Uitstroom bedreigt inzetbaarheid Korps Mariniers en oprichting nieuwe marine-eenheid

RTV Utrecht berichtte twee weken geleden dat in een onderzoek door Defensie staat dat 68 procent van de ondervraagde mariniers beweert te vertrekken bij de operationele eenheden als ze in Vlissingen worden geplaatst. De regionale omroep deed een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur om die informatie boven water te krijgen. De uitstroom is dit jaar al hoog: in september waren inmiddels 157 mariniers afgezwaaid, meer dan in heel 2017.

De PVV wilde weten wat de gevolgen van zo'n massale uitstroom zouden zijn en stelde er Kamervragen over. Volgens de staatssecretaris zou de operationele inzetbaarheid ruim onder de norm dalen en de bijdrage van het Korps Mariniers aan de taken van Defensie zouden nog maar zeer beperkt zijn. Ook de opleiding van nieuwe mariniers zou eronder leiden, schrijft ze.

"Een indirect gevolg is dat de oprichting van het Fleet Marine Squadron, een nieuwe eenheid binnen de marine bestaande uit vlootpersoneel en mariniers, zou moeten worden uitgesteld", schrijft Visser bovendien. "Het squadron moet begin 2021 operationeel zijn. De oprichting van deze eenheid heeft tot doel de reguliere marinierseenheden te ontlasten."

Over de cijfers in het onderzoek zegt Defensie overigens dat niet alle ondervraagde mariniers antwoord hebben gegeven op de stelling over de nieuw te bouwen kazerne in Vlissingen. Alleen de mariniers die toch al een vertrek overwegen, zo'n 65 procent, vulden in of de verhuizing voor hen een rol speelt. Van hen zei 68 procent "Ja". Andere redenen om weg te gaan zijn klachten over de arbeidsvoorwaarden en de balans tussen werk en privé.

Verder schrijft de staatssecretaris opnieuw dat de geringe 'verhuisbereidheid' van de mariniers haar zorgen baart en dat ze de signalen over onvrede serieus neemt. Maar de Van Braam Houckgeestkazerne in Doorn is al jaren toe aan een grootscheepse en kostbare renovatie, en die zal het ruimtegebrek volgens Visser sowieso niet oplossen. Daarom is indertijd voor de Buitenhaven bij Vlissingen gekozen.

Intussen staat de verhuizing van de mariniers vandaag weer op de agenda in Den Haag. De Tweede Kamer bespreekt de Defensiebegroting met staatssecretaris Visser. De Kamerleden hebben intussen vertrouwelijk gehoord hoeveel geld er met de nieuwe marinierskazerne is gemoeid en weten door RTV Utrecht nu ook hoe groot de te verwachten uitstroom is als de verhuizing doorgaat.

Daarnaast speelt nog dat de nieuwe kazerne volgens de toekomstige gebruikers op liefst zestig punten niet aan hun eisen voldoet. Defensie voert op dit moment gesprekken met een medezeggenschapscommissie over het woon- en leefklimaat op de nieuwe kazerne. Tot dat overleg klaar is, is de aanbesteding van de bouw aan bedrijven buiten Defensie opgeschort.

Overigens schrijft onderzoeksplatform Follow the Money dat de Tweede Kamer eind 2011 al wist welke risico's er gemoeid waren met de voorgenomen verhuizing. Voor een werkbezoek van de toenmalige gemeenteraad van Utrechtse Heuvelrug was een 'factsheet' opgesteld op basis van gesprekken met mariniers, Defensie en politieke partijen, die volgens FTM aantoont dat indertijd veel vragen en bezwaren opzij zijn geschoven omdat politieke belangen voorrang kregen.

"Alles waardoor de marinierskazerne nu op losse schroeven staat was bekend", schrijft FTM. Zo lijkt het erop dat het besluit om te verhuizen al vaststond voor het definitief genomen was, dat Defensie financiële risico's bij de nieuwbouw negeerde en dat de gratis bouwrijp geleverde grond in Zeeland 160 miljoen euro belastinggeld heeft gekost, omdat Defensie door een inschattingsfout grond bij moest kopen. Verder werden in 2011 al vraagtekens geplaatst bij de stelling dat mariniers met infanterietaken 'aan zee' horen, bij de afstand tussen de nieuwe kazerne en centraal gelegen oefenlocaties en bij de impact die een plaatsing in Zeeland heeft voor gezinnen die in het midden van het land zijn geworteld.

"Ook al is de Tweede Kamer - zij het vertrouwelijk - geïnformeerd over de verkeerde inschattingen, de stijgende kosten en de 160 miljoen euro kostende 'gratis grond', toch doet zij tijdens Kamerdebatten of haar neus bloedt", schrijft Follow the Money. "Hiermee zitten de Kamerleden in het zelfde schuitje als staatssecretaris Visser, wat de vraag opwerpt in hoeverre zij hun controlerende taak uitvoeren."

Maar ook de marinetop gaat volgens FTM niet vrijuit. De toenmalige korpscommandant enthousiasmeerde zijn mariniers voor de verhuizing, maar in zijn woorden klonk niets door van de professionele bezwaren en kanttekeningen die toen al leefden.