Een geweldsdelict plegen maar geen tbs krijgen, hoe zit dat? Een overzicht

De voor zeden- en geweldsincidenten veroordeelde Michael P. zit vast op verdenking van betrokkenheid bij de dood en vermissing van Faber. P. zat een jarenlange gevangenisstraf uit voor onder meer twee verkrachtingen. Hij kreeg geen tbs opgelegd omdat hij behandeling weigerde. Mag een verdachte tbs weigeren? Kan een rechter toch een behandeling eisen? En hoe vaak wordt tbs opgelegd? Vier vragen over de maatregel tbs.

Wat is tbs en voor wie is deze maatregel bedoeld?

Tbs (terbeschikkingstelling) is een behandelmaatregel die de rechter oplegt aan mensen die zware delicten hebben gepleegd en lijden aan een psychiatrische ziekte of stoornis. Omdat de stoornis in meer of mindere mate het gedrag van deze mensen beïnvloedt, kunnen ze niet (geheel) verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden. Het opleggen van tbs heeft als doel de maatschappij te beveiligen en kan eventueel na een gevangenisstraf worden gegeven.

Kan een verdachte tbs weigeren?

Niemand hoeft mee te werken aan zijn of haar eigen veroordeling. Het staat een verdachte dus vrij om te ontkennen, zwijgen of zijn of haar medewerking aan een gedragsdeskundig onderzoek te weigeren. Veel verdachten vrezen tbs, omdat deze behandeling geen einddatum hoeft te hebben en dus jaren of tot de dood van de veroordeelde kan duren.

Maar, dat iemand niet meewerkt aan een onderzoek, wil niet zeggen dat de rechter niet toch tbs kan opleggen. De wet staat toe dat als de rechter de overtuiging heeft dat bij de betrokkene sprake is van een stoornis, tbs opgelegd kan worden. Als de rechter geen stoornis kan vaststellen moet hij ervan uitgaan dat iemand volledig verantwoordelijk was voor het delict en kan hij besluiten een aanmerkelijk hogere straf op te leggen.

Hoe kan een verdachte onderzocht worden die niet meewerkt?

Er zal altijd geprobeerd worden om met de verdachte in gesprek te komen en hem tot medewerking aan te sporen, aldus het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie. Observatieverslagen, eerdere rapportages of een juridisch verleden kunnen ook meegenomen worden in het besluit van de rechter.

Hoe vaak wordt tbs opgelegd?

Tbs wordt jaarlijks ongeveer 250 keer opgelegd. Momenteel zitten er rond de 1600 personen in een tbs-kliniek. Meer dan 90 procent van de tbs'ers is man.