Luther-expo in Utrecht: "Hij zou zich nu gek getwitterd hebben"

Luther was een mediaman: hij zag messcherp wat hij met de nieuwe drukkunst kon doen en snapte dat hij zijn boodschappen kort moest houden (voor die tijd dan) en bij voorkeur moest voorzien van beeld.

Mede daardoor kwam zijn visie ook redelijk snel vanuit zijn vaderland Duitsland in ons land aan, geholpen door de voorloper te paard van de posterijen. Ook onze voorouders stonden open voor de kritische kijk van Luther op de (Rooms-katholieke) kerk, al was die houding hier stukken gevaarlijker dan in Duitsland, waar Luther de politieke wind redelijk meehad.

"Dat Luther zo'n succes had, kwam ook doordat iedereen wel voelde dat er verandering moest komen", aldus Kootte.

Duitsland staat bol van de herdenkingen omdat het vijfhonderd jaar geleden is dat Luther zijn 95 stellingen poneerde, vooral tegen het verkopen door de kerk van aflaten aan goedgelovigen die dachten zo hun zonden af te kopen.

Hij heeft veel betekend voor de ontwikkelingen van dat land en, door onder meer zijn vertaling van de bijbel, ook de taal in Duitsland.

De gevolgen van het optreden van Luther voor de Nederlanden zijn thema van de tentoonstelling in Utrecht, die 22 september opent. Zo is er oog voor het verhaal van twee monniken in Brussel die op de brandstapel belandden door bezit van Luthers geschriften. Luther zag de ongelukkigen als martelaren voor de goede zaak, schreef een lied over hen en liet een troostbrief drukken voor de christenen van de Nederlanden. Een exemplaar is straks op de expo te zien.

Een van de hoogtepunten daar is echter wel de bijbel die Luther zelf gebruikte: een exemplaar van Erasmus' Novum Testamentum, waarin hij eigenhandig commentaren schreef.

Het museum rekent op minstens 30.000 bezoekers. Behalve dat Luther zo "geslepen" was in het overbrengen van zijn visie, met 'beeldmateriaal' van zijn vriend en buurtgenoot schilder Lucas Cranach, met liederen en soms ijzersterke spot (waarvan ook allemaal voorbeelden te zien zijn), zijn er volgens Kootte meer raakvlakken met het nu. Zo was zijn tijd ook chaotisch en vol (oorlogs)dreiging.

Het Catharijneconvent zal ook niet voorbij gaan aan het antisemitisme van Luther.