Waarom juist Utrechtse bedrijven de brexit-stemming op de voet volgen

Als het Verenigd Koninkrijk namelijk de Europese Unie verlaat heeft dit grote gevolgen. Zo'n brexit betekent namelijk grenscontroles voor Utrechtse bedrijven die goederen exporteren naar het Verenigd Koninkrijk. En dat zijn er nogal wat.

Volgens dit ING onderzoek (.pdf) uit mei 2017 is Utrecht van alle provincies het meest gevoelig voor de negatieve en positieve gevolgen van een brexit. De bank telde 2150 bedrijven die exporteren over de Noordzee. Van alle provincies in Nederland leveren de goederenexporteurs in Utrecht relatief gezien ook het meeste van hun spullen aan het VK: 8,5 procent.

Het gaat volgens ING bijvoorbeeld om bedrijven als FrieslandCampina in Amersfoort (zuivel en kaas), Remia in Den Dolder (sauzen), Nutreco in Amersfoort (diervoeding) en Mammoet in Utrecht (zware machines zoals hijskranen). Deze bedrijven krijgen te mogelijk te maken met extra heffingen en grenscontroles.

Als het Verenigd Koninkrijk geen meer deel uitmaakt van de Europese Unie, is het ook geen deel meer van de douane-unie. En dat betekent meer gedoe bij de grens.

Marco van Hagen van de KvK legt uit wat voor bedrijven daar last van krijgen: "Denk bijvoorbeeld aan de verssector, de land en tuinbouwgoederen. Eigenlijk worden die dubbel getroffen. Enerzijds zal er een invoerheffing komen (als er geen deal gesloten wordt) en daarbij kan het vervoer langer gaan duren vanwege allerlei douaneformaliteiten."

J. Heebink Logistic Services uit Veenendaal rijdt wekelijks met 40 vrachtwagens enkele honderden ritten naar het Verenigd Koninkrijk. Het bedrijf van Cees Heebink heeft er zelfs twee vestigingen. Volgens hem kan een brexit ook gevolgen hebben voor bedrijven of consumenten die goederen uit Engeland willen importeren, hoewel dat er minder zijn dan bedrijven die goederen exporteren.

Heebink: "Het zou voor een Nederlander te duur kunnen worden om producten in Engeland te gaan kopen. Als ze bijvoorbeeld speelgoed hebben gekocht en ze naast vervoerskosten ook invoerkosten moeten betalen dan wordt zo'n pallet speelgoed te duur."

Coen Teulings is universiteitshoogleraar economie aan de Universiteit Utrecht. Hij deelt de zorgen van Heebink over de kosten van de import uit Engeland niet zo: "Ik denk dat dat effect beperkt zal zijn."

Teulings is bezorgder over de toekomst van bedrijven die willen exporteren na een brexit: "Op termijn, als er niet meer vrijhandel maar tarieven ontstaan, wat voor de hand ligt, dan zal de export naar Engeland duurder worden. Dat betekent ofwel minder inkomsten voor het Utrechtse bedrijf ofwel minder afzet omdat de prijzen omhoog gaan."

Elk nadeel heeft echter ook zijn voordeel. Volgens de ING biedt een brexit ook kansen. Als Europeanen geen Britse producten meer willen omdat die te duur worden of het teveel moeite kost om ze te leveren, kunnen bedrijven uit Utrecht ze misschien wel gaan maken. Ook kunnen Utrechtse dienstverleners zoals softwaremakers of ingenieurs meer klanten werven na een brexit.

En ook Utrechtse ondernemers zien kansjes. Cees Heebink is geen fan van de brexit ('wat mij betreft mag het afgeblazen worden'), maar is positief over de toekomst van zijn bedrijf.

Heebink: "Het vervoer naar het Verenigd Koninkrijk wordt nog meer een specialistische markt. De drempel wordt hoger omdat er ook douaneformaliteiten moeten plaatsvinden. Op het moment dat je dat goed voor elkaar hebt, heb je een voorsprong op een ander. Ik denk dat kleinere ondernemers die twee ritjes naar Engeland moeten doen, gaan denken: 'Het is mij teveel rompslomp. Ik besteed het uit aan een specialist.' Dat zouden wij kunnen zijn."

Het Britse Lagerhuis stemt vanavond over het voorstel van premier May. Dit plan wordt ook wel een 'softe' brexit genoemd. Daarin blijft het Verenigd Koninkrijk nog even lid van de EU. Als het plan wordt afgewezen, moet May met een ander voorstel komen. Dat zou een 'harde' brexit zonder overgangsperiode kunnen zijn. Maar de premier kondigde gisteren al aan dat de kans dan ook aanwezig is dat de brexit helemaal niet doorgaat.

Het is vooral deze onzekerheid die voor onrust zorgt bij bedrijven in Utrecht. Niemand weet voor welk scenario er voorbereidingen moeten worden getroffen. Universiteitshoogleraar Teulings weet het niet ('dat zullen we echt moeten afwachten'). Heebink Transport in Veenendaal heeft geen idee ('Je weet niet welke deal er gaat komen. En dat is een beetje afwachten'). En zelfs een groot bedrijf als FrieslandCampina in Amersfoort, dat in 2017 meer dan 12 miljard euro aan omzet had en dat veel melk en kaas naar het Verenigd Koninkrijk exporteert, "houdt rekening met meerdere scenario's". "Het is koffiedik kijken", aldus een woordvoerder.

Het kan dus zijn dat er vanavond voor Utrechtse bedrijven en ondernemers een einde komt aan de onduidelijkheid rondom de brexit. Iets wat Coen Teulings zou aanmoedigen: "Alle onzekerheid is slecht voor de economie. Mensen doen alleen maar investeringen als ze weten waar ze aan toe zijn. De wereld is al onzeker genoeg en als politici daar op deze manier een heleboel onzekerheid aan toevoegen, is dat schadelijk voor iedereen. Wat dat betreft is brexit gewoon een slecht idee. Het is vrij dramatisch hoe Engeland hier terecht is gekomen en het is nog veel slechter uitgepakt dan iedereen had durven vrezen."