IJsclubs mogen weer hopen na extreem zachte kwakkelweken

De Doornsche IJsclub, een van de bekendste in onze regio, sluit niet uit dat de poorten zondag of maandag open kunnen. Maar in de provincie zitten nog veel meer natuurijsverenigingen. We belden met een aantal clubs.

Rijn van de Mheen is penningmeester bij de zeventig jaar oude IJsvereniging De Nieënhof in Bunnik. Hij verwacht niet dat de baan de komende tijd al open kan en hoopt op strengere vorst. Van schaatsen op natuurijs gaat het hart van Van de Mheen sneller kloppen. "Als er hier ijs ligt, de zon opkomt en de eerste schaatser het ijs op gaat...dat is het mooiste wat er is, een sprookje. Je weet dan ook weer waarvoor je het doet."

Van de Mheen is al zo'n veertig jaar aan De Nieënhof in Bunnik verbonden. Vroeger waren de winters veel strenger. "Er lag hier bijna elke winter natuurijs, twee of drie weken lang. We hebben weleens gehad dat het ijs pas in april ontdooid was."

De Nieënhof huurt van het Utrechts Landschap een weiland aan de Kromme Rijn dat al voor Sinterklaasavond onder water wordt gezet. Vorig jaar kon er twee dagen geschaatst worden, maar openstelling van de baan wordt steeds zeldzamer. Het ijs moet dan ook dik genoeg zijn om vijftienhonderd tot tweeduizend schaatsers uit Bunnik en omgeving te kunnen dragen.

De vereniging in Bunnik richt zich alleen op de ijsbaan en heeft geen andere activiteiten. Dat hoeft ook niet, want hoewel er minder vaak ijs ligt, is De Nieënhof nog altijd een begrip in het dorp. "Er zijn zo'n driehonderd gezinsleden en met kinderen erbij kom je op zeven- tot achthonderd leden. We zijn behoorlijk constant. Zelfs als mensen zijn verhuisd, willen ze donateur blijven omdat ze de vereniging zo fijn en gezellig vinden. Als ik zoiets hoor, dan ben ik heel trots op mijn ijsbaantje."

De Amersfoortse IJsvereniging (AIJV) bestaat honderd jaar. Het mag dan een ijsclub zijn, schaatsen kon je er het afgelopen decennium maar zelden. In 2013 lukte het voor het laatst om een ijsvloer aan te leggen. De club ligt in de stad. De grond is er dus warmer, waardoor het ijs minder snel groeit. De AIJV moet het vooral hebben van het skeeleren. Ook worden er schaatslessen gegeven op de Vechtsebanen. "Wij zijn destijds begonnen met het skeeleren en daardoor hebben we behoorlijk wat leden", vertelt clubman Kees van Burgsteden.

Om vaker schaatsers op de been te krijgen, is de vereniging afgestapt van de methode om de baan onder water te zetten in afwachting van vorst. "Als het gaat vriezen, gaan we nu met een trekker en een daarop aangesloten giertank de baan besproeien met een dunne laag", aldus Van Burgsteden. "Zaterdag gaan we voor de vijfde keer oefenen. Het zou prachtig zijn als er geschaatst kan worden in het jubileumjaar. Maar goed, de weergoden hebben het in de hand. Eerst moet de vorst in de grond zitten en je moet ook in de ochtend wat vorst hebben. Onze ijsmeester houdt de pluimen in ieder geval nauwlettend in de gaten."

Het goede nieuws voor de AIJV is dat het waterschap Vallei en Veluwe het onttrekkingsverbod afgelopen week heeft opgeheven. Dit was opgelegd vanwege de droogte. Er kan inmiddels dus weer water worden gepompt uit de Heiligenbergerbeek. Afgelopen tijd kreeg de vereniging na overleg met het waterschap dispensatie om tanks te vullen op een aangewezen plek bij het Valleikanaal.

De skeelerbaan van de Doornsche IJsclub is steevast als eerste baan in Midden-Nederland open. Wat is het geheim? "Het komt echt door onze manier van ijs maken. We hebben heel veel ervaring in huis op dat gebied", vertelt voorzitter Auke Porte. "Wij pompen tweeduizend liter water op de skeelerbaan en dat dweilen we. Zo ontstaat een flinterdun laagje ijs. Vroeger hebben we ook wel gesproeid, maar dan krijg je toch te veel water naar onze smaak. Dit is ook beter voor het milieu en het kost minder kracht."

De Doornsche IJsclub verwachtte gisteren nog niet veel van de vorst die eraan lijkt te komen, maar vandaag zijn de weersverwachtingen aangepast. "Het ziet er goed uit voor zondag en maandag." Dus met een beetje geluk en hard werken kan de baan open. 

Over dalende ledenaantallen maken ze zich geen zorgen in Doorn. "We hebben hier nog altijd zes- tot zevenhonderd leden. Vorig jaar hadden we maar één opzegging. Mensen willen gewoon lid blijven, zelfs als ze zelf niet meer schaatsen. We hebben een fantastisch imago in het dorp. De ijsbaan kan vaak open, we hebben contact met de scholen en er wordt hier ook geskeelerd. Drie verenigingen worden goed ondersteund in het dorp: de Harmonie, de Oranjevereniging en de Doornsche IJsclub."

Een van de mooiere banen in de provincie Utrecht is die van KNSB-ijsclub Het Biltsche Meertje. Het ligt bij een bosperceel langs de Soestdijkseweg. Liefhebbers kunnen er ook 's avonds schaatsen. De verlichting boven de ijsbaan gaat dan aan, een even prachtig als zeldzaam beeld. In februari 2012 kon Het Biltsche Meertje voor het laatst officieel open.

"Het ijs moet tien centimeter dik zijn, maar het probleem is dat de zon schijnt op het gedeelte aan de Soestdijkseweg. Daardoor vriest het meertje vaak niet helemaal goed dicht", vertelt voorzitter Paul van Haren. De vereniging ziet dat schaatsers soms wel op eigen gelegenheid de andere helft van de baan gebruiken als het vriest.

In de toekomst wil de ijsclub hen gaan faciliteren door bijvoorbeeld afzettingen te plaatsen, het ijs te vegen en chocolademelk te verkopen. "Wij vinden het ook vervelend dat we steeds weer borden moeten ophangen met de tekst 'IJs onbetrouwbaar'. Het Biltsche Meertje is echt een prachtige plek die we willen koesteren."

De ijsclub in De Bilt heeft nog altijd 190 leden. Er is een flinke groep (wedstrijd)schaatsers die traint en lest op de Vechtsebanen. Twee jaar geleden is de vereniging begonnen met schoolschaatsen. "We nemen kinderen uit groep 5 mee naar de Vechtsebanen. Zo verwerven we nieuwe leden. Dat is nodig ook: want in Nederland moet je eigenlijk drie dingen zeker kunnen: fietsen, zwemmen en schaatsen." 

Bij IJsclub Baambrugge is het aantal leden door de kwakkelwinters wat afgenomen. De vereniging richt zich niet alleen op schaatsen, maar ook op skaten, skeeleren en het organiseren van evenementen. Eenvoudig is dat niet, want bestuursleden en vrijwilligers zijn moeilijk te vinden. De Dorpsloop, de Tijdrit en de fietstocht op Hemelvaartsdag gingen om deze reden niet door.

De landbaan van de ijsclub staat sinds begin deze maand ongeveer 15 centimeter onder water. "Sindsdien is het afwachten en de weerberichten volgen", vertelt oud-voorzitter en ijsmeester Dirk de Groot. "Voor de winter zeg ik altijd: we spreken elkaar in maart wel, dan weten we meer. Vorig jaar kwam dat ook uit, met die vorst in maart."

Met de komende nachtvorst in het vooruitzicht ziet De Groot wel kansen voor kleinere schaatsinitiatieven. "In Vinkeveen was vorig jaar met balken een tijdelijke baan afgezet op een betonnen terrein. Die vrienden zouden de zaak nu weer in gereedheid kunnen brengen. En in Doorn kunnen ze wellicht ook snel klaar zijn."

Om vaker open te kunnen besproeit ook Schaats- en Skeelerclub De Greb in Veenendaal sinds vorig jaar de baan, in plaats van hem onder water te zetten. Er is daarvoor een giertank aangeschaft. De club beseft dat er vooral nieuwe (jonge) leden geworven kunnen worden als er ook ijspret is. Alleen met een groot aantal leden is de toekomst van De Greb verzekerd. De ijsmeester van De Greb verwacht de komende dagen nog niet open te gaan. "We gaan nu nog niet sproeien. Het is overdag te warm."

De Montfoortse IJsclub is opgericht in 1888 en daarmee de oudste sportvereniging in de gemeente. Bij vorst wordt een ijsbaan aangelegd op de Grote Gracht. Een jaar of zeven geleden lukte dat voor het laatst. Toch zijn ruim vierhonderd gezinnen lid van de club. 

Het doel van de vereniging staat in de statuten omschreven als "het beoefenen en bevorderen van de winter- en ijssport in het algemeen en van het schaatsenrijden in het bijzonder". De vereniging is uitsluitend recreatief bezig en biedt geen trainingsfaciliteiten aan. Er is samenwerking met de ijsclub in Oudewater, waar wel schaatstrainingen worden gegeven. De Montfoortse IJsclub bestaat 130 jaar en dat werd eind vorig jaar gevierd met onder meer een Curlingtoernooi.

IJsclub Siberia in het Utrechtse Overvecht is een heel ander soort vereniging. Bij natuurijsbaan Park De Watertoren kan sinds 2016 geschaatst worden bij een ijsdikte van 7 centimeter. Voorlopig kunnen de ijzers hier dus zeker niet worden ondergebonden. Maar bij Siberia hoeven ze het niet te hebben van schaatsen of skeeleren. Veel leden heeft de vereniging ook niet. "Wij organiseren vooral tal van buitensportactiviteiten. We richten ons op de Pietje Bells in de wijk, jongeren van 12 tot 15 jaar", vertelt Robert van Vliet.

De afgelopen drie jaar kreeg Siberia subsidie van het Initiatievenfonds en dit jaar heeft Wijkbureau Overvecht zich over de vereniging ontfermd. Zaterdagavond organiseert de club voor de derde keer Glow in the Park in het Gagelbos, een sprookjesachtige wandeling van 2,5 kilometer over een speciaal verlicht parcours.

De meeste ijsclubs in de provincie Utrecht lijken dus ook zonder strenge vorst hun weg wel te vinden. Vooral de verenigingen met een rijke historie kunnen rekenen op een trouw ledenbestand. Toch moeten veel clubs wel actief leden blijven werven. Ze richten zich daarom op de jeugd, in veel gevallen door samen te werken met scholen. Op de lauweren rusten is er in ieder geval niet bij, want wie niks doet, begeeft zich op glad...