vrijdag 1 september 2017, 05.00 uur

In beeld: hoe het Merwedekanaal van verkeersader veranderde in een roeiwalhalla

Het Merwedekanaal in de jaren 50 vanaf de Utrechtse Spinozabrug. Foto: Utrechts Archief

Roeiers van Triton voeren al in 1905 door het Merwedekanaal. Foto: Utrechts Archief

Bij Nieuwersluis werd rond 1910 een voetgangersbrug over het kanaal gebouwd. Foto: Utrechts Archief

Het pand van de Koninklijke Nederlandse Munt in de jaren 30. Foto: Utrechts Archief

De Demka-fabriek anno 1921, ��n van de belangrijkste economische pijlers langs het kanaal. Foto: Utrechts Archief

Zicht op de Merwedekade rond 1970. Foto: Utrechts Archief

In de winter van 1981 vroor het Merwedekanaal bij de Muntbrug helemaal dicht. Foto: Utrechts Archief

Ook in 1996 werd er geschaatst op het kanaal. Foto: Utrechts Archief

Het Merwedekanaal in de jaren 50 vanaf de Utrechtse Spinozabrug.

Roeiers van Triton voeren al in 1905 door het Merwedekanaal.

Bij Nieuwersluis werd rond 1910 een voetgangersbrug over het kanaal gebouwd.

Het pand van de Koninklijke Nederlandse Munt in de jaren 30.

De Demka-fabriek anno 1921, ��n van de belangrijkste economische pijlers langs het kanaal.

In de winter van 1981 vroor het Merwedekanaal bij de Muntbrug helemaal dicht.

Ook in 1996 werd er geschaatst op het kanaal.

Verslaggever Robert-Jan Booij live op Radio M Utrecht bij het Merwedekanaal (I)

Verslaggever Robert-Jan Booij live op Radio M Utrecht bij het Merwedekanaal (II)

1/11

PROVINCIE UTRECHT - Het Merwedekanaal is jarig. Historisch gezien is het ��n van de belangrijkste verkeersaders voor Utrecht en vandaag bestaat het kanaal 125 jaar. Reden voor een feestje �n wat historische context.

Want Utrechters kennen het Merwedekanaal anno 2017 vooral van de roeiende studenten en prachtige sluizen en bruggetjes. Maar vroeger was de waterweg in logistiek opzicht net zo belangrijk als de A2 tussen Amsterdam en Utrecht nu is.

ONTSTAAN MERWEDEKANAAL

In het begin van de negentiende eeuw was het regelmatig filevaren op de Vecht. De route van Amsterdam richting Duitsland was populair, bovendien werden boten steeds groter en slibden de bochten van de rivier dicht.

Daarom werd besloten dat er een nieuw kanaal moest komen: het Merwedekanaal. Dat werd drie meter diep, 33 meter breed en ruim 71 kilometer lang (van Amsterdam door Utrecht, Nieuwegein en Vianen richting Gorinchem).

BOUWVERTRAGING

De aanleg van het kanaal zou vier jaar moeten duren. Maar net als bij veel hedendaagse bouwprojecten ontstond ook hier enorme vertraging. Uiteindelijk waren honderden mannen tussen 1881 en 1892 bezig het kanaal met hun blote handen uit te graven.

GRAVERS

De gravende mannen kwamen uit alle delen van Nederland, van Friesland tot Zeeuws-Vlaanderen, en vestigden zich tussen Amsterdam en Breukelen in 57 bouwketen. Ze hadden loodzware en lange werkdagen, maar drukten daarnaast ook hun stempel op hun omgeving. In sommige dorpen werden extra agenten aangesteld om de mannen in toom te houden.

BOOST VOOR ECONOMIE

Als het Merwedekanaal eind negentiende eeuw dan eindelijk af is, plukt Utrecht en omgeving daar de vruchten van. De eerste grote fabriek die zich langs de oever vestigt is de Cereolfabriek, daarna verhuist de Munt vanuit de binnenstad naar de Leidseweg.

De Fabrique op bedrijventerrein Lage Weide is nu een evenementenlocatie, maar was destijds ��n van de eerste fabrieken die zich langs het kanaal vestigde: een graanmaalderij en een veevoerbedrijf.

NIEUWE WIJKEN

Al het personeel van dat bedrijf kwam uit Friesland. Het wijkje Friezenbuurt in Maarssen dankt daaraan zijn naam. En dankzij de Demka-staalfabrieken en machinefabriek Werkspoor kon in Zuilen de wijk Elinkwijk worden gebouwd.

In de beginjaren moesten schippers op het Merwedekanaal verplicht hun schuit laten voorttrekken door nonnen. Voor de vrouwen was dat een interessante bron van inkomsten.

SUCCES

Het Merwedekanaal was direct zo populair dat er twintig jaar na de opening al twee keer zo veel schepen voeren als verwacht. Dus werd besloten in het noorden van de provincie een gedeelte twee keer zo breed en diep te maken: dat werd het Amsterdam-Rijnkanaal.

TOEKOMST

De gemeente Utrecht heeft ambitieuze plannen in de toekomst met het gebied rond het Merwedekanaal. Onderzocht wordt momenteel of er tot 2030 zo'n 6.000 tot 10.000 nieuwe woningen gebouwd kunnen worden. Het gaat dan om het gebied tussen Oog in Al en Westraven.

VERJAARDAG

De verjaardag van het Merwedekanaal gaat niet onopgemerkt voorbij. Vandaag en morgen zijn bij de Socratesbrug en de Veilinghaven festiviteiten. Wethouder Paulus Jansen komt een stukje roeien, op het water is een zogenoemde Drijf-Inn bioscoop en er zijn gratis rondvaarten waarbij wordt verteld over de historie en de gebouwen rond het kanaal.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.