Uitzending gemist
Voor tv-uitzendingen kunt u tot 1 jaar terug selecteren.
Van Rossem Vertelt - do 7 feb 2019, 12.20 uur
Aflevering: Koude oorlog in Utrecht
In Soesterberg keert de Koude Oorlog voor even terug. In het Nationaal Militair Museum op de oude Amerikaanse vliegbasis is de tentoonstelling 'Als de Russen komen' te zien.
"Dreiging", vat directeur Paul van Vlijmen van het NMM de sfeer samen. "Voor hele generaties is de Koude Oorlog dreiging geweest. Mensen waren voorbereid om onder de trap te gaan zitten als de bom zou vallen."
OVER DE MUUR
De twintigste eeuw werd getekend door de letterlijke scheiding van Oost en West. Het was de periode van 'voordat de bom valt' van Doe Maar en 'over de muur, over het ijzeren gordijn' van Klein Orkest. Het was ook de tijd waarin grote hoeveelheden beschermingsmiddelen klaarlagen voor als er een chemische oorlog zou uitbreken tussen de landen van de NAVO en die van het Warschaupact.
Een aantal objecten in de tentoonstelling werpt een wrang licht op wat er was gebeurd als het werkelijk tot een oorlog was gekomen. "Een Poolse generaal buiten dienst, die ook naar de opening komt, had onder zijn bed een opgevouwen aanvalskaart liggen van Denenmarken, Nederland, België en Frankrijk", vertelt Van Vlijmen. "En daar stond toch echt vet op Utrecht een atoombom. In één keer, om alvast te beginnen."
TE PROVOCEREND
De titel van de tentoonstelling heeft overigens ook tot een kleine rel geleid. "We hadden objecten besproken bij een Russisch militair museum", zegt Van Vlijmen.
"We zouden bijvoorbeeld wrakstukken krijgen van de U2, een spionagevliegtuig van de Amerikanen. We stuurden de officiële bruikleenformulieren in het Russisch en daar stond bij 'Als de Russen komen'. En toen kregen we te horen dat ze niet meer meededen. Ze vonden het te provocerend en hebben alles teruggetrokken."
FAT MAN
De expositie toont wel een replica van de Amerikaanse atoombom 'Fat Man' (Dikke Man) die in 1945 boven de Japanse stad Nagasaki ontplofte. Daarbij vielen tienduizenden doden. Bezoekers van de tentoonstelling komen in Soesterberg oog in oog te staan met het massavernietigingswapen.
Volgens Van Vlijmen is het lastig om paralellen te trekken tussen vroeger en nu. "Toen was het fysiek, militairen gingen naar Duitsland om met honderdduizend bommen en granaten de Russen op te wachten. Nu gaat het meer via alle nieuwe media en internet. In het begin omsloot het Warschaupact Europa en nu omsluit de NAVO Rusland. De angst die wij voor de Russen hadden hebben zij nu ook weer voor de NAVO."
