110 jaar sociale woningbouw in Utrecht: stromend water, een wc en minder ziektes

UTRECHT - Het eerste sociale huurwoningenproject Jaffa in Utrecht bestaat 110 jaar. De woningen aan de Surinamestraat waren van de N.V. tot Verbetering der Volkshuisvesting Jaffa, dat nu woningcorporatie BO-Ex is en werden gebouwd in 1909 na de invoering van de Woningwet in 1901.
Jaffa complex vlak na de bouw in 1909
Jaffa complex vlak na de bouw in 1909 © Het Utrechts Archief
Het was voor het eerst dat arbeiders en andere arme Utrechters in een huis konden wonen met wc, douche en zelfs een keuken. Ook gaat het verhaal dat er een ijzeren ledikant in de woning stond. Pieter Buisman, volkshuisvestingsdeskundige: "Dat was een los bed waar de lucht doorheen kon in plaats van dat je zo'n matras had dat niet kon ademen en dat vochtig werd en ging beschimmelen met allerlei ziektekiemen tot gevolg."

GEZONDHEID

Voor de komst van de sociale huurwoningen woonde het armere deel van de inwoners van Utrecht in kleine huisjes met soms maar 1 kamer voor een gezin van 10 personen. In de Zeven steegjes bijvoorbeeld van het rooms-katholiek parochiaal Armbestuur of in Wijk C, één van de oudste volksbuurten van de stad. Buisman: "D'r was misschien ergens een gemeenschappelijk secreet, zoals we dat dan noemden, een poepdoos waar men op terecht kon. Waterleiding was er nog niet, je moest ergens naar de pomp vers water halen."
Zeven Steegjes van het rooms-katholieke Armbestuur
Zeven Steegjes van het rooms-katholieke Armbestuur © Het Utrechts Archief
Die woonomstandigheden zorgden voor een ongezonde leefomgeving. "Mensen waren vaak ziek, gingen ook vroeg dood en dat kon voor de omgeving ook vervelend zijn, want als er een epidemie uitbrak en die braken er in die tijd nog wel eens uit, dan kon dat ook overslaan naar de buurten waar de beter gesitueerden wonen." De cholera brak uit halverwege de 19e eeuw. Vooral in de oude volksbuurt Wijk C vielen destijds veel doden.

WONINGWET

In 1901 kwam de woningwet waarin werd vastgelegd waar een huis minimaal aan moest voldoen. Het Jaffa-complex werd gebouwd. Er kwamen allerlei voorzieningen in de woningen, zelfs stromend water, waardoor mensen minder snel ziek werden. Buisman vindt dat we trots mogen zijn dat een dergelijke wet in Nederland is gekomen: "Die schept de mogelijkheid voor gemeentes om scherper op te treden om de huisvesting te verbeteren."
Inmiddels zijn we gewend geraakt aan woningen met goede voorzieningen, maar sociale woningbouw blijft nodig. "We hebben nog steeds mensen die niet op zichzelf, vanwege hun inkomsten, in goeie huisvesting kunnen voorzien. Als we het aan de markt zouden overlaten dan zouden de prijzen hier in Utrecht nog verder stijgen, dus het is voor sommige mensen met een beperkt inkomen gewoon nog steeds noodzakelijk." En dat vindt het Utrechtse stadsbestuur ook. De gemeente heeft aangekondigd 13 miljoen euro extra uit te trekken voor sociale woningbouw.
110 jaar sociale woningbouw in Utrecht

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.