVINCIE UTRECHT - De provincie Utrecht heeft 177 oorlogsmonumenten. Het onderhoud daarvan is vaak in handen van vrijwilligers. Zo zijn veel monumenten geadopteerd door een basisschool of bekommeren 4 en 5 mei comités zich er om.
Het beheer en onderhoud van de monumenten zijn belangrijk en daarom reiken het Nationaal Comité 4 en 5 mei, Landschap Erfgoed Utrecht en de provincie dit jaar een prijs uit in regio Utrecht. Het best onderhouden monument wint duizend euro.
Deze week maken kijkers van U Vandaag kennis met de vijf genomineerden. In de reportages wordt gesproken met de mensen die het monument onderhouden en met nabestaanden die een bijzondere band hebben met het monument, omdat daar hun vader, broer of oom herdacht wordt.

DEN DOLDER

Het eerste monument uit de serie is het Herdenkingskruis aan de Soestdijkerweg in Den Dolder. Op 5 april 1945 werden tien gevangenen uit het Huis van Bewaring in Utrecht op die plek geëxecuteerd.
De zorg voor het Herdenkingskruis is al tien jaar in handen van de oudste kinderen van basisschool De Kameleon. Ieder jaar wordt die zorg op 5 april overgedragen aan de nieuwe groep 8 tijdens een ceremoniële overdracht. Daar spraken we met mevrouw Muller-Koningsberger. Haar broer was een van de tien mannen die op de plek werd doodgeschoten.

JAARSVELD

Het tweede monument werd vorig jaar, 67 jaar na de oorlog, alsnog geplaatst in Jaarsveld. De obelisk 'We zijn ze niet vergeten!' is neergezet voor drie omgekomen Jaarsvelders. Eén van hen kwam om het leven bij een fusillade in Nederlands-Indië door de Japanners, de ander bij een tegenaanval op de Duitsers in de buurt van Zutphen en de derde bij een vliegtuigongeluk boven België.
Bertus de Groot en Sjaan van den Berg-Eikelenboom zijn nazaten van twee van de omgekomen mannen. Zij hebben zich jarenlang ingezet om het monument te realiseren. Ze vertellen wat de dood van hun ooms betekende voor hun families.

SOESTERBERG

Het derde monument is geplaatst op vliegbasis Soesterberg en heet 'Monument voor gefusilleerde verzetsmensen'. Op 18 november 1942 werden daar 33 verzetsstrijders in het geheim omgebracht. Kort na de oorlog werd onderzoek gedaan naar deze 'stille fusillade'; de slachtoffers werden gevonden in een massagraf op de vliegbasis.
Eén van hen was Johan Frederik IJisberg. Zijn dochter Tinie IJisberg vond jaren na de oorlog briefjes die haar vader en moeder aan elkaar schreven in de periode dat haar vader in de gevangenis zat. Tussen de vuile en schone was die haar moeder voor haar vader deed, kwamen de briefjes op de juiste plek terecht. Mevrouw IJisberg leest voor uit deze briefjes.

NIEUWEGEIN

Veel oorlogsmonumenten zijn er om slachtoffers te herdenken die tijdens de oorlog vielen. Maar ook ná de oorlog zijn er slachtoffers gevallen. Het vierde monument staat in Nieuwegein: 'Monument voor Jutphase Oorlogsslachtoffers'. Op de plek van het monument werden op 7 mei 1945, na de bevrijding van Nederland, toch nog vijf dorpsgenoten doodgeschoten.
De vader van mevrouw De Heus was op het verkeerde moment op de verkeerde plek en kwam om het leven. Ze vertelt hoe dat voor haar en haar familie was. Het monument is er ook voor vijf mannen die tijdens de oorlog sneuvelden.

DOORN

Het vijfde monument dat kans maakt op de aanmoedigingsprijs is het monument aan de Dorpsstraat in Doorn. Verzetsstrijders, omgekomen burgers en andere oorlogsslachtoffers worden met het monument herdacht.
Eén keer per maand komt er een groep kinderen bij elkaar, het A-team. De scholieren ruimen rommel rond het monument op en maken het schoon. Joshua is één van hen en hij vertelt waarom hij het onderhoud belangrijk vindt.
Ook mevrouw Van Anten vertelt haar verhaal. Haar vader is één van de slachtoffers die herdacht worden bij het monument. Hij werd op 8 maart 1945 gefusilleerd bij Fort De Bilt.
Op 23 april wordt de winnaar bekendgemaakt.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.