Elster grafheuvel heeft monumentenstatus: "Een uniek stukje Nederland"

© RTV Utrecht / Mark van der Wel
UTRECHTSE HEUVELRUG - Bij pannenkoekenhuis Sturms in Elst steekt een groep belangstellenden de drukke Elsterstraatweg over. Boswachter Jelle Bais wijst hen de weg. "Even oppassen allemaal, anders gebeuren er ongelukken." Via een hek met een wildrooster lopen we het bos in. In de verte horen de wandelaars een specht die een boomstam bewerkt. "Dit is echt een uniek stukje Nederland", verklapt archeologe Annemarie Luksen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed."
Na een meter of vijftig slaan we linksaf een bospad in. Links en rechts staan hoge bomen die langzaam heen en weer deinen door de wind. "Als je goed kijkt, zie je dat het pad hier en daar glooit", zegt Luksen. "Dat zijn geen wortels van bomen, maar oeroude grenzen van akkers. 3000 jaar geleden woonden hier boeren die voor het eerst samen op het land werkten."
3000 jaar geleden werd er in Elst al aan landbouw gedaan
3000 jaar geleden werd er in Elst al aan landbouw gedaan © Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

GRAFHEUVEL

Na een meter of 200 komen we bij een open plek in het bos. Bomen en struiken zijn weggehaald. In het midden van het perceel is duidelijk een heuvel te zien. "Hier ligt iemand begraven die aanzien had", vertelt Luksen. "Wie het is weten we niet, maar uit bodemonderzoek is naar voren gekomen dat dit een enorm belangrijke plek was. Hier werd feest gevierd, gerouwd en herdacht."
Omdat de grafheuvel - sinds vandaag een monument met nummer 1459 - zo bijzonder is, heeft het een beschermde status gekregen. Dat betekent voor boswachter Jelle dat hij hier niet zomaar kan hakken en zagen. "Ik heb me de afgelopen dagen flink ingelezen. Dit stukje natuur heeft zoveel historie dat het bewaard moet blijven. Als er nu een boom geveld moet worden of we moeten graven, dan wordt dat extra getoetst. We weten natuurlijk al langer dat de grafheuvel bijzonder is, maar nu kan iedereen die bijzondere geschiedenis ontdekken."

INFORMATIEBORD

Even later wordt het officiële informatiebord onthuld. We zien op het paneel een tekening met akkers, een hut en boeren die aan het zaaien en oogsten zijn. Daarnaast een lap tekst over de historie van dit stukje bos. Recht achter het bord zijn diagonaal paden gemaakt. Aan beide zijden groeien varens.
"Dit zijn zogenoemde 'raatakkers'. Aan de hand van bodemonderzoek hebben we kunnen achterhalen waar de grens ongeveer lag", vertelt Luksen aan de groep toehoorders. "Vroeger was het hier kaal en werd hier volop aan landbouw gedaan. In de buurt liep een rivier. De grafheuvel lag er dicht in de buurt. Bijzonder toch?!"
Grafheuvels zijn archeologisch gezien van onschatbare waarde
Archeologe Annemarie Luksen
De grafheuvel in Elst is niet de enige in onze provincie. Er zijn er veel meer. Daar staat niet altijd een informatiebord bij. Bang dat het paneel schatzoekers aantrekt is Luksen niet. "De mensen in die tijd waren arm en doden werden niet begraven met goud en zilver. Er valt dus niets te halen of te vinden. Voor ons archeologen is het wel enorm waardevol. Aan de hand van wat we in de bodem hebben gevonden, zaadjes bijvoorbeeld, kunnen we vrij nauwkeurig in kaart brengen hoe mensen toen leefden en wat ze verbouwden. Dat is meer waard dan wat dan ook."
Elster grafheuvel heeft monumentenstatus: "Een uniek stukje Nederland"

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.