Dromen in beton, tentoonstelling over Kanaleneiland en Hoog Catharijne

© Centraal Museum / G.J. van Rooij
UTRECHT - Aanstaande zaterdag opent in het Centraal Museum de tentoonstelling "Dromen in Beton", over de onstuimige levensloop van Hoog Catharijne en Kanaleneiland. Beide projecten waren indertijd uiterst revolutionair en vreselijk modern. Dat duurde alleen niet heel lang.
"Hoog Catharijne en Kanaleneiland laten zien hoe snel onze wensen en ideeën ten aanzien van wonen en werken veranderen", zegt artistiek directeur Bart Rutten. "Beide bouwprojecten werden zowel aanbeden als verguisd en herrijzen nu weer. In de tentoonstelling stellen we de vraag hoe dat komt en vooral welke rol mensen hier zelf in spelen."

REVOLUTIONAIR

Kanaleneiland en Hoog Catharijne waren volgens de samenstellers van de tentoonstelling "een duidelijk antwoord op de misère van de crisis in de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog". Het moest anders én beter. Daarbij moest de enorme woningnood worden aangepakt en ook de verkeersproblematiek werd steeds nijpender.
"Kanaleneiland kwam als geroepen", zegt conservator René de Kam, terwijl hij wijst op een foto van een sjofele man naast zijn bed op een bedompte kamer. "In de jaren '50 zat Utrecht behoorlijk in de problemen. Er was een enorme woningnood en de woningen die er waren hadden vaak slechte voorzieningen, dus geen riolering en nauwelijks sanitair. Utrecht was armoedig. Als je met dat perspectief naar Kanaleneiland gaat kijken, besef je pas hoe revolutionair het ontwerp was."
Tekst gaat verder onder de foto.
Modern wonen in Kanaleneiland.
Modern wonen in Kanaleneiland. © Angeliek de Jonge
Kanaleneiland was ruim opgezet, met lichte en ruime woningen, die "gezond stedelijk leven" mogelijk moesten maken. Duizenden Utrechters kregen er een nieuwe woning, voorzien van de modernste gemakken. Daarvan zijn op de tentoonstelling bijvoorbeeld de kasten en stoelen van Gispen en Pastoe te zien en huishoudelijke objecten zoals een wasmachine en een buizenradio van Philips.
Verderop kun je ook ervaren hoe Hoog Catharijne in volle glorie eruitzag, toen prinses Beatrix het in 1973 opende. Naar voorbeeld van de Amerikaanse malls was een reusachtig winkel-, kantoor- en woningcomplex gebouwd, dat als knooppunt fungeerde tussen het station en de binnenstad. Het was het grootste en modernste winkelcentrum van Europa.
Tekst gaat verder onder de foto.
René de Kam bij de maquette van Hoog Catharijne.
René de Kam bij de maquette van Hoog Catharijne. © RTV Utrecht / Robert Jan Booij
De idylle duurde alleen niet heel lang. Kanaleneiland kreeg op den duur het stempel van een probleemwijk en Hoog Catharijne werd gezien als "de lelijkste plek van Nederland", vanwege de dakzlozen en verslaafden die er een onderkomen vonden. De tentoonstelling roept daarmee de vraag op of het wel kan, dromen in beton.

BETERE STAD

Het blijft een belangrijke vraag, zegt de Kam, ook vandaag de dag: "Want hoe bouwen we dit soort grote projecten? In Utrecht bouwen we nu de Merwedekanaalzone waar ook weer dertigduizend mensen gaan wonen. Maar hoe weten we dat zo'n wijk tegen de veranderende tijd kan?"
De Kam: "Je kunt helemaal niet voorzien hoe Utrecht en de samenleving in 2050 is. Maar we bouwen nu wijken die wel in 2050 moeten functioneren. We moeten kijken welke fouten we in het verleden hebben gemaakt en hoe we ervoor kunnen zorgen dat de stad van nu beter past in de toekomst?"
De duistere periodes van Kanaleneiland en Hoog Catharijne zijn daarmee toch ergens goed voor geweest, zegt directeur Rutten. "Ik denk dat je altijd leert van je verleden als stad, dus ook van de periodes die duister waren. Die hebben hopelijke nieuwe inzichten gebracht. Door dat op te lossen kom je misschien tot een betere stad nu."
De tentoonstelling opent zaterdag en is te bezoeken tot en met 19 januari 2020.
Dromen in beton; een tentoonstelling over Kanaleneiland en Hoog Catharijne.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.