LIVEBLOG: Provinciale Statenverkiezingen 2019 (inmiddels gesloten)

© RTV Utrecht / Marc van Rossum du Chattel
PROVINCIE UTRECHT - Twee dagen na de aanslag in de Utrechtse tram is het verkiezingsdag. We zijn naar de stembus gegaan voor de Provinciale Staten én voor de waterschappen. Wat is de invloed van de tragische gebeurtenissen in de stad, hoe is de opkomst en wat wordt de uitslag? In dit liveblog volgen we de ontwikkelingen.

IN HET KORT

- Forum voor Democratie lijkt af te stevenen op een grote overwinning
- De nieuwkomer scoort in vrijwel alle gemeenten een positie in de top drie
- Utrecht had de hoogste verkiezingsopkomst van de grote gemeenten
- De landelijke opkomst was rond 17.45 uur 33 procent en dat is iets hoger dan vier jaar geleden
- In 2015 was de opkomst voor de Statenverkiezingen 47,5 procent
- De opkomst voor de waterschapsverkiezingen was toen 43,5 procent

01.58 uur Stemmen tellen gaat door, liveblog stopt

Het stemmen tellen zal nog de hele nacht duren. De uitslag is per gemeente te bekijken in dit bericht, zodra de gegevens bekend zijn. Dit liveblog stopt nu.

01.55 uur Voorlopige prognose: VVD, FvD en CDA

Inmiddels is de helft van de stemmen geteld. Uit de voorlopige prognose komt VVD als de grootste partij in Utrecht, gevolgd door nieuwkomer Forum voor Democratie. Het CDA is de derde partij in deze regio.

01.28 uur Het wordt nog een lange nacht, dus op het Provinciehuis hebben ze eten laten aanrukken

01.27 uur We zijn op de helft!

Opnieuw een rijtje uitslagen binnen. Utrechtse Heuvelrug, Woudenberg, Stichtse Vecht en Nieuwegein hebben de stemmen geteld. Alleen in Woudenberg komt Forum voor Democratie niet voor in de top drie. Daar werden SGP, CDA en VVD het grootst. Alle uitslagen uit deze gemeenten zijn terug te vinden in ons uitslagenbericht.

01.16 uur Burgemeester Bolsius van Amersfoort heeft zijn twijfels over Forum voor Democratie, zei hij deze verkiezingsavond

00.32 uur Ook in Soest zijn de stemmen geteld

00.31 uur ChristenUnie scoort goed in Veenendaal

De ChristenUnie wist in Veenendaal ruim 19 procent van de stemmen binnen te halen. Met deze kleine stijging is de partij veruit de grootste in Veenendaal, gevolgd door Forum voor Democratie en SGP.

00.28 uur En daar is Eemnes!

00.27 uur Lopik: CDA op 1, Forum voor Democratie is nummer 2

De uitslagen volgen elkaar nu snel op. Dit is Lopik.

00.24 uur

Euforie bij Forum voor Democratie. De partij houdt in Zeist een verkiezingsavond en ziet daar de ene na de andere overwinning binnenkomen. "Het ziet er goed uit", zegt de Utrechtse lijsttrekker van de partij, Wouter Weyers. "Het voelt bijna onwerkelijk. Maar we zijn heel erg blij dat het gelukt is."

00.15 uur Bunschoten: meeste stemmen nog altijd voor ChristenUnie

Ondanks een kleine daling blijft de ChristenUnie veruit de grootste partij in Bunschoten. CU haalde er 28,2 procent van de stemmen, een daling van 3,9 ten opzichte van de vorige verkiezingen. De top drie wordt verder gevormd door Forum voor Democratie (20,8 procent) en CDA (18 procent).

00.11 uur Forum voor Democratie de grootste in Vijfheerenlanden

Forum voor Democratie is in Vijfheerenlanden de grootste partij geworden. De nieuwkomer veroverde er 15 procent van de stemmen. CDA is er nummer 2 met 13,8 procent van de stemmen. SGP is de derde partij in Vijfheerenlanden met 12,2 procent van de stemmen.

00.06 uur Ook in De Ronde Venen scoort Forum voor Democratie

De Ronde Venen dan. VVD is daar de grootste partij, gevolgd door Forum voor Democratie en het CDA.

23.48 uur Wijk bij Duurstede: VVD, Forum voor Democratie en GroenLinks

In Wijk bij Duurstede kreeg de VVD de meeste stemmen (17,5 procent). Ook hier werd Forum voor Democatie de tweede partij (14,1). GroenLinks is hier de nummer 3 (13,1).

23.45 uur SGP en FvD het grootst in Rhenen

Ook Rhenen is uitgeteld. De SGP is daar de grootste (19,5 procent), gevolgd door Forum voor Democratie (14,1) en VVD (12,8).

23.13 uur Van Zanen: koester de democratie

Burgemeester Jan van Zanen blikte vanavond in het provinciehuis terug op de aanslag van afgelopen maandag. Hij riep iedereen op komende vrijdag mee te lopen in de stille tocht en zei dat we de democratie moeten koesteren.
De burgemeester heeft vandaag een rondje door de stad gemaakt langs de verschillende stembureaus. En daar zag hij de impact van de aanslag ook terug. "Ik sprak veel mensen die voor het eerst of sinds lange tijd weer gingen stemmen. En mensen die hun duim opstaken en vroegen of ik de hulpverleners wilde zeggen dat ze het goed gedaan hebben."
Burgemeester Van Zanen sprak over een ingrijpende week, maar is supertrots op dat zoveel mensen zijn gaan stemmen

23.01 uur Stilte voor de storm in Amersfoort

22.54 uur De eerste uitslag is binnen!

Renswoude heeft als eerste in de regio de stemmen geteld. De SGP werd er de grootste en kreeg 24,9 procent van de stemmen. De partij wordt gevolgd door Forum voor Democratie met 16,2 procent van de stemmen. ChristenUnie is de derde partij met 15,9 procent van de stemmen. CDA, VVD en de PVV verliezen stemmen in Renswoude.

22.35 uur Tellen, tellen, tellen

22.03 uur Exitpoll NOS: klap voor coalitie in Eerste Kamer, triomf voor FvD

Het ziet ernaar uit dat de regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie hun meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraken. Dat meldt de NOS. Kiezers konden vandaag stemmen voor Provinciale Staten en in mei kiezen de leden van de Staten de Eerste Kamer.
Volgens de exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos zakt de coalitie in de senaat samen van 38 naar nog maar 31 zetels: de VVD daalt van 13 naar 12 , D66 van 10 naar 7, het CDA van 12 naar 8 en de ChristenUnie stijgt van 3 naar 4.
Forum voor Democratie zit nu nog niet in de senaat, maar volgens de exitpoll komt Forum in één klap op 10 zetels. Verder is er ook grote winst voor GroenLinks, en kleinere voor Partij voor de Dieren, 50Plus en Denk. PVV en vooral SP verliezen fors.

21.56 uur 'Kiezers door de aanslag gemotiveerd om te gaan stemmen'

Volgens politicoloog André Krouwel heeft de aanslag van eerder deze week invloed gehad op de verkiezingen. Hij denkt dat meer mensen er door naar de stembus zijn gegaan. "Kiezers worden gemotiveerd", zegt hij. "Marginale kiezers die dachten: 'Provinciale Staten, dan ga ik niet', die worden nu gemotiveerd om te stemmen."
Volgens Krouwel zijn het vooral partijen zoals PVV en Forum voor Democratie die geprofiteerd hebben. "Het heeft een mobiliserend effect voor anti-immigratiepartijen. Dus de PVV en Forum voor Democratie spinnen hier enorm veel garen bij. Gematigde partijen die terughoudend zijn, stoppen met hun campagne en stilte betrachten, die gaan verliezen want die komen in de media dan niet meer naar voren."

21.41 uur Hoge opkomst in Utrecht en Amersfoort

Een hoge opkomst in Utrecht en Amersfoort vandaag. In beide steden bracht 60,7 procent van de kiesgerechtigden een stem uit. In Utrecht was dat bijvoorbeeld vier jaar geleden nog 48,8 procent.

21.38 uur Schiermonnikoog als eerste klaar met tellen

Schiermonnikoog heeft de uitslag al binnen. De opkomst was daar 69 procent, vier jaar geleden was dat nog 56,7 procent. De PvdA is er de grootste partij geworden.
De strijd om het melden van de eerste eindstand gaat meestal tussen Schiermonnikoog, Vlieland en het Gelderse Rozendaal. Dat zijn de kleinste gemeenten van het land, met elk ongeveer duizend kiezers. In onze regio is Renswoude traditiegetrouw een snelle teller.

21.19 uur De stemmen worden geteld!

21.14 uur Forum voor Democratie juicht in Zeist

De stembussen zijn gesloten! Het is tijd om te tellen. In Zuid-Holland heeft onderzoeksbureau Ipsos een exitpoll gehouden. Daar wordt nieuwkomer Forum voor Democratie vanuit het niets de grootste partij met 10 zetels. De VVD komt uit op 9 zetels, één minder dan bij de provinciale verkiezingen van vier jaar geleden.
In Zeist klonk enorm gejuich bij het bekendmaken van die exitpoll. Daar houdt Forum voor Democratie een verkiezingsavond in theater Figi. De zaal is afgeladen vol.

20.56 uur Nog een paar minuten voor de laatste stemmen! Het is proppen...

20.38 uur Extra stembiljetten nodig

Bij het stembureau in TivoliVredenburg was de opkomst vandaag zo hoog, dat ze extra stembiljetten moesten laten aanrukken. Het ging in totaal om 1200 stembiljetten: 600 voor de Provinciale Staten en 600 voor de waterschappen.

20.30 uur Nog een half uur en dan sluiten de stembussen!

Nog een klein half uur en dan sluiten de stembureaus en er staan nog altijd rijen. Een woordvoerder van het stembureau in TivoliVredenberg vertelde net aan verslaggever Marc van Rossum du Chattel dat mensen die in de rij staan, niet weggestuurd worden. Iedereen die zich voor 21.00 uur heeft aangesloten in de rij, kan nog gewoon stemmen. De verwachting is dat het zeker nog tot 21.20 duurt voordat iedereen heeft gestemd.

19.50 uur Het is nog altijd druk bij de stembureaus. Op het Jaarbeursplein in Utrecht wordt daarom een mobiel stembureau ingezet

19.37 uur Ook bij de Bergkerk in Amersfoort brengen veel mensen vanavond hun stem uit

19.26 uur Er kan nog anderhalf uur gestemd worden

19.10 uur Opnieuw een tussenstand vanuit Amersfoort

18.44 uur Op Utrecht Centraal staan ze in de rij om een stem uit te brengen

18.44 uur Ook in TivoliVredenburg staat een rij voor het stemhokje

18.24 uur Er wordt volop gestemd in de regio!

In Utrecht was om 18.00 uur de opkomst voor de verkiezingen 38,7 procent. De Domstad heeft daarmee de hoogste opkomst van de grote steden. In Amsterdam had bij het vallen van de avond bijvoorbeeld nog maar 24,5 procent van de kiesgerechtigden een stem uitgebracht. In heel Nederland ligt de opkomst tot nu toe hoger dan vier jaar geleden. Dat meldt de NOS op basis cijfers van onderzoeksbureau Ipsos. Om 17.45 had 33 procent van de kiesgerechtigden in Nederland gestemd. Dat is 2 procent meer dan vier jaar geleden op dat tijdstip.

18.04 uur In De Ronde Venen ligt de opkomst op dit moment iets hoger dan het landelijk gemiddelde

17.32 uur Nog een laatste tip aan stemmers: niet te hard drukken

17.01 uur Opkomstcijfers Oudewater

Ook in Oudewater loopt het lekker door bij de stembureau's.

16.55 uur Burgemeester Soest blij met opkomstcijfers

In Soest had om 16.00 uur 33,8 procent van de kiesgerechtigden een stem uitgebracht voor de Provinciale Statenverkiezingen. Vier jaar geleden was dat rond hetzelfde tijdstip nog 30,34 procent. Voor de waterschappen was de opkomst vandaag om 16.00 uur 31,49 procent. Dat is flink hoger dan vier jaar geleden: toen had om 16.00 uur 27,56 procent van de kiesgerechtigden een stem uitgebracht. Burgemeester Rob Metz is dan ook tevreden.

16.38 uur Stemmen als Alzheimerpatiënt

Voor veel mensen is stemmen heel vanzelfsprekend. Het lijkt een simpel proces: een stembiljet, identiteitsbewijs, rood potlood en uiteindelijk de stembus. Maar als je bijvoorbeeld last hebt van dementie dan kunnen die stappen nog best ingewikkeld zijn. Henk van Pagee uit Amersfoort heeft Alzheimer maar hij laat zich er niet van weerhouden om te gaan stemmen.
Alzheimerpatiënt uit Amersfoort brengt stem uit

16.37 uur Indicatie landelijke opkomst

Van de kiesgerechtigden had tot 15.45 uur 26% zijn stem uitgebracht bij de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen.Vier jaar geleden was dat 2 procent minder. De cijfers komen van onderzoeksbureau Ipsos.

16.22 uur Gaat lekker op de Heuvelrug

16.01 uur Rijen in Driebergen

15.53 uur Laatste opkomstpercentages stad Utrecht

15.43 uur Stemmen in Eerste Kamer populair

15.40 uur Robotjournalist actief

De NOS zet bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten en waterschappen zogeheten robotjournalistiek in. De robot maakt op basis van data van de ANP Verkiezingsdienst zelfstandig artikelen.
Het is volgens de NOS voor het eerst in de Nederlandse journalistiek dat een robot artikelen produceert. "Met de robot kunnen we van iedere gemeente in Nederland een geschreven artikel toevoegen", zegt Giselle van Cann, plaatsvervangend hoofdredacteur.
De NOS-robot maakt in totaal 355 artikelen, één artikel voor elke Nederlandse gemeente. De stembureaus sluiten om 21.00 uur. Zodra de eerste ANP-data binnenkomen gaat de robot aan de slag.

15.19 uur Marianne Thieme stemt met haar dochtertje in Maarssen, mag dat?

De fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren woont in Maarssen. In een basisschool bracht ze haar stem uit. Ze liet haar dochtertje het biljet invullen.
Kiezers mogen in principe geen kinderen meenemen in het stemhokje. De Kiesraad schrijft hierover: "Alleen als duidelijk is dat van enige beïnvloeding van een kiezer absoluut geen sprake kan zijn, bijvoorbeeld een ouder met een kind van 3 jaar, kan deze kiezer toestemming hiervoor vragen aan de voorzitter van het stembureau." Het is niet bekend of Thieme toestemming heeft gevraagd.

15.07 uur Nieuwe opkomstcijfers uit Amersfoort

14.58 uur Minister Ollongren bezoekt stembureau in Kanaleneiland

14.49 uur Ameide stemt voor het eerst op Utrechtse Staten

Verslaggever Robert-Jan peilde de stemming in het dorp dat onderdeel is van de nieuwe fusiegemeente Vijfheerenlanden.
Stemmen in Ameide (1)
Stemmen in Ameide (2)
Stemmen in Ameide.
Stemmen in Ameide. © RTV Utrecht / Robert Jan Booij

14.38 uur Een korte samenvatting van de verkiezingsochtend in Utrecht

Verkiezingsochtend in Utrecht

14.30 uur Opkomst in Utrecht op 23,3 procent

Dat was om 14.30 uur, meldt opkomstenuitslag.nl. Voor het waterschap had rond dat tijdstip 20,6 procent van de kiesgerechtigheden gestemd.

14.16 uur Burgemeester Naafs van Utrechtse Heuvelrug:

14.06 uur Burgemeester van Baarn op het stembureau

Burgemeester Röell kwam even om de hoek kijken hoe het stemmen verloopt op het gemeentehuis. Hij gaat vandaag alle lokalen af in Baarn en Lage Vuursche.
Stemmen in Ameide.
Stemmen in Ameide. © Caspar Huurdeman

13.52 uur Even geen politiek gesteggel, maar saamhorigheid

Dit beeld van vanmorgen wordt veelvuldig gedeeld op onze socials: Utrechtse raadsleden hand in hand bij het 24 Oktoberplein.

13.45 uur Stemmen in klederdracht in bejaardenhuis Bunschoten

Stemmen in Ameide.
Stemmen in Ameide. © GinoPress

13.31 uur Hoogste opkomst in Utrecht

Van de grote Nederlandse gemeenten was de opkomst om 13.00 uur het hoogste in Utrecht met 18 procent. Eindhoven volgt daarna met 15,9 procent. In Den Haag had 15,8 procent van de stemgerechtigden om 13.00 uur zijn keuze gemaakt en in Rotterdam is de opkomst tot nu toe 14,3 procent. In Amsterdam was om 13.00 uur 9,3 procent van de kiezers naar de stembus geweest.
De animo voor de waterschapsverkiezingen lag in alle gemeenten iets lager, is te zien op de website opkomstenuitslag.nl. In het hele land gingen om 07.30 uur de stembureaus open voor de verkiezing van de leden van de Provinciale Staten en de waterschapsverkiezingen. De stemlokalen gaan om 21.00 uur dicht.

12.48 uur Miljoenen mensen vullen stemhulpen in

Miljoenen Nederlanders hebben in aanloop naar de verkiezingen gebruikgemaakt van onlinestemhulpen. In totaal hebben tot nu toe 2,6 miljoen mensen MijnStem ingevuld. Bij StemWijzer gaat het om 1,7 miljoen invullers en het Kieskompas is vooralsnog 500.000 keer geraadpleegd.

12.26 uur Koning verdrietig

11.55 uur De stemming in Kanaleneiland

11.34 uur Van Zanen heeft gestemd maar zijn gevoel ligt nog bij maandag

Burgemeester Van Zanen bracht vanmorgen in de treinwagon op het Westplein zijn stem uit. Op deze dag bezoekt hij verschillende stembureaus. "Er zijn heel veel mensen actief om het mogelijk te maken dat wij onze stem uitbrengen in Utrecht. Die steun ik."
Van Zanen zit wel met gemengde gevoelens. "Ik doe de verkiezingen, maar ook de nasleep van het tragische incident. Mijn gevoel ligt nog bij maandag. De stad is nog in rouw."
Van Zanen roept mensen op om te gaan stemmen. "We moeten veerkracht tonen en ik hoop dat veel mensen daarom ook gaan stemmen. Zodat dat ook helpt in het geloof en vertrouwen in elkaar." Extra beveiliging tijdens deze verkiezingen is er niet. "We zijn alert. maar er zijn geen extra veiligheidsmaatregelingen genomen."
Van Zanen brengt zijn stem uit

11.16 uur Vergeet de waterschappen niet

Verslaggever Mark van der Wel sprak met dijkgraaf Patrick Poelmann van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en met commissaris van de koning Hans Oosters. Bekijk het filmpje hieronder.
Dijkgraaf: "Waterbeheer doet er echt toe in Nederland"

10.55 uur Per boot naar het stembureau in Vinkeveen...

Burgemeester Maarten Divendal en dijkgraaf Gerhard van den Top van waterschap Amstel, Gooi en Vecht gingen vanmorgen met de boot naar het stembureau. De twee vertrokken samen met drie inwoners die ook hun stem gaan uitbrengen vanaf Zandeiland 4, midden in de Vinkeveense Plassen. Na een vaartocht van een kleine drie kwartier kwamen zij met de 'stemboot' uit tegenover het stembureau aan de Herenweg in Vinkeveen.
Stemmen in Ameide.
Stemmen in Ameide. © Petershotnews.nl

10.14 uur Even niet stemmen in Houten...

In Houten konden kiezers vanmorgen ongeveer anderhalf uur niet terecht in het stembureau in woonzorgcomplex De Loericker Stee. De stemhokjes stonden voor een nooduitgang en dat mag niet van de brandweer.
Rond 09.00 uur waren de stemhokken versleept naar een andere plek in het gebouw en konden kiezers er weer terecht. Voor die tijd zijn ze volgens een woordvoerder van de gemeente Houten verwezen naar dichtbijgelegen stembureaus.

10.13 uur Vijfheerenlanden stemt voor het eerst voor Utrechtse Staten

10.06 uur Stemmen in Houten

Verslaggever Robert-Jan Booij was vanmorgen bij een stemlokaal in Houten
© RTV Utrecht / Robert Jan Booij

10.01 uur

Het is druk bij de stemlokalen op de stations. "Van de vier grote steden is het in Utrecht het drukst. Daar staan sinds het begin van de ochtendspits rijen met mensen voor de twee
stembureaus'', zegt een woordvoerder van de NS. "Maar het lijkt allemaal soepel te verlopen"
Op 68 treinstations in het land kunnen mensen hun stem uitbrengen. Reizigers kunnen stemmen op het station in de gemeente waar ze wonen, met een geldige stempas en een identiteitsbewijs.

09.55 uur Deze treinwagon op het Utrechtse Westplein is omgetoverd tot stemlokaal

En waar kennen we deze wagon ook alweer van? Lees het hier.
Stemmen in een treinwagon op het Westplein in Utrecht

09.49 uur Burgemeester Jan van Zanen van Utrecht naar de stembus

09.41 uur Commissaris van de koning Hans Oosters over verkiezingen na de aanslag

"Moeilijk om de draad weer op te pakken, maar we moeten het wel doen"

09.31 uur Verontwaardiging over flyeren in Baarn

09.18 uur Burgemeester Oudewater naar de stembus

08.50 uur Alles uit de kast

Dit is Bakir Lashkari, nummer 28 op de kieslijst van de VVD. Hij haalt alles uit de kast in de strijd om de kiezer.
© Bakir Lashkari

08.10 uur

Lisanne Rutgers deed verslag.

07.46 uur Stemmen met een visuele beperking

In het stemhokje bestuderen we de kieslijst en brengen we onze stem uit. Maar dat is niet voor iedereen zo vanzelfsprekend. Bijvoorbeeld voor mensen met een visuele beperking of met dementie. Zeist is de enige gemeente in de regio waar visueel beperkten zelfstandig hun stem kunnen uitbrengen, met speciale apparatuur. Beluister de reportage.
Stemmen met een visuele beperking

07.44 uur Veenendaal telt anders

De gemeente Veenendaal gaat het tellen van de stemmen van de Provinciale Statenverkiezingen dit keer helemaal anders aanpakken. Vanavond wordt er alleen op partijniveau geteld, morgen wordt er pas naar de specifieke stemmen per kandidaat gekeken. Liesbeth Slagter is projectleider verkiezingen van de gemeente Veenendaal en moet het allemaal in goede banen leiden. We spraken haar.
Waarom Veenendaal de stemmen anders telt

07.38 uur Wat mag wel en niet in het stemlokaal?

07.30 uur Kieskompas

André Krouwel is politicoloog en oprichter van het Kieskompas. Hij heeft ook onderzoek gedaan naar de motivatie van stemmen. Vanmorgen interviewde we hem over de invloed van het schietincident in de Utrechtse tram op de verkiezingen.
André Krouwel van Kieskompas
Weet je nog niet op wie je gaat stemmen? Hier vind je het Kieskompas.
André Krouwel van Kieskompas

07.28 uur Verslaggever Lisanne Rutgers live op Utrecht Centraal

Live bij de stembus op Utrecht Centraal

07.08 uur Waarom stemmen we?

De Provinciale Staten zijn vergelijkbaar met de Tweede Kamer op landelijk niveau en de gemeenteraad op lokaal niveau. De gekozen Statenleden bepalen op hun beurt binnen drie maanden na de verkiezingen, in dit geval op 27 mei, de samenstelling van de Eerste Kamer. Daarin zitten 75 Kamerleden.

WATERSCHAPPEN

Vandaag kan je in de provincie Utrecht ook voor vier waterschappen naar de stembus: Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden, waterschap Vallei en Veluwe, waterschap Rivierenland en waterschap Vecht, Gooi en Amstel. Voor welke van de vier u naar de stembus kunt is afhankelijk van uw woonplaats. Waterschappen zijn namelijk in waterstroomgebieden opgedeeld.
In dit artikel vind je waarom het belangrijk is om ook te stemmen voor de waterschappen.

07.07 uur Eerste stembussen geopend

Zeker 13,1 miljoen mensen kunnen vandaag terecht op zo'n 10.000 stembureaus. Het eerste stembureau in de provincie Utrecht opende om 06.45 uur op Utrecht Centraal. Daarna volgde station Baarn. Alle andere stembureaus zijn open van 07.30 uur tot 21.00 uur.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.