"Voor nabestaanden doet elke naam er toe"

UTRECHT - Hij heeft er voor moeten knokken maar eindelijk heeft amateurhistoricus Jim Terlingen zijn zin. Er is een oplossing in de maak voor de reeks fouten op het Joods monument in Utrecht. Bijna dertig zijn er inmiddels ontdekt maar er zullen vermoedelijk nog heel wat volgen.

SCHOKKEND

Terlingen
zelf de eerste fout. Hij was in 2015 bezig was met een onderzoek naar de Vismarkt. Op het monument zag hij namen van bewoners van de Utrechtse straat en hij besloot de achtergrond van die mensen uit te zoeken. Al snel bleek dat de naam van één van de bewoners niet goed gespeld was. "Ik dacht van hé, er staan hier fouten op. Dat vond ik wel schokkend. En toen ben ik doorgegaan met zoeken."

OVERLEVENDEN

De zoektocht levert een steeds langer lijstje met fouten op en de fouten worden ook steeds ernstiger van aard. "Ik zag hier een naam staan van een vrouw." Zegt Terlingen wijzend naar het monument. "Esther Groenteman-Cohen. Daar staat achter, plaats en datum onbekend. En toen bleek bij die vrouw dat ze de oorlog wél overleefd heeft. En dat ze dus niet terecht op het monument staat. Dat vond ik wel een grote fout, moet ik eerlijk zeggen. Ik schrok. Verontwaardiging. Hoe kan dat! Hoe kan het misgegaan zijn?"

VEROUDERDE LIJST

Ook op die vraag heeft Terlingen al snel een antwoord. De lijst is afkomstig van een Utrechtse stichting. Deze stichting heeft de gegevens ruim zeven jaar geleden gekregen van het Joods Historisch Museum. Maar terwijl de lijst bij het museum in de tussentijd meerdere keren gecorrigeerd werd bleven de fouten in de Utrechtse lijst staan. "Het is ook niet gecontroleerd door de stichting die het monument ging maken", merkt Terlingen op. "Die is gewoon blind afgegaan op de gegevens, ze gingen er vanuit; dat zal wel kloppen."

NABESTAANDEN

Terlingen heeft inmiddels met verschillende nabestaanden over de kwestie gesproken. Voor hen is het een pijnlijke kwestie. Een verre neef van Esther Groenteman-Cohen werd door Terlingen over de zaak bijgepraat. "Die was perplex. Hij heeft zelf ook ondergedoken gezeten als kind. Hij kon zich ook gewoon herinneren dat hij bij Esther thuis is geweest na de oorlog. Hij pleit er voor om het monument te verbeteren."

VERBETEREN

Een echt herstel van het monument is te kostbaar. Na maanden overleg is besloten alle namen te onderzoeken. "In Amsterdam wordt nu gewerkt aan een nieuw monument met alle Nederlandse Joodse slachtoffers er op. Deze 1239 namen kunnen dus tegen dat bestand aangehouden worden."
De definitieve correcte lijst zal op een website geplaatst worden. Bij het Utrechtse monument komt een bord te staan met een verwijzing naar die website. Voor Terlingen is het essentieel dat dit gebeurt. "In de Joodse traditie is het noemen van een naam erg belangrijk. De naam is soms nog het enige wat over is van iemand. En wat er gebeurd is met deze mensen is niet te beschrijven. Dus als je de naam van deze mensen gaat vermelden heb je de plicht om het zo goed, en zo correct, en zo zorgvuldig mogelijk te doen."
Het Comité Nationaal Holocaustmonument gaat de 1239 namen op het Utrechtse monument controleren, bevestigt de gemeente Utrecht. Daarvoor gaat het comité gebruik maken van de databestanden die ze in hun bezit hebben.

De zaak kwam aan het rollen door de naam van Esther Groenteman-Cohen, die de oorlog wel overleefde.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.