Historische brieven over tabaksverleden Amerongen gevonden bij verbouwing: "Wat is dit nou?"
AMERONGEN - "Voorts zou het mij aangenaam zijn indien U het uur van aanvang op zeven uur zoudt willen stellen, ik kan dan nog met de tram van 9.24 te Amerongen weg". Het is een van de zinnen uit brieven aan de tabaksvereniging in Amerongen van begin vorige eeuw. De documenten zijn gevonden bij een verbouwing van een huis. Uit een eerste lezing blijkt dat de tabak verder werd verkocht dan gedacht.
"Kijk hoe keigoed dit is geschreven. Zoudt met DT!", zegt vinder Hans van Beem. Enthousiast bladert hij door een map met de brieven. "Het zijn schitterende handgeschreven brieven over de wandelgangen van de tabaksindustrie. Ik dacht dit laat ik niet in de afvalbak liggen."
Bij een verbouwing aan een huis bij Kasteel Amerongen vindt Hans de brieven. Ze belanden eigenlijk in de container, maar dat laat Van Beem niet gebeuren. "Ik kwam die enveloppen tegen en dacht wat is dit nou?"
TABAKSTEELT EN AMERONGEN
De brieven zijn geschreven door bedrijven gericht aan de tabaksplantersvereniging in Amerongen. Er staan bestellingen in, roepen om informatie (bijvoorbeeld van het Centraal Bureau voor de Statistiek) en wat briefwisselingen over de praktische zaken hoe laat een vergadering moet beginnen.
Begin 1600 begint de tabaksteelt in de buurt van Amersfoort. Later breidt dat uit, ook naar de Heuvelrug. De tabak uit Nederland wordt een succes, door een bepaalde methode die in ons land gebruikt werd. Maar rond 1900 is de teelt vrijwel overal verdwenen, behalve in de Betuwe, Amerongen en Rhenen.
Amerongse tabak is niet te pruimen
In Amerongen zit daarom ook een tabaksteeltmuseum. Met de map onder de arm vraagt Hans aan de vrijwilligers wat er in de brieven staat: "Dit is wel leuk voor jullie om te lezen denk ik!". De mannen spitten de brieven door en zijn gretig: "Ze lezen het half, want ze willen de volgende al bekijken", aldus Hans.
VERBAZING
Er staan verrassingen in de brieven voor de mannen van het museum. Jan Hoogendoorn: "De tabak werd op meer plekken verhandeld dan in Amerongen en omgeving. Toch ook in Duitsland. Dat verbaast me wel een beetje".
De brieven komen uit begin 1900, net voor de eerste wereldoorlog. Veel bedrijven vragen om tabaksmonsters of willen een bestelling plaatsen. Hoogendoorn legt uit: "Er moest gerookt blijven worden. Die fabrikanten die wilden onze tabak graag in voorraad." Ze bereidden zich mogelijk vast voor op schaarste.
Hier hoort het thuis!
Maar de Amerongse tabak liep niet altijd zo goed. "De Amerongse tabak is niet te pruimen is een veelgehoorde leus." De tabak was vatbaar voor schimmels. "Daar kwam het geintje vandaan. Maar dat was geen reclame voor onze tabak." Voor de Tweede Wereldoorlog stopte te teelt van tabak ook door schimmels.
TENTOONSTELLING
Toch wilden de bedrijven begin vorige eeuw de Amerongse tabak graag afnemen. De vrijwilligers van het museum gaan de brieven goed bestuderen en willen er misschien later een tentoonstelling aan wijden. "We zijn er heel blij mee dat dit gevonden is en bewaard is gebleven! Daar zijn we hem dankbaar voor."
Brieven worden bekeken in het Tabaksteeltmuseum Amerongen.
Vinder Hans van Beem vindt het mooi dat de brieven een goede bestemming krijgen: "Deze mannen zetten zich puur vrijwillig in. Het wordt steeds moeilijker om daar mensen voor te vinden. Dat is hartstikke leuk. En anders was het misschien wel ergens beland waar het niet hoort. Hier hoort het thuis!"
