Restzetels maken verkiezing Eerste Kamer toch nog spannend

Het kabinet raakt met 30 - mogelijk nog 31 of 32 zetels - in ieder geval zijn meerderheid kwijt, maar hoopt wel nog zoveel mogelijk zetels te behouden. De regering wil voorkomen dat ze steeds bij dezelfde oppositiepartij moet aankloppen, zegt politicoloog André Krouwel uit Vianen. "Het is handiger natuurlijk om bij drie partijen om een meerderheid te kunnen vragen. Stel dat alleen de Partij van de Arbeid of alleen GroenLinks of alleen Forum voor Democratie die meerderheid kan geven dan krijgt die partij heel veel 'afpersingspotentieel'. Die kan dan alles vragen."

De opposititie ruikt inderdaad kansen. "We zullen nooit iets doen om het kabinet aan een meerderheid te helpen, want het is vooral belangrijk dat we wetsvoorstellen beoordelen", zegt Eerste Kamerlid Jopie Nooren (PvdA) uit Linschoten. "Maar als je wat groter bent als partij luistert het kabinet beter naar je."

Nooren staat bij de PvdA op vier en mag er zelf dus op rekenen dat ze haar Kamerwerk voort mag zetten. Ook voor de PvdA is de verkiezing vandaag spannend vanwege het verdelen van restzetels. Waarschijnlijk zit er een zevende zetel voor de sociaal-democraten in, maar dat hangt nog wel af van een ingewikkelde rekensom na de stemming. Niet iedere stem telt namelijk even zwaar. Het aantal inwoners van een provincie bepaalt het gewicht van een stem. Een stem uit Zuid-Holland weegt bijvoorbeeld zwaarder dan zes stemmen uit Zeeland.

Statenleden zijn bovendien niet verplicht op hun eigen partij te stemmen. Soms komt het politiek beter uit op een ander te stemmen, zodat de coalitie of juist de oppositie een extra zetel kan krijgen.

"Als iedereen op zijn eigen partij stemt, gaan de restzetels naar de PvdA en Forum voor Democratie", zegt politicoloog Krouwel. "Maar als coalitiepartij CDA de ChristenUnie helpt krijgt die een extra zetel en komt de coalitie samen op 31 zetels. En DENK gaat waarschijnlijk geen eigen zetel in de senaat halen. Als de DENK-kiezers allemaal op bijvoorbeeld de SP stemmen krijgt die partij er misschien een zetel bij."

Er zijn 570 Statenleden. Ook 19 vertegenwoordigers van de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba stemmen mee, maar hun invloed is marginaal. De stemmen uit Caribisch Nederland zijn samen goed voor slechts 0,11 zetel.

De officiële uitslag van de Eerste Kamerverkiezingen wordt vrijdag vastgesteld. Vandaag wordt al wel een voorlopige uitslag bekend.