Helft Utrechtse gemeenten heeft vuurwerkvrije zones, maar hoe zinvol is het?

In de meeste gemeenten gelden de afsteekverboden bij verzorgingscentra, dierenbuitenverblijven of in parken. Soms is vuurwerk ook verboden op schoolpleinen, bij winkelcentra of bij een ziekenhuis, zoals rond het Meander Medisch Centrum in Amersfoort en het Sint Antonius in Nieuwegein. Vooral de gemeente Utrecht pakt dit jaar uit met maar liefst 31 vuurwerkvrije zones. In vrijwel alle wijken van de stad is wel een gebied waar tijdens de jaarwisseling een afsteekverbod geldt.

Bekijk de vuurwerkvrije zones in de provincie Utrecht op onze digitale kaart.

[Carto:https://rtvutrecht.carto.com/viz/0ad6753c-1375-4791-b415-e75058324937/embed_map]

Veenendaal legt het afsteken van vuurwerk bij dierenkamp Dragonder en winkelcentrum 't Ronde Erf dit jaar voor het eerst aan banden. Tijdens de vorige jaarwisseling is daar veel overlast ervaren. Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA'S) gaan het vuurwerkverbod handhaven. De politie in Veenendaal richt zich hoofdzakelijk op illegaal vuurwerk en het afsteken van vuurwerk buiten de toegestane afsteektijden.

Ook Utrechtse Heuvelrug heeft dit jaar voor het eerst vuurwerkvrije zones. De gemeente heeft gekozen voor plekken waar dieren verblijven, kwetsbare groepen mensen wonen of eerder al eens overlast is ervaren door het afsteken van vuurwerk. Het gaat om Park Seminarie en kinderboerderij 't Woelige Nest in Driebergen, kinderboerderij Knuffelweide in Amerongen en Bartiméus in Doorn.

Er zijn ook gemeenten met een 'vuurwerkverbod light'. Bunnik heeft bijvoorbeeld geen officiële vuurwerkvrije zones, maar wel - net als vorig jaar - de campagne 'Geen knalvuurwerk bij mens & dier'. Er hangen borden met de tekst 'Hier liever geen vuurwerk' bij de kinderboerderij in Odijk, MFA de Kersentuin in Bunnik, seniorencomplex Bunninchem in Bunnik, seniorencomplex De Weerdenhof in Werkhoven, winkelcentrum De Meent in Odijk en het winkelgebied in het centrum van Bunnik.

Rhenen heeft ook nog geen vuurwerkvrije zones, maar kerken kunnen zich wel vrijwillig aanmelden zodat hun dienst tijdens oudjaarsavond niet wordt verstoord. 

In de stad Utrecht zijn dit jaar 27 dierenbuitenverblijven en vier natuurgebieden waar het afsteken van vuurwerk niet is toegestaan. Vorig jaar werden vijf dierenverblijven aangewezen als vuurwerkvrije zone. De gemeente start op 15 december een campagne om mensen te wijzen op de vuurwerkvrije zones.

Volgend jaar wil de gemeente, net als Amersfoort, een vuurwerkshow gaan organiseren en burgemeester Jan van Zanen heeft aangegeven dat hij voorstander is van een geleidelijke verandering van het vuurwerkbeleid.

Amsterdam en Den Haag voeren ook meer vuurwerkvrije zones in. Het Rotterdamse stadsbestuur draait het om en wil dat vanaf volgend jaar tijdens Oud en Nieuw alleen nog maar vuurwerk wordt afgestoken in aangewezen vuurwerkzones. In de rest van de stad geldt dan een vuurwerkverbod. Vuurwerkvrije zones zijn volgens de gemeente juridisch moeilijk af te dwingen. Als de Rotterdamse maatregel volgend jaar goed verloopt, hoopt GroenLinks dat Utrecht dit voorbeeld volgt.

Utrechtse gemeenten met vuurwerkvrije zijn te spreken over de positieve effecten. Ook beheerders van bijvoorbeeld kinderboerderijen, maneges of verzorgingshuizen zijn tevreden. Zowel dieren als ouderen kunnen erg angstig worden van harde knallen en het aantal klachten is sinds het invoeren van de vuurwerkvrije zones afgenomen.

Gemeenten zonder vuurwerkvrije zones zeggen vrijwel allemaal dat het afsteekverbod voor hen moeilijk te handhaven is. Of ze stellen dat er in hun gemeente geen problemen spelen rond Oud en Nieuw. Ook vindt een aantal gemeenten dat de overlast al is verminderd sinds de afsteektijd een paar jaar geleden is beperkt. Dat geldt onder meer voor Vianen, Woerden, Oudewater, Lopik, Montfoort en IJsselstein.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt dat de vuurwerkvrije zone "een nuttig instrument" is gebleken. Er is wel een belangrijke voorwaarde. "Beslissingen van de ene gemeente hebben gevolgen voor de andere. Denk vooral aan de beschikbare handhavingscapaciteit. Daarover zal dus altijd regionaal overleg moeten plaatsvinden."

De politievakbond ACP is sceptisch. Voorzitter Gerrit van de Kamp: "Je moet het alleen doen als je de handhaving handen en voeten kunt geven. Voor je het weet gaan mensen klagen bij de politie of bij de toezichthouders die nu al capaciteitsproblemen hebben. Zonder handhavingsplan regel je alleen maar je eigen teleurstelling."

Veel burgemeesters, de politie en de Onderzoeksraad voor Veiligheid pleitten dit jaar voor een totaalverbod op knalvuurwerk en vuurpijlen, maar dat gaat het kabinet te ver. "Dit vereist lokaal maatwerk. Geen landelijk verbod", zei minister Grapperhaus in de Tweede Kamer.

Gemeenten zijn het daar niet mee eens. Zo'n verbod is alleen effectief op landelijk niveau, stelt de VNG. "Het vuurwerkverbod overlaten aan gemeenten leidt tot een complexe en onoverzichtelijke situatie, bovendien krijg je te maken met 'vuurwerktoerisme'."