Nijpend personeelstekort: Utrechtse ziekenhuizen stellen operaties uit

"We herkennen de druk op de wachtlijsten en het personeelstekort", zegt een woordvoerder van het St. Antonius. "We zien dat het aantal beschikbare medewerkers en de behoefte aan zorg in de regio niet in de pas lopen." Het ziekenhuis stelt wel dat de situatie dit jaar minder problematisch is dan vorig jaar, toen de griepgolf veel langer aanhield. "Bovendien investeren we in het opleiden en werven van personeel en ondernemen we diverse acties om patiënten de goede zorg te geven."

Het St. Antonius anticipeert ook op andere manieren op de personeelskrapte die nog wel een paar jaar aan kan houden. Een aantal operatiekamers (OK's) is gesloten en mede door het gebrek aan medewerkers worden OK-dagbehandelingen van het St. Antonius Woerden medio 2020 verplaatst naar Utrecht en Nieuwegein. Het gaat dan bijvoorbeeld om het behandelen van liesbreuken, het verwijderen van poliepen of pijnbehandelingen. De poliklinische en radiologische zorg en staaroperaties blijven wel aangeboden worden in Woerden.

Ook het UMC Utrecht stelt dat operaties worden uitgesteld. "Af en toe worden mensen afgebeld. Dit kan door personeelsgebrek komen, maar het kan ook andere oorzaken hebben", zegt een woordvoerder. "Een operatie is één ding, daarvoor heb je een bepaald aantal mensen nodig, maar de patiënt moet daarna ook naar de intensive care en andere afdelingen kunnen. Die hele keten moet beschikbaar zijn, anders kan de operatie niet plaatsvinden."

Een gedupeerde patiënt kreeg afgelopen week te horen dat liefst een kwart van de operatiekamers in het UMC Utrecht niet wordt gevuld. Volgens de woordvoerder van het ziekenhuis is het lastig om exacte cijfers te geven. "Er is vooral een tekort aan OK- en IC-personeel, maar deze vacatures leiden niet tot het sluiten van bedden. We doen er alles aan om het zo te organiseren dat je dit soort situaties zo min mogelijk tegenkomt, door efficiënter te plannen en de vacatures die er zijn zoveel mogelijk in te vullen."

(De tekst gaat verder onder de foto)

MELDPUNT OK-MEDEWERKERS
Volgens de Landelijke Vereniging van Operatieassistenten (LVO) lijkt de nood in Utrecht wat hoger dan in andere delen van Nederland. De beroepsvereniging voert actie om het tekort aan OK-medewerkers onder de aandacht van politiek Den Haag te brengen en heeft in oktober een meldpunt geopend.

LVO-voorzitter Nicole Dreessen benadrukt dat het sluiten van operatiekamers en het afbellen van patiënten niet het enige probleem is. Ook de kwaliteit en de veiligheid staan onder druk. "Als je een operatie ondanks een tekort aan OK-assistenten toch door laat gaan dan doe je het met te weinig mensen, of met de verkeerde mensen."

Volgens Dreessen zijn er op het meldpunt inmiddels zo'n zeventig meldingen binnen, waaruit blijkt dat inderdaad OK's worden gesloten, maar ook dat de werkdruk onder operatiemedewerkers oploopt en zelfs dat onbekwaam personeel wordt ingezet. De anonieme melders noemen dat schrikbarend en schandalig.

"Er is geen vijver om uit te vissen als er nieuwe medewerkers nodig zijn", zegt Dreessen. "In het midden van het land zijn vorig jaar studenten uit de collegebanken gehaald. Hou jij die klem maar vast, werd er gezegd, want dat kun je wel." Ook zouden assistenten van poliklinische afdelingen worden ingezet bij operaties.

Het St. Antonius Ziekenhuis benadrukt dat een operatie daar alleen doorgaat als er een voltallig en goed opgeleid team beschikbaar is. "Juist om de kwaliteit en de veiligheid voor patiënten te waarborgen zijn we daarom soms helaas genoodzaakt een operatie uit te stellen vanwege het tekort aan personeel. Dat doen we uiteraard niet graag, omdat dit voor patiënten natuurlijk heel vervelend is, maar veiligheid gaat boven alles."

Omdat sommige ziekenhuizen zich volgens de LVO toch genoodzaakt zien om operatieteams aan te vullen met onvoldoende geschoold personeel pleit de vereniging ervoor om beroepen als OK-assistent en anesthesiemedewerker te beschermen. Daarvoor is een petitie gestart die inmiddels meer dan drieduizend keer is ondertekend.

"Het is heel logisch dat men oplossingen probeert te zoeken", zegt Dreessen, zelf al dertig jaar operatieassistent, "maar er worden nu mensen ingezet die niet zijn opgeleid, en die niet de capaciteit en ervaring hebben. Dat willen we voorkomen door om erkenning van het beroep te vragen."

Een snelle oplossing voor de grote hoeveelheid vacatures is er niet, volgens Dreessen. Afgelopen najaar is berekend dat er 1086 OK-assistenten drie tot vier jaar opgeleid moeten worden, maar daarop moeten ziekenhuizen wel zijn ingericht. "Je kunt niet op een vakgroep van 5.000 mensen ineens duizend extra mensen opleiden. Heel veel gebeurt in de praktijk. Daar lopen veel studenten en weinig vaste medewerkers, dus de begeleiding schiet dan tekort."

Onlangs stuurde de LVO al een brandbrief aan de minister. "Die heeft daarop gereageerd door regionaal de opdracht te geven om naar opleidingsmogelijkheden te kijken. We zien een stijging van 200 naar 300 instromers, maar die moet wel voortzetten en ik denk dat de regie bij de minister hoort te liggen. Daarnaast kun je bijvoorbeeld overwegen of je mensen in andere zorgberoepen een verkorte vervolgopleiding kunt geven."

(De tekst gaat verder onder de foto)

Het Diakonessenhuis, met vestigingen in Utrecht, Zeist en Doorn, laat RTV Utrecht desgevraagd weten dat er genoeg personeel is voor de tien OK's. Er worden wel extra mensen ingehuurd, maar dat is voor het Diakonessenhuis gebruikelijk. "In een vakantieweek draaien er wel minder OK's, maar dat is ook omdat patiënten liever niet nu geopereerd worden."

Het Meander Medisch Centrum in Amersfoort stelt dat de wachtlijsten de laatste tijd niet langer zijn geworden en dat er genoeg personeel is voor de tien OK's van het ziekenhuis.