Expositie Soesterberg: "Een atoombom op Utrecht, om te beginnen"

© Nationaal Militair Museum
SOESTERBERG - In Soesterberg keert de Koude Oorlog voor even terug. In het Nationaal Militair Museum op de oude Amerikaanse vliegbasis is het komende half jaar de tentoonstelling 'Als de Russen komen' te zien.
"Dreiging", vat directeur Paul van Vlijmen van het NMM de sfeer samen. "Voor hele generaties is de Koude Oorlog dreiging geweest. Mensen waren voorbereid om onder de trap te gaan zitten als de bom zou vallen."

OVER DE MUUR

De twintigste eeuw werd getekend door de letterlijke scheiding van Oost en West. Het was de periode van 'voordat de bom valt' van Doe Maar en 'over de muur, over het ijzeren gordijn' van Klein Orkest. Het was ook de tijd waarin grote hoeveelheden beschermingsmiddelen klaarlagen voor als er een chemische oorlog zou uitbreken tussen de landen van de NAVO en die van het Warschaupact.
Een aantal objecten in de tentoonstelling werpt een wrang licht op wat er was gebeurd als het werkelijk tot een oorlog was gekomen.  "Een Poolse generaal buiten dienst, die ook naar de opening komt, had onder zijn bed een opgevouwen aanvalskaart liggen van Denenmarken, Nederland, België en Frankrijk", vertelt Van Vlijmen. "En daar stond toch echt vet op Utrecht een atoombom. In één keer, om alvast te beginnen."

TE PROVOCEREND

De titel van de tentoonstelling heeft overigens ook tot een kleine rel geleid. "We hadden objecten besproken bij een Russisch militair museum", zegt Van Vlijmen.
"We zouden bijvoorbeeld wrakstukken krijgen van de U2, een spionagevliegtuig van de Amerikanen. We stuurden de officiële bruikleenformulieren in het Russisch en daar stond bij 'Als de Russen komen'. En toen kregen we te horen dat ze niet meer meededen. Ze vonden het te provocerend en hebben alles teruggetrokken."

FAT MAN

De expositie toont wel een replica van de Amerikaanse atoombom 'Fat Man' (Dikke Man) die in 1945 boven de Japanse stad Nagasaki ontplofte. Daarbij vielen tienduizenden doden. Bezoekers van de tentoonstelling komen in Soesterberg oog in oog te staan met het massavernietigingswapen.
Volgens Van Vlijmen is het lastig om paralellen te trekken tussen vroeger en nu. "Toen was het fysiek, militairen gingen naar Duitsland om met honderdduizend bommen en granaten de Russen op te wachten. Nu gaat het meer via alle nieuwe media en internet. In het begin omsloot het Warschaupact Europa en nu omsluit de NAVO Rusland. De angst die wij voor de Russen hadden hebben zij nu ook weer voor de NAVO."

LIVEVERBINDING

De tentoonstelling over de Koude Oorlog is tot 1 september te zien in Soesterberg. Minister Ank Bijleveld van Defensie komt hem morgenmiddag openen en er wordt een liveverbinding gelegd met een eenheid van driehonderd Nederlandse militairen die in Litouwen zijn voor als de Russen mogelijk dat land binnengaan.
"Het is helemaal niet zo 'over' als we in 1989 dachten", aldus Van Vlijmen. "Het verdrag dat onlangs opgeheven is, dat werd toen gezien als het einde van de Koude Oorlog. Niets is minder waar."

MAARTEN VAN ROSSEM

RTV Utrecht-presentator Maarten van Rossem mocht twee weken terug al een kijkje nemen op de expositie. Kijk hier de uitzending terug.
UVandaag over 'Als de Russen komen' in Soesterberg

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.