Voorlopig geen einde aan jeukrupsplaag

En die vragen kunnen ze verwachten: mensen klagen massaal over de rups. Hulpmiddelen zijn uitverkocht bij apotheken, sociale media staan vol met foto's van de rupsen en de jeukende bultjes op armen, benen en andere lichaamsdelen die de haartjes van de insectenlarve veroorzaken. Directeur Bastiaan Meerburg van het KAD spreekt zelf ondertussen van een heuse plaag.

WAT TE DOEN BIJ RUPSENJEUK?
Thee trekken van salie en je daar mee insmeren, mentholzalfjes, Duitse pferdensalbe. Je kan het zo gek niet verzinnen of het wordt wel gesmeerd om de jeuk tegen te gaan. Wat je volgens Meerburg in ieder geval niét moet doen: krabben aan die bultjes. "Dan wordt het alleen maar erger."

Maar wat helpt dan wel? De haartjes moeten in ieder geval eerst uit de huid. "Strippen met plakband", zegt Meerburg. Oftewel: met een stuk plakband de haartjes uit de huid trekken en daarna goed afspoelen. Als de jeuk dan nog niet verdwijnt, raadt de directeur aan om creme op basis van aloë vera, calendula of eucalyptus te gebruiken.

Bij ernstigere klachten kan de huisarts corticosteroïden voorschrijven. "De haartjes kunnen ook voor luchtwegklachten zorgen. Neem in dat geval ook contact op met de huisarts."

HOELANG GAAT DEZE PLAAG NOG DUREN?
Dat hangt er volgens Meerburg nog een beetje vanaf. De rupsen zijn dit voorjaar relatief vroeg uit het ei gekomen. Dat kan betekenen dat de rups er ook vroeg de brui aan geeft en zich gaat ontpoppen tot nachtvlinder. Dat zou dan ongeveer medio juli zijn.

Er kleeft een flinke máár aan dit verhaal. De brandhaartjes van de rups blijven zes tot acht jaar actief. In theorie kan je er dus het hele jaar last van hebben. Een fikse windvlaag en de haartjes zweven weer door de lucht.

WAAROM ZIJN HET ER DIT JAAR ZOVEEL?
"Er waren dit jaar kennelijk gunstige omstandigheden voor de rups", zegt Meerburg. "Dat was vorig jaar ook al zo, maar dit jaar is het een stuk ernstiger." Door de relatief zachte winter komen veel eitjes uit. "Als het klimaat gunstig is dan ontwikkelt zo'n plaag zich echt."

En als er niet op tijd wordt ingegerepen, verspreidt de rups zich razendsnel. Meerburg: "In sommige gemeenten is nagenoeg iedere boom besmet. Je zuigt ze weg, en even later zitten ze er weer in. Dan loop je achter de feiten aan."

HOE DEZE PLAAG TE BESTRIJDEN?
Meerburg: "Waar wij met name erg kien op zijn: bij meldingen in april moet er direct actie worden ondernomen." Gebeurt dat namelijk niet, dan is de rups later in het jaar haast niet meer te stoppen. Zoals nu dus eigenlijk het geval is. Veel gemeenten zijn te laat begonnen met de bestrijding van de rups. Particulieren moet ook goed opletten, één besmette eik in de tuin waar geen actie mee wordt ondernomen en de hele buurt kan besmet worden.

Maar hoe de rups het beste bestreden kan worden is niet helemaal duidelijk. Sommige gemeenten zetten biologische bestrijdingsmiddelen in, maar die zijn duur en lijken maar deels te werken. "We moeten nu eerst kijken wat goede oplossingen zijn. Daar kunnen wij een meerwaarde in bieden. En dan kunnen we pas verder kijken."

Volgens Meerburg moet er ook naar innovatieve bestrijdingsmiddelen gekeken worden. Er zijn bijvoorbeeld bedrijven aan het kijken naar bestrijdingsmiddelen met knoflookolie of droogijs. "Maar dat is nu nog niet toegestaan. Die moeten eerst getest worden. Daar zouden we pilots van kunnen loslaten."

Daar gaat dus nog wel een tijd overheen, maar de rups zit niet stil. Die ontpopt zich tot een nachtvlinder en gaat vanaf eind juli uitvliegen om weer nieuwe eitjes te verspreiden. Een nieuwe generatie eikenprocessierupsen, een nieuwe plaag.

HEEFT DE RUPS OOK VOORDELEN?
"Niet zo veel eigenlijk." Het is een lastig beestje volgens de directeur. "Er zijn wel vogels die zich in specialiseren, maar eigenlijk wil je er gewoon zo snel mogelijk vanaf."