donderdag 11 januari 2018, 17.00 uur

Van Rossem: De Aardappeleters zorgde voor ruzie tussen Van Gogh en Utrechtse schilder

Van Rossem; Aardappeleters van Van Gogh een bron voor ruzie Foto: RTV Utrecht

1/2

UTRECHT -

Maarten van Rossem staat in de Herenstraat in Utrecht. Onder zijn arm een geel gebonden versie van 'De Brieven van Vincent van Gogh'.

In de Herenstraat is Vincent van Gogh in 1883 een paar keer op bezoek geweest. Hij ging dan naar zijn vriend de schilder Anthon van Rappard. In 1881 leerde Anthon via broer Theo van Gogh de dan nog onbekende schilder Vincent van Gogh kennen. De twee werden goede vrienden en schreven elkaar met enige regelmaat. Dat weten we omdat 55 van die brieven bewaard zijn gebleven. De vriendschap duurde vijf jaar. Toen kregen de twee verschrikkelijke ruzie over het, in Van Rappards ogen, slecht gemaakte schilderij De Aardappeleters.

VRIENDSCHAP

Het Van Gogh museum heeft de brieven jaren geleden voor meer dan een miljoen gulden aangeschaft. Maarten: "Als je de brieven leest, kun je vrij goed een beeld krijgen van hoe deze vriendschap werkte."

Van Rappard en Van Gogh waren bijna even oud. Wat de twee overeenkomstig hadden was hun voorliefde voor het schilderen van 'de werkende mens'. Ook hadden ze elkaars verschillen nodig. Van Gogh was grotendeels autodidact en Van Rappard had een academische achtergrond. Maarten: "Daarom kon, en wilde, Van Gogh veel van Anthon van Rappard leren. En Van Rappard leerde op zijn beurt veel van Vincents bevlogen en wilde passie."

RUZIE

Maarten: "Die verschillen die de vriendschap in het begin alleen hechter maakte, zorgde juist in een later stadium voor een verschrikkelijke ruzie die nooit meer is goed gekomen." Vincent van Gogh was druk bezig met zijn eerst grote schilderij, zijn meesterproef. Hij had verschillende voorstudies gedaan, was tot verschillende composities gekomen, en had uiteindelijk een litho gemaakt van wat we later leerden kennen als 'De Aardappeleters'. Hij had deze alleen naar zijn broer Theo gestuurd en naar Van Rappard in Utrecht. Maarten: "Anthon van Rappard schreef een vernietigende kritiek over de litho. Vanuit zijn academische achtergrond vond hij het een prutswerk."

KLUNZIG SCHILDERIJ

Maarten citeert een deel uit de brief uit 1885: "Je kunt meer dan dit...Waarom de bewegingen niet bestudeerd? N� poseren ze. Dat kokette handje van die achterste vrouw, hoe weinig waar! En welke betrekking bestaat er tussen de koffieketel, de tafel en de hand die boven op 't hengsel ligt? [...] Kom! De kunst staat dunkt me te hoog om zoo nonchalant behandeld te worden"

Maarten: "En ja, iedereen die een beetje iets van schilderen weet kan zien dat Van Rappard gelijk heeft. In academische zin is dit een vrij klunzig schilderij. Maar de wildeman Van Gogh heeft wel een veel interessanter werk gemaakt dan Van Rappard ooit zou kunnen maken. En als iets de sociale malaise van de werkende man weergeeft, is het wel De Aardappeleters. Van Gogh heeft de brief teruggestuurd aan Van Rappard en de vriendschap verbroken. Van Gogh ging daarna naar Frankrijk om daar zijn verdere meesterwerken te schilderen en Anthon van Rappard zou wellicht een vergeten schilder zijn als hij de brieven van van Gogh niet had bewaard."

Van Rossem Vertelt wordt donderdag uitgezonden op RTV Utrecht.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.