Veilig Thuis Utrecht verwijst opvallend vaak door naar zichzelf

Veilig Thuis Utrecht is het voormalig meldpunt kindermishandeling. Als er een melding van huiselijk geweld of kindermishandeling binnenkomt bij Veilig Thuis, start er een onderzoek. Als na afloop van zo'n onderzoek blijkt dat er iets aan de hand is, dan moet Veilig Thuis doorverwijzen. Dat doorverwijzen kan bijvoorbeeld naar de politie of het Openbaar Ministerie. Ook kan de zaak worden voorgelegd aan de Raad voor de Kinderbescherming. Maar Veilig Thuis kan ook direct hulpverlening inschakelen. Dat kan een wijkteam zijn of een GGZ-instelling.

Een andere optie is om door te verwijzen naar een zogenoemde Gecertificeerde Instelling (GI). Dat is een instelling die namens de gemeente de jeugdbescherming uitvoert. Veilig Thuis Utrecht valt onder zo'n gecertificeerde instelling, namelijk SAVE Midden Nederland. Zo'n combinatie van een Veilig Thuis-instelling en een Gecertificeerde Instelling (GI) is uitzonderlijk in Nederland. SAVE Midden Nederland en Veilig Thuis Utrecht zitten in het zelfde pand en hebben dezelfde bestuurders.

Nederland kent 26 onafhankelijke Veilig Thuis-instellingen. Gemiddeld verwijst een Nederlandse Veilig Thuis-organisatie circa 7 procent van de gevallen door naar een GI. De Utrechtse Veilig Thuis doet dat tweeënhalf keer zo vaak, namelijk in circa 18 procent van de gevallen. GI's krijgen betaald per geval dat ze behandelen. Door naar zichzelf door te verwijzen, genereert Veilig Thuis Utrecht / SAVE extra omzet voor de eigen organisatie.

Diverse lokale partijen in de regio willen opheldering over deze cijfers. De SGP in Houten vindt het bijvoorbeeld onwenselijk en onverstandig dat Veilig Thuis naar zichzelf doorverwijst. Pascal Ooms: "Dat moet zoveel mogelijk voorkomen worden. Diagnose en behandeling moet uit elkaar worden getrokken. Je moet niet willen dat dit bij elkaar ligt. Ook zonder commercieel belang. In het belang van de cliënt. Die heeft recht op onafhankelijk oordeel."

Het CDA in Houten is minder uitgesproken. De fractie wil eerst meer duidelijkheid. Willy Boersma: "Het is goed dit nader uit te zoeken. Want het gaat om kinderen, om gezinnen."

Volgens Queeny Rajkowski van de VVD in Utrecht kan er mogelijk sprake zijn van een zogenoemde 'perverse prikkel', waarbij de zakelijke belangen van Veilig Thuis prevaleren boven de belangen van de families die met Veilig Thuis te maken krijgen: "Het klinkt inderdaad als een perverse prikkel. Het is belangrijk dat kinderen in zulke heftige situaties naar de juiste plek worden verwezen, los van financiële reden voor de doorverwijzer."

Ook Simone Kennedy van de ChristenUnie in Amersfoort sluit een perverse prikkel niet uit. "Dat zou zeker het geval kunnen zijn. Ik vraag me af hoeveel bestuurders van zowel de betreffende organisaties als van de gemeente, dit weten en ermee akkoord zijn gegaan. En welke belangen worden hiermee gediend? De belangen van de gezinnen moeten namelijk voorop staan. Is dat hier wel zo?"

De ChristenUnie in Veenendaal sluit niet uit dat er veel meer onderzoek nodig is. Johan Blad: "De cijfers zoals u ze hier presenteert lijken accuraat, toch willen wij ook hiervoor graag weten welke mogelijke andere oorzaken hieraan ten grondslag kunnen liggen. Wij zullen dan ook contact hierover opnemen met de wethouder. Zodra wij de antwoorden hebben die ook wij, net als u, zoeken, gaan wij ons beraden of wij moeten aandringen op verder onderzoek. Laten we duidelijk zijn dat elk verdienmodel met een perverse prikkel een verkeerd verdienmodel is of het hier echter om een perverse prikkel gaat kunnen wij pas goed beoordelen na de fase van hoor en wederhoor."

Ivo Beekers van de VVD in Amersfoort vindt de uitkomst van het onderzoek niet per definitie negatief. "Verschillende soorten zorg/dienstverlening combineren kan ook positieve uitwerkingen hebben doordat lijntjes kort zijn en er wellicht minder bureaucratie is. Mogelijk worden hierdoor zorgbehoevenden sneller geholpen. Het kan echter ook uitnodigen tot misbruik. Of daar in dit geval sprake van is kan ik nog niet beoordelen."

Daarom wil de VVD in Amersfoort meer informatie van de wethouder. Als blijkt dat Veilig Thuis geen goede reden heeft voor het doorverwijzen naar zichzelf, dan moet de wethouder ingrijpen. Ivo Beekers: "Als er zonder goede reden wordt doorverwezen naar een GI van henzelf zal ik de wethouder vragen met maatregelen te komen om hier een einde aan te maken."

NIET BETROUWBAAR
Diverse wethouders uit de regio vinden de cijfers van het CBS niet betrouwbaar. Vijf gemeentes komen met een gezamenlijke reactie. "De zorgstructuren in de regio's en de aansluiting van Veilig Thuis is per regio verschillend georganiseerd. Daardoor zijn cijfers per regio niet goed vergelijkbaar." De gemeentes Amersfoort, Houten, Nieuwegein, Veenendaal en Utrecht vinden verder dat SAVE goed georganiseerd is. "SAVE is een organisatie zonder winstoogmerk. De gemeenten financieren hen om een aantal taken uit te voeren. Er is geen sprake van een "(commercieel) verdienmodel". Er hoeft wat deze gemeentes niets te veranderen bij SAVE en Veilig Thuis Utrecht. "De cijfers van CBS zijn geen aanleiding om andere keuzes te maken."

Ook Veilig Thuis stelt in een reactie dat de cijfers van het CBS niet betrouwbaar zijn. Verder laat de organisatie weten dat ze meer taken heeft dan andere GI's in Nederland. Ook wijst Veilig Thuis op een ander cijfer van het CBS. Daaruit zou blijken dat zij 33 procent van de gevallen doorverwijst naar een wijkteam. "Dat is meer dan de meeste VT's doorverwijzen naar lokale teams", aldus Veilig Thuis.

Uit onderzoek blijkt echter dat dat aantal op 26 procent ligt. RTV Utrecht bekeek de cijfers van het CBS over de periode van 1 januari 2016 tot 1 juli 2017. Daaruit blijkt verder dat Veilig Thuis Utrecht in verhouding heel weinig naar andere instanties doorverwijst. Is het Nederlands gemiddelde 17,5 procent, Veilig Thuis Utrecht scoort hier slechts circa 11 procent.