Gökmen Tanis terrorist of verwarde man? "Eigenlijk gewoon een mislukkeling"

© Politie
UTRECHT - Voor Gökmen Tanis was het vanochtend in de rechtszaal een uitgemaakte zaak. De tramaanslag op het 24 Oktoberplein in Utrecht pleegde hij als vergeldingsactie omdat hij vindt dat moslims wereldwijd worden vervolgd en vernederd.
Ook de officier van justitie stelt dat Tanis handelde vanuit een terroristisch oogmerk. Maar is daarmee al duidelijk of Tanis echt een terrorist is, of vooral een verwarde man?

VERKLARINGEN

Tanis heeft tot nu toe twee verklaringen afgelegd over zijn redenen om de aanslag te plegen en wil verder weinig meer zeggen. Het is logisch om aan terrorisme te denken als je naar die verklaringen kijkt, vindt terreurdeskundige Jacco Pekelder van de Universiteit Utrecht.
Ook het briefje dat hij in zijn vluchtauto achterliet, duidt daarop. Tanis schreef op dat briefje: "Jullie maken moslims dood en willen ons geloof van ons afpakken, maar gaat niet lukken. Allah is groot."
Daarnaast werd vandaag bekend dat Tanis ook een boodschap op de knaldemper van zijn geweer had geschreven. Het Openbaar Ministerie wilde de letterlijke tekst nog niet zeggen, maar volgens een woordvoerder ligt de tekst in het verlengde van het gevonden briefje.
"Tanis noemt een aantal dingen die politiek geladen zijn," zegt Pekelder. Zo heeft hij het onder meer over cartoons over de profeet Mohammed en de sharia. "Terroristen willen angst zaaien en iets aan de machtsverhoudingen in de wereld veranderen en dat is hier ook aanwezig."
Maar Pekelder heeft ook zijn bedenkingen, zeker omdat Tanis bekend stond als draaideurcrimineel. "De vraag is: hoe sterk is hij in zijn geloof opgegaan?" stelt Pekelder. "Ik kan ook zo vier dingen opnoemen waardoor iedereen denkt dat ik een fanatieke moslim ben. Zijn leven draaide op niets uit. Nu heeft hij een podiumpje om te zeggen: ik heb het voor jullie gedaan, broeders en zusters van mijn geloof."

TERRORIST

Strafrechtadvocaat Willem Jan Ausma deelt de mening dat het nog te vroeg is om te zeggen of Tanis daadwerkelijk een terrorist is. "Voor een terroristisch oogmerk is opzet noodzakelijk en daarvoor moet je het bewust hebben gedaan. Hij doet zich voor als terrorist, maar dat maakt je nog geen terrorist."
Pekelder en Ausma vinden het opmerkelijk dat Tanis tot nu toe afziet van het recht op een advocaat. De rechter vroeg hem vandaag herhaaldelijk of hij de gevolgen van die beslissing overzag, maar Tanis beriep zich op zijn zwijgrecht.
Het is de vraag of Tanis het volhoudt om geen advocaat te hebben, denkt Ausma. "Als iemand de gevolgen van zijn beslissingen niet overziet, wordt er een advocaat benoemd." Veel zal daarbij afhangen van het onderzoek in het Pieter Baan Centrum, wat Tanis nog moet ondergaan.
Een middenweg is ook mogelijk, in dat geval wordt er namens Tanis een advocaat benoemd die alleen het strafproces bewaakt. Dat gebeurde ook bij Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh.

ONDERZOEK

Pekelder is ook benieuwd wat het verdere onderzoek naar Tanis oplevert. Meer dan 50 mensen werken nog aan de zaak, waaronder ook een aantal radicaliseringsdeskundigen. Die zullen kijken of Tanis inderdaad aan de definities van een terrorist voldoet.
"Radicaliseringstheorieën gaan ervan uit dat iemand zich eerst verworpen voelt door de maatschappij, dan op zoek gaat naar redenen waarom dat zo is en vervolgens bij een theorie uitkomt. Veel experts zullen redeneren dat hij in het 'vakje' is terechtgekomen van ideologisch vijandschap."
"Maar dan blijft het raar dat hij in die tram is gaan zitten. Dat is zo'n raar, klein doel. Daarnaast had hij ook andere moslims kunnen raken. Het is totaal niet rationeel hoe hij te werk is gegaan," zegt Pekelder.
"Ik denk dat het veronderstelde geloof van hem maar een heel dun laagje is," stelt de terreurdeskundige. "Ik denk dat hij heeft gezocht naar iets om zijn leven betekenis te geven." De redenering dat hij de aanslag pleegde omdat moslims worden onderdrukt, heeft hij er dan bijgezocht. "Dat houdt hij nu vol om iets van zijn geloofwaardigheid te behouden, want eigenlijk is het gewoon een mislukkeling."
De vraag of hij een terrorist is of vooral een verwarde man, zal hoe dan ook centraal staan tijdens de rechtszaak. En dan is het oordeel aan de rechter, stelt Ausma. "Je kan niet een beetje een terroristisch oogmerk hebben. Dat is juridisch ingekaderd. Dat is een criterium waar je wel aan voldoet of waar je niet aan voldoet."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.