Tijdlijn: zo verloopt de politieke crisis rond de Uithoflijn

© RTV Utrecht / Gemeente Utrecht
PROVINCIE UTRECHT/UTRECHT - De vertraging en miljoenen extra kosten van de Uithoflijn leveren op allerlei manieren bestuurlijke chaos op. RTV Utrecht schept met onderstaande tijdlijn orde in de opstapelende ontwikkelingen rond het veelbesproken tramplan.
(laatste update: 2 februari 2019)

31 JANUARI 2018

- De bouw van de Uithoflijn, de tramverbinding tussen station Utrecht Centraal en Utrecht Science Park De Uithof, verloopt uiterst moeizaam. Pas in de tweede helft van 2019 kan de tram gaan rijden, eerder werd gemikt op juli 2018. Bovendien is ruim 80 miljoen euro extra nodig voor de bouw. Het totale Uithoflijn-project gaat nu bijna een half miljard kosten.

2 FEBRUARI 2018

- De gemeente Utrecht openbaart een tot dan toe geheimgehouden rapport waaruit blijkt dat vooral de provincie schuld heeft aan het slechte Uithoflijn-nieuws. Al in 2015 zijn aanbevelingen gedaan voor het project, maar die zijn slechts gedeeltelijk opgevolgd. "Een laag collectief geheugen", zo spreekt het rapport.

8 FEBRUARI 2018

- De beschuldigende vinger gaat ook naar de Utrechtse wethouders Lot van Hooijdonk en Victor Everhardt. Gemeenteraadsleden vragen zich af waarom ze zo laat zijn ingelicht over de problemen met de Uithoflijn. De wethouders zeggen dat ze er pas laat van wisten en vervolgens meteen de gemeenteraad hebben ingelicht.
Een laag collectief geheugen
Snoeihard rapport over Uithoflijn zegt dat de provincie Utrecht weinig heeft geleerd van hun fouten

9 FEBRUARI 2018

- Tien Utrechtse gemeentes, verenigd onder de naam U10, schrijven een brief aan de Provinciale Staten waarin ze stevige kritiek uiten op het mobiliteitsbeleid van de provincie. Utrecht, Nieuwegein, IJsselstein, Vianen, Houten, Stichtse Vecht, Zeist, Woerden, Bunnik en De Bilt vinden dat er te weinig communicatie en overleg is. Initiatiefnemers van de brief zijn Lot van Hooijdonk en Kees van Dalen. Die laatste is wethouder in Houten en voorzitter van de U10.
- Gedeputeerde Jacqueline Verbeek-Nijhof (VVD) stapt op. De provinciebestuurder neemt haar verantwoordelijkheid voor de problemen rond het grote bouwproject. Dat doet ze kort nadat de U10 de kritische brief heeft verstuurd.

12 FEBRUARI 2018

- De Utrechtse advocaat Bernard Tomlow verdiept zich in de kwestie en wijst met beschuldigende vinger vooral naar de gemeente Utrecht. Die zou verantwoordelijk zijn voor bouwachterstanden met de Uithoflijn in het stationsgebied. Hij neemt het Van Hooijdonk kwalijk dat zij gedeputeerde Verbeek-Nijhof heeft aangevallen in de U10-brief. "Dit is mevrouw Poetin", zegt hij.
- De provincie trekt flink de buidel om de Uithoflijn-tekorten op te vangen: bijna 60 miljoen. Daarnaast is nog 13,7 miljoen euro gereserveerd voor extra tegenvallers. De stad Utrecht moet de rest van het tekort aanvullen tot 84 miljoen euro.

14 FEBRUARI 2018

- Er zou gesjoemeld zijn met de beruchte U10-brief, die mogelijk leidde tot het vertrek van de gedeputeerde. Sommige gemeentes die de brief hebben ondertekend, zouden het helemaal niet eens zijn met de inhoud. De definitieve versie van de brief bevat volgens hen een andere inhoud dan het concept dat is ondertekend. Eén bestuurder, die anoniem wil blijven, zegt dat er bewust "politieke spelletjes" zijn gespeeld.
- Wethouders Kees van Dalen (Houten) en Lot van Hooijdonk (Utrecht) erkennen dat de definitieve brief verschilt van de eerste versie, die is voorgelegd aan alle U10-gemeentes. Maar ze bestrijden dat er bewust gesjoemeld is.
Dit is mevrouw Poetin!
Advocaat Bernhard Tomlow vermoedt dat wethouder Van Hooijdonk sjoemelt met een kritische brief van 10 Utrechtse gemeentes

15 FEBRUARI 2018

- De volledige oppositie en één VVD'er in de Provinciale Staten vragen een spoeddebat aan over de brief. "Ik vind niet dat wij ons als Provinciale Staten zo in de maling kunnen laten nemen", zegt PVV-Statenlid René Dercksen.
- Ook de Utrechtse gemeenteraad wil opheldering: PvdA'er Ruben Post stelt vragen aan het college.
- Ex-gedeputeerde Jacqueline Verbeek-Nijhof laat voor het eerst sinds haar aftreden van zich horen. Ze laat in reactie op Twitter weten weg te zijn gegaan "op basis van leugens." Ze ruziet openlijk met een Statenlid van GroenLinks over wat zich achter de schermen heeft afgespeeld en zegt: "Het is maar goed dat er om een spoeddebat is gevraagd. Ik hou niet van beelden, wel van feiten."

16 FEBRUARI 2018

- RTV Utrecht krijgt inzage in de conceptversie van de kritische U10-brief. Het blijkt dat er inderdaad grote verschillen zijn tussen die versie, die de verkeerswethouders hebben ingezien, en de definitieve brief die uiteindelijk is verstuurd. Zo wordt in de eerste versie met geen woord gerept over de Uithoflijn.
- Een woordvoerder van de provincie zegt dat er helemaal geen haast was met de U10-brief. De Houtense wethouder Kees van Dalen vertelde eerder dat niet alle gemeentes de stellige versie van de kritische brief hebben gelezen omdat een deadline gehaald moest worden. Maar de provinciewoordvoerder laat aan RTV Utrecht weten dat die deadline was opgeheven omdat het voor de U10 moeilijk was die te halen.

19 FEBRUARI 2018

- Tijdens een speciaal ingelast spoeddebat in het provinciehuis blijkt dat de coalitie sterk genoeg is om aan te blijven. Statenlid Florian Bekkers (van coalitiepartij GroenLinks) bevestigt in de politieke arena dat hij gedeputeerde Verbeek-Nijhof heeft geadviseerd om op te stappen. VVD, PVV en SGP geven vooral de gemeente Utrecht de schuld van de vertraging rond de Uithoflijn. Gedeputeerde Pim van den Berg wil in gesprek met de U10 om "het vertrouwen te herstellen".

21 FEBRUARI 2018

- De U10 voert een stevig overleg over 'De Brief' en de Uithoflijn en dat levert "een dikke onvoldoende" op voor de opstellers van de brief, de wethouders Lot van Hooijdonk en Kees van Dalen. Uiteindelijk konden alle wethouders zich vinden in de inhoud van het schrijven, maar volgens betrokkenen is dit "eens maar nooit meer"
Na afloop laten voorzitter Kees van Dalen en de Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk weten dat de neuzen weer dezelfde kant op staan. Ze betreuren wel dat het proces rond de U10-brief niet goed is verlopen.

22 FEBRUAR 2018

- De gemeenten benadrukken in het U10-overleg nogmaals dat het Uithoflijntekort niet met de zogeheten BRU-gelden mag worden opgevuld. Gemeenten hebben dat potje gereserveerd voor onder andere lokale fietsprojecten. De Provinicale Staten hebben eerder met een meerderheid ingestemd dat de BRU-gelden wel gebruikt mogen worden.

24 FEBRUARI 2018

- De projectdirecteur die ruim een jaar geleden nog verantwoordelijk was voor de bouw van de Uithoflijn, is eind 2016 de mond gesnoerd nadat hij kritiek had geuit op bouwbedrijf BAM. Hij vond dat BAM de trambaan op tijd af moest krijgen en dat financiële overschrijdingen te voorkomen waren. Dat blijkt uit een door NRC gemaakte reconstructie.

1 MAART 2018

- De Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk erkent dat in 2016 een conflict dreigde tussen de projectorganisatie van de Uithoflijn en BAM. Het wegsturen van de projectdirecteur noemt ze een "bewuste ingreep in het managementteam".

3 MAART 2018

- De provincie reageert op het NRC-verhaal van mogelijke belangenverstrengeling. Hierin zegt Gedeputeerde Staten met diverse commissies de problemen binnen de perken probeerde te houden. Een claim van 10 miljoen euro van aannemer BAM verdween daarmee van tafel.

8 MAART 2018

- De provincie en gemeente weten al zeker vijf jaar dat de Uithoflijn tientallen miljoenen duurder uitvalt dan beloofd. Dat schrijft nrc.next. In een reactie laten provincie en gemeente weten dat 20 miljoen aan voorbereidingskosten inderdaad niet waren begroot. Volgens hen was dit niet om de Uithoflijn politiek haalbaar te maken, maar omdat het "te ingewikkeld was" om al te begroten.
- In een speciaal ingelast spoeddebat stemt de voltallige Utrechtse gemeenteraad in met een diepgravend onderzoek van de Rekenkamer naar het Uithoflijn-debacle. De Rekenkamer beslist zelf over haar onderzoeken, maar ze zullen een dergelijke oproep hoogstwaarschijnlijk niet negeren.

12 MAART 2018

- De VVD heeft een mogelijke opvolger gevonden voor de post van de opgestapte Jacqueline Verbeek-Nijhof. Dennis Straat, nu nog wethouder in Zaanstad, wil zich met volle overgave op het Uithoflijndossier storten. "Ik ben niet het type dat op de winkel gaat passen. Als ik voor zoiets gevraagd wordt moet ik ook wat te doen hebben."
Als ik voor zoiets gevraagd word, dan moet ik ook wat te doen hebben.
De nieuwe gedeputeerde Dennis Straat pakt het Uithoflijndossier op

13 MAART 2018

- RTV Utrecht maakt inzichtelijk waarom omliggende gemeenten zo boos zijn op de vertraging van de Uithoflijn. Alle fietsprojecten in andere gemeenten die mogelijk lijden onder de vertraging van De Uithoflijn zetten we in dit bericht op een rijtje.

19 MAART 2018

- De Provinciale Staten dringen tijdens een spoeddebat unaniem aan op een diepgravend onderzoek naar de problemen rond de Uithoflijn. Volgens de politieke partijen moet de Randstedelijke Rekenkamer dit onderzoek in samenspraak met de Utrechtse Rekenkamer gaan uitvoeren. Voor de zomer moet het onderzoek af zijn.
- Dennis Straat wordt tijdens dit debat officieel voorgedragen als mobiliteitsgedeputeerde ter vervanging van de eerder afgetreden Jacqueline Verbeek-Nijhof. Hij wordt met 40 van de 46 stemmen aangenomen.

23 MAART 2018

- Gedeputeerde Straat brengt flitsbezoeken aan alle gemeenten in de provincie, waaronder de gemeenten binnen de U10. De gesprekken moeten de bestuurlijke kou uit de lucht halen tussen gemeenten en de provincie. "We moeten nu weer bouwen aan de relatie en het vertrouwen met elkaar", aldus Straat in UVandaag.

26 MAART 2018

- Bedrijven op De Uithof sturen een brandbrief aan de provincie en de gemeente. De bereikbaarheid van het gebied staat met de vertraging van de Uithoflijn ernstig onder druk. "Overvolle bussen, overvolle fietspaden en lange files."
Overvolle bussen, overvolle fietspaden en lange files
Jan Henk van der Velden, directeur Utrecht Science Park over gevolgen vertraagde Uithoflijn

9 APRIL 2018

- Het rekenkamerrapport laat langer op zich wachten dan gewenst. Eind dit jaar wordt het hele debacle rondom de tram geëvalueerd door zowel de Randstedelijke Rekenkamer als de Utrechtse Rekenkamer.

7 JUNI 2018

- De provincie en gemeente Utrecht beloven sneller te communiceren en maken nu iedere drie maanden een rapport op met de laatste ontwikkelingen in het project. In de eerste rapportage die deze dag uitkomt wordt gesproken over rechtszaken en schadevergoedingen met aannemer BAM.
- Het is niet alleen kommer en kwel met de aannemer. De planning is nu met BAM vastgelegd op een tweedelige deadline. De eerste is gedeeltelijk rijden vanaf station Vaartsche Rijn naar De Uithof vanaf de zomer in 2019. Op die manier kan dan in eind 2019 de gehele Uithoflijn in gebruik worden genomen zonder kinderziektes. De kans dat dit lukt wordt ingeschat op 85%.

27 JUNI 2018

- Gemeenten zijn niet 14 maar 10 miljoen euro kwijt aan de Uithoflijn. Gedeputeerde Straat is om tafel geweest met de voormalige BRU-gemeenten en met dit voorstel naar Provinciale Staten gekomen. Later blijkt dat deze vorm van compensatie wordt aangenomen.

7 JULI 2018

- De dag dat de tram eigenlijk zou moeten rijden.

20 JULI 2018

- Provinciesecretaris Hans Goedhart, die met het opstappen van oud-gedeputeerde Jacqueline Verbeek-Nijhof op non-actief werd gezet, keert niet meer terug. Dat gebeurde in goed overleg, zo stelt de provincie Utrecht.

31 JULI 2018

- "Een mijlpaal voor het project." De tram rijdt voor het eerst door het stationsgebied van Utrecht heen. Die locatie is een van de voornaamste redenen waarom de Uithoflijn nog niet kan rijden. Volgens de oorspronkelijke planning zou de tram nu moeten rijden.

12 SEPTEMBER 2018

- Opnieuw pakken zich donkere wolken samen boven het tramproject. Dit keer is het bij station en de toekomstige tramhalte Vaartsche Rijn waar problemen spelen op het spoor. Het begint er daardoor steeds meer op te lijken dat de extra tijdsbuffer, rijden volgend jaar zomer 2019, op begint te raken. Toch zien de gemeente en provincie een volledige start in december 2019 nog steeds als haalbaar.

12 NOVEMBER 2018

- De provincie Utrecht zou de voormalig projectdirecteur, de belangrijkste getuige, van de Uithoflijn een zwijgcontract hebben laten tekenen over de problemen rondom de tramlijn, blijkt uit onderzoek van NRC. Daarmee zou de provincie het onderzoek van de Rekenkamers behoorlijk "gefrustreerd" hebben. "De man durfde niet te praten, omdat hij een vaststellingsovereenkomst met de provincie had gesloten. Daarin beloofde hij niets over de gang van zaken bij de Uithoflijn te onthullen", aldus de krant. Dat zou tot "scheve gezichten" hebben geleid bij de Rekenkamers, "omdat zij het met een onvolledig dossier moesten stellen".
- De provincie ontkent de voormalig projectdirecteur onder druk gezet te hebben. In een openbaar gemaakte brief staat dat hem werd verzocht openlijk met de onderzoekers te spreken.

13 NOVEMBER 2018

- Het integriteitsonderzoek naar de klokkenluidersmelding binnen de Uithoflijn is af. De provincie heeft erg veel steken laten vallen, maar de mogelijke belangenverstrengeling van een provinciedirecteur is niet aantoonbaar.
- Oppositiepartijen zijn woedend omdat het rapport onvolledig zou zijn. De voormalig projectdirecteur voelde zich niet vrij genoeg om tegen de onderzoekers van dit rapport spreken, ook al heeft de provincie dat wel verzocht.

4 DECEMBER 2018

- Nog een onderzoeksrapport over het Uithoflijn-debacle. Dit keer van de Utrechtse Rekenkamer en de Randstedelijke Rekenkamer, waarin keiharde kritiek wordt geuit. Sinds de start van het tramproject in 2012 falen de gemeente en provincie Utrecht als samenwerkingspartners op allerlei fronten, net als de directieraad, aannemer en projectorganisatie. Hierdoor is het project miljoenen euro's duurder geworden. Ook staat in het rapport dat het budgetrecht is geschaad. Een ander oordeel is dat zowel raad als Staten heel slecht werden geïnformeerd over de de problemen van het project,

5 DECEMBER 2018

- Oppositiepartijen stellen dat de positie van wethouder Lot van Hooijdonk ter discussie staat, maar coalitiepartijen behouden het vertrouwen in het huidige college. Van Hooijdonk zelf zegt lessen te trekken uit het debacle voor als een volgend groot project zich aandient.

20 DECEMBER 2018

- Wethouder Van Hooijdonk moet zich officieel verantwoorden in de raad voor de desastreuze samenwerking bij de Uithoflijn. De voltallige oppositie dient een motie van afkeuring in en ook een motie van wantrouwen passeert de revue. Geen van de coalitiepartijen steunen de voorstellen, waardoor Van Hooijdonk wethouder van Utrecht blijft.

25 JANUARI 2019

- Bouwbedrijf BAM heeft miljoenen te veel verdiend aan de bouw van de Uithoflijn, meldt het AD. De provincie en gemeente Utrecht draaiden op voor ongeveer 10 miljoen euro aan betalingen die niet zijn onderbouwd.

28 JANUARI 2019

- Alle partijen in de Utrechtse gemeenteraad willen uitleg van het college van burgemeester en wethouders over verdwenen miljoenen bij het Uithoflijn-project.

30 JANUARI 2019

- De SGP stelt Kamervragen aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken over de financiële wanorde. De partij wil weten welke sancties Utrecht boven het hoofd hangen nu er problemen zijn met de jaarrekening van 2017.

31 JANUARI 2019

- Ambtenaren van de provincie Utrecht zijn het vertrouwen in hun managers en de organisatie waar ze voor werken kwijt. Dat schrijft de NRC. De onvrede zou te wijten zijn aan een serie dubieuze reorganisaties en geleid hebben tot de bestuurscrisis rond de aanleg van de Uithoflijn en de desastreus verlopen verkoop van grond bij de oude vliegbasis Soesterberg.

2 FEBRUARI 2019

- Een klokkenluider die de gemeente en provincie Utrecht beschuldigt van wanbeleid bij de aanleg van de zogeheten Uithoflijn, heeft geprobeerd om bij het provinciebestuur een aanzienlijk geldbedrag los te peuteren. Het gaat om een voormalig manager bedrijfsuitvoering van de tramlijn, die eind 2016 werd ontslagen, schrijft De Telegraaf.
- De provincie Utrecht doet aangifte tegen de schending van de geheimhoudingsplicht, nadat naar buiten kwam dat bouwbedrijf BAM ten onrechte tien miljoen euro kreeg voor de aanleg van de Uithoflijn. Ondertussen vertrekt een belangrijk persoon binnen de provincie, die zich bezighield met de jaarrekening, blijkt uit een memo.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.