vrijdag 9 november 2018, 20.10 uur

Waarom rijden mensen door na een ongeval?

Foto: Pixabay

Geschreven door Evie Westland

UTRECHT - Het leek de afgelopen week wel een trend te worden: automobilisten die doorrijden na een ongeval met een fietser. Maar liefst drie keer werden incidenten gemeld in onze regio. Maatschappelijk zorgen zulke gebeurtenissen voor behoorlijk wat onrust. Begrijpelijk, vinden verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen en strafrechtdeskundige van de Universiteit Utrecht, Fran�ois Kristen.

Allereerst was er zaterdagochtend 3 november een automobilist die op de kruising van de Kanaalstraat en de Damstraat in de Utrechtse wijk Lombok de 23-jarige Iris Schippers schepte en ervandoor ging. Zij deed later haar verhaal bij RTV Utrecht.

Donderdag kwam een verhaal naar buiten van een automobiliste die doorreed bij een ongeluk op de hoek van de Zandweg en de Europaweg in De Meern. De vrouw stapte even uit en zei: "Ik heb haast." Vervolgens reed ze verder. Even later op diezelfde dag werd duidelijk dat de politie in Leidsche Rijn op zoek was naar een automobiliste die op een 10-jarige jongen op die fiets botste. Hij hield kneuzingen en schaafwonden over aan het ongeval.

Het zijn verhalen die voor behoorlijk wat onbegrip zorgen, zeker omdat het niet alleen om materi�le schade, maar om gewonde mensen gaat. "Als je zelf een ongeluk veroorzaakt of bijdraagt aan een ongeluk, is het niet meer dan normaal dat je dat eventjes fatsoenlijk afhandelt en kijkt wat er precies aan de hand is", vindt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. "Als mensen gewond zijn geraakt, ben je ook wettelijk verplicht om te blijven totdat de hulpdiensten er zijn. Als je daar niet aan voldoet, is het logisch dat mensen daar verontwaardigd over zijn."

VERKEERSHUFTERS

Toch zijn het niet alleen maar "verkeershufters" of "aso's" die een dergelijke overtreding begaan, benadrukt Tertoolen. "Er zijn twee redenen waarom mensen na een ongeluk doorrijden. De eerste is dat mensen iets te verbergen hebben, bijvoorbeeld omdat ze drugs of alcohol hebben gebruikt of veel te hard hebben gereden. Zij passen een hele bewuste strategie toe door door te rijden, zo hopen ze hun straf te ontlopen."

Vaak zie je dan ook dat deze mensen eenmaal thuis weer rationeel nadenken en alsnog zichzelf aangeven"
Gerard Tertoolen, verkeerspsycholoog

Maar er is ook een andere groep mensen, vertelt Tertoolen. "Het kan ook zijn dat mensen in een shocktoestand verkeren, dat het primitieve deel van hun brein hun handelen overneemt en een vluchtreactie ontstaat. Zij handelen dan niet bewust om hun straf te ontlopen. Vaak zie je dan ook dat deze mensen eenmaal thuis weer rationeel nadenken en alsnog zichzelf aangeven."

Voor die mensen is er een speciale regel: als ze zich binnen twaalf uur na het plaatsvinden van het ongeluk melden, kunnen ze niet voor het doorrijden strafbaar worden gesteld.

STRAFFEN

Een standaardstraf voor de mensen die zich ni�t melden, maar toch gepakt worden, is er niet echt, legt strafrechtdeskundige Fran�ois Kristen uit. "Het doorrijden na een ongeval is strafbaar gesteld in artikel 7 van de verkeerswet 1994. Daar staat een strafbedreiging op met een maximale gevangenisstraf van drie maanden of een geldboete van de derde categorie; 8300 euro."

Kristen: "Dat zijn de maximale straffen, wat in de praktijk betekent dat de rechter daar vaak onder zit. Dan hangt het af van de ernst van het delict om te kunnen bepalen welke geldboete of gevangenisstraf de rechter oplegt. En dat varieert."

Maar, zo benadrukt hij, "het is goed om te realiseren dat als een slachtoffer daadwerkelijk doodgereden wordt, het delict van doorrijden mede ten laste wordt gelegd naast een veel belangrijker delict; namelijk het veroorzaken van een verkeersongeval met dodelijke afloop. Dan heb je het over een veel zwaardere straf, die daar dus nog bovenop kan komen."

MENTALE KLAP

Er zijn eigenlijk twee verschillende soorten strafbaarstellingen voor het doorrijden na een ongeluk: doorrijden terwijl je schade hebt gemaakt of doorrijden terwijl je een slachtoffer mogelijk met letsel en in hulpeloze toestand of in het ergste geval zelfs dood hebt achtergelaten. "In het eerste geval heeft het meer te maken met verzekeringen en bij wie de schade verhaald kan worden, maar in het tweede geval ben je volgens de wet moreel en juridisch verplicht om iemand te helpen."

Zowel verkeerspsycholoog Tertoolen als strafrechtdeskundige Kristen begrijpt heel goed dat het voor slachtoffers naast lichamelijk letsel ook mentaal een ontzettende klap kan geven als ze worden achtergelaten na een aanrijding. Kristen: "Je ligt daar gewond op straat en moet maar voor jezelf zien te zorgen of afhankelijk zijn van eventuele omstanders. Ontzettend pijnlijk en dat is ook de reden dat dat in de wet als aparte strafbaarstelling is neergelegd."

STRAFZAAK

Of het aantal doorrijders de laatste jaren is toegenomen, daar hebben de deskundigen geen harde cijfers van, maar Tertoolen heeft het gevoel van wel. "Wellicht heeft dat te maken met het feit dat we het gewoon vaker horen, dankzij verhalen in de media. Maar het is natuurlijk wel zo dat het steeds drukker wordt in ons land en daarmee gaat de verkeersveiligheid er nu eenmaal niet op vooruit. En als het aantal ongelukken toeneemt, neemt de kans dat mensen na een ongeluk doorrijden ook toe."

Slechts een fractie van de gevallen leidt ook daadwerkelijk tot een strafzaak"
Fran�ois Kristen, strafrechtdeskundige

Kristen: "Volgens cijfers die dateren uit 2000, blijkt dat doorrijden na een ongeval ongeveer 190.000 keer per jaar voorkomt, en dat zijn dan alleen nog de feiten die geregistreerd zijn. Slechts een fractie van die gevallen leidt ook daadwerkelijk tot een strafzaak: 2.500 keer."

Als een automobilist een fietser aanrijdt, wordt hem dat overigens zwaarder aangerekend, legt Kristen uit. "Dat geldt ook voor voetgangers en kinderen bijvoorbeeld. Als het gaat om kwetsbare verkeersdeelnemers, wordt dat als een strafverzwarende omstandigheid gezien."

Reageren op dit bericht? Mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.