Bunnikse burgemeester trekt in een van de laatste oude ambtswoningen van Utrecht
BUNNIK - Ruud van Bennekom (PvdA) is dit weekend naar de ambtswoning aan de Tolhuislaan in Bunnik verhuisd. Van Bennekom werd vorig jaar al benoemd tot burgemeester maar stelde de verplichte verhuizing nog even uit tot zijn dochter de middelbare school had afgemaakt. Bunnik is hiermee een van de laatste van de 26 gemeentes in de provincie Utrecht waar de oude burgemeesterswoning nog in gebruik is.
"Er is altijd al een wettelijke verplichting geweest voor de burgemeester om in de gemeente te wonen, het zogeheten woonplaatsvereiste" aldus Niels Karsten, bestuurskundige aan Universiteit Tilburg en gespecialiseerd in het burgemeestersambt. Dit is ook de reden dat de ambtswoning die sinds 50 jaar in gebruik is in Bunnik wordt behouden. Ook wil de gemeente de huizenmarkt niet verder belasten: ze zegt dat de vraag relatief hoog is wat de huizen duur maakt.
Burgemeester Van Bennekom vindt het een eer in de Bunnikse ambtswoning te mogen trekken. "Deze woning is ooit gebouwd voor burgemeester Meltzer in '63. Hij woonde hier met zes kinderen. Ik kom hier nu met mijn vrouw en dochter wonen. Leuk, op deze historische plek."
DUUR
Volgens Niels Karsten komen burgemeesters meestal van buiten de gemeente waarin ze zijn benoemd. Door de gedwongen verhuizing was een ambtswoning wel handig. Maar tegenwoordig zitten burgemeesters minder lang op hun post en krijgen ze regelmatig uitstel van de gemeenteraad om verplicht in de gemeente te wonen. En dus stonden ambtswoningen vaak leeg. "Nu zijn ambtswoningen een grote kostenpost voor gemeenten", zegt Karsten. Oude huizen moeten namelijk onderhouden worden. Maar ze leveren in de verkoop een smak geld op. In crisistijden is verkopen dus verleidelijk.
UIT DE TIJD
De meeste ambtswoningen in de provincie Utrecht werden daarom in de jaren '90 verkocht of in de verhuur gezet. Maar het speelt nog steeds. In de nota van de gemeente Utrechtse Heuvelrug staat dat ze vastgoed in de verkoop zet zodra de burgemeester een nieuw huis heeft, en daaronder valt ook de ruime ambtswoning. "Er is besloten dat het hebben van een ambtswoning geen kerntaak is van de gemeente, het is wat achterhaald" zegt wethouder Gerrit Boonzaaijer. Naar verwachting zou het huis waar burgemeester Naafs nu woont ruim een miljoen op kunnen leveren. Geld dat de gemeente goed kan gebruiken.
In Rhenen wordt er al sinds 1962 geen ambtswoning meer gebruikt. De toenmalige burgemeester Bosch-van Rosenthal liet zelf een woning bouwen. De ambtswoning werd eerst nog als kantoorruimte gebruikt maar is in de jaren '80 gesloopt. Sindsdien regelen burgemeesters zelf een woonplaats in de stad.
INLEVEREN SALARIS
In 2013 werd de ambtswoning nog minder aantrekkelijk omdat de burgemeester een groter deel van zijn of haar salaris moest inleveren om er te wonen. Het is goedkoper om zelf in een huis te investeren dan om 18 procent van het salaris af te staan. In sommige gevallen wordt het besluit om de ambtswoning te verkopen door de gemeenteraad gemaakt, maar soms kiest de burgemeester zelf voor iets anders. Zo ook de burgemeester van Eemnes, Roland van Benthem, die in 2015 besloot dat het goedkoper was om in een twee-onder-een-kapwoning in een nieuwbouwwijk te gaan wonen.
In Bunnik moet burgemeester Van Bennekom dus 18 procent van zijn salaris afstaan. "Ik wist waar ik aan begon, dit is wettelijk zo bepaald. Over dat bedrag valt niet te onderhandelen en dat is maar goed ook. Het is bijzonder dat je als burgemeester in een ambtswoning kan wonen", aldus de burgemeester.
RENSWOUDE
Renswoude heeft een andere oplossing: de oude ambtswoning die de gemeente tot 2011 in haar bezit had, was toe aan duur onderhoud en dus besloot de gemeente dit pand te verkopen. Ze kocht een goedkoper nieuwbouwappartement voor de toenmalige burgemeester. Ook met de voorkeur van een nieuwe burgemeester houden ze in Renswoude rekening: het appartement is verkocht voor een nieuwbouwwoning die geschikter is voor kinderen en huisdieren. Hiervoor betaalt Doornenbal maandelijks huur. Renswoude wil dit blijven doen.
Er zijn dus meerdere opties. Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB), dat de belangen van burgemeesters behartigt, pleit dan ook voor maatwerk en dan vooral met het oog op de krappe en dure huizenmarkt in sommige gemeenten. Vooral in crisisjaren vormde dit een probleem vanwege de dreiging van dubbele woonlasten: "De huizenmarkt zat op slot; burgemeesters konden niet altijd een nieuwe woning in de nieuwe gemeente kopen, zolang de oude woning nog niet verkocht was", aldus de woordvoerder van het NGB.
IN DE TOEKOMST
Karsten meent dat er in de toekomst wellicht weer meer ambtswoningen zullen komen en dan vooral door de aangewakkerde aandacht voor veiligheid. "Kogelvrij glas is bijvoorbeeld een flinke investering. Dat kan een reden zijn om een beveiligd huis als ambtswoning aan te houden."
In Bunnik zal de ambtswoning gewoon blijven bestaan; de gemeente heeft geen plannen om de ambtswoning binnenkort van de hand te doen.