donderdag 10 oktober 2019, 16.58 uur

DocU: Onrecht en jaren procederen, het leven na de moord op Nadia van de Ven

UTRECHT - Deze maand is het 17 jaar geleden dat in een woning aan de Utrechtse Weerdsingel het lichaam van de studente Nadia van de Ven (25) werd gevonden. Ze is vermoord door de zoon van haar huisbaas. "Om twee uur 's nachts stond de recherche ineens bij me op de stoep om me te vertellen dat Nadia was overleden", zegt Minke van de Ven, de moeder van Nadia.

Hoe is het om nabestaande te zijn van iemand die is vermoord? Verslaggever Richard Grootbod hield jarenlang contact met de familie Van de Ven en volgde hen met de camera. Rechtszaal in, rechtszaal uit. Het resultaat is 'Overleven', een documentaire over jarenlang onrecht en slopende procedures. De documentaire is bij dit bericht te zien en wordt zondag uitgezonden op RTV Utrecht.

Kijk hier de hele documentaire OverLeven met de nabestaanden van de vermoorde Nadia van de Ven

"Op de ochtend van haar dood hebben we nog heen en weer tekstberichtjes gestuurd", zegt zus Lucinda van de Ven. "Het laatste bericht was: 'Ik bel je vanavond'. En dat gebeurde niet." Nadia van de Ven woont op de dag van haar dood amper zes weken in haar studentenkamer aan de Weersingel. Pascal F. (29) is de zoon van haar huisbaas en woont op de begane grond. Ze hebben onenigheid over de wasmachine en het houden van een huisdier. Op de ochtend van 1 oktober 2002 schiet Pascal F. met een pistoolmitrailleur Nadia dood. Hij vlucht naar het buitenland, maar na drie maanden weet een arrestatieteam hem aan te houden.

Als ik van tevoren had geweten dat de rechtszaken zo lang zouden duren, was ik er niet aan begonnen."
Minke, moeder van Nadia

RECHTSZAAK

Er volgt een slepende rechtszaak, waarbij Pascal F. alles ontkent. Tijdens een psychiatrisch onderzoek in het Pieter Baan-centrum trekt hij de dekens van zijn bed over zich heen, weigert te eten en geeft geen antwoord op vragen. Technisch bewijs tegen hem maakt overduidelijk dat hij de dader is, maar ook tijdens het hoger beroep houdt hij nog steeds zijn onschuld vol. Hij schrijft een brief aan de rechter, waarin hij stelt dat hij het slachtoffer is van een persoonsverwisseling. Hij schrijft: "Twee�nhalf jaar onschuldig in de cel was in een beschaafd land als Nederland onmogelijk, was altijd mijn gedachte. Ik heb me vergist." Pascal F. wordt uiteindelijk veroordeeld tot twintig jaar cel en tbs.

PROBLEMEN

De nabestaanden van Nadia komen intussen diep in de financi�le problemen. Allereerst lopen de begrafeniskosten hoog op. "Het lichaam van iemand die vermoord is, moet onderzocht worden door het NFI, weer terug naar het politiebureau, naar het rouwcentrum", vertelt zus Lucinda. "Dat gebeurt allemaal met rouwauto's en die kosten moet de familie betalen." De rekening voor de begrafenis bedraagt daardoor ?18.000,- En er zijn meer problemen. Moeder Minke houdt aan de dood van haar oudste dochter PTSS over, een spanningsstoornis als gevolg van het drama dat ze meemaakte. Ze kan haar werk niet meer doen en valt in inkomen terug op nog geen vijfde deel van wat ze eerder verdiende.

Fragment: zus Lucinda komt in de documentaire voor het eerst weer in het huis waar Nadia werd vermoord

De rechter veroordeelt Pascal F. tot het betalen van de begrafeniskosten, maar hij stelt dat hij geen geld heeft. Maar de advocaat van Minke ontdekt dat Pascal F. eigenaar is van een appartement in Utrecht. Op de eerste dag van de rechtszaak tegen hem, beweert Pascal F. voor de rechter dat hij onschuldig is en slachtoffer van een persoonsverwisseling. Diezelfde dag verkopen zijn ouders het appartement en laten de opbrengst van bijna twee ton op hun rekening storten. Op papier heeft Pascal F. geen cent meer.

Minke en Lucinda besluiten, als ��n van de eersten in Nederland, een eis tot schadevergoeding in te dienen bij de ouders van de dader. Het wordt een lange zaak die tien jaar zal slepen. "Als ik van tevoren had geweten dat het zo lang zou duren, was ik er niet aan begonnen", zegt Minke van de Ven. Ze eisen dat onder meer de gemiste inkomsten van Minke worden vergoed door de ouders van de dader.

Lucinda van de Ven, de zus van Nadia. | Foto: Familiearchief

DOCUMENTAIRE

RTV Utrecht-verslaggever Richard Grootbod ontmoette Minke en Lucinda voor het eerst tien jaar na de dood van Nadia. "Ze waren op dat moment nog vrijwel elke dag bezig met haar dood", vertelt Richard. "Het verdriet was nog heel vers, terwijl hun vrienden en familieleden verwachten dat ze de dood van Nadia verwerkt zouden hebben". In de zes jaar die volgden, mocht Richard overal met de camera bij zijn. "Ze gaven op alle vragen antwoord. Ik mocht zelfs hun dagboeken lezen. De documentaire 'OverLeven' is daarmee een uniek programma geworden." Ook zag Richard hoe de rechtszaak om schadevergoeding soms opmerkelijke situaties opleverde.

Zo mogen de ouders van de dader tijdens de rechtszaak hun gemaakte onkosten opvoeren. De rechtszitting erop komt hun advocaat met een eindeloze lijst onkosten. Zelfs de ? 900,- die de ouders aan de dader geven tijdens zijn vlucht, voert hun advocaat op als aftrekpost. Ook gemiste huurinkomsten staan op de lijst: doordat Nadia is overleden en hun zoon is opgepakt, staan hun kamers leeg. Huisgenoten van Nadia willen niet meer in het huis wonen waar Nadia is vermoord en ook hun kamers leveren geen huur meer op. "Ze wilden dat wij dat allemaal zouden gaan betalen", zegt Lucinda hoofdschuddend, terwijl ze de lijst bekijkt. "Hoe respectloos is dat?"

TWEEDE KAMER

Tweede Kamerleden die van de eindeloze rechtszaak vernemen, dienen een voorstel in tot een wetswijziging. Wie voortaan een eis tot schadevergoeding wil indienen tegen een dader, kan zijn eis meteen in de strafzaak door de rechter laten behandelen. Maar het blijkt een twijfelachtige overwinning: maar al te vaak besluit een rechter dat het bepalen van het schadebedrag of het vaststellen van verwijtbaarheid te lang duurt. Het gevolg is dat nog altijd veel nabestaanden zelf een burgerlijke rechtszaak moeten beginnen, met alle vertraging en oplopende kosten van dien.

Justitie zou nabestaanden veel meer moeten helpen. Niemand moet op zo'n moment alleen staan."
Alwin Dam, aanklager in de zaak Nadia

"Onze zaak heeft zeker meer dan een ton euro aan advocatenkosten opgeleverd", zegt Lucinda. "Veel mensen denken dat een rechtshulpverzekering die kosten dekt, maar kijk maar eens in de kleine lettertjes. Bij ons verklaarde de verzekering dat de zaak te ingewikkeld was en teveel kostte." Ook de start van de zaak was al kostbaar. "We moesten zomaar even vijfduizend euro betalen voordat de zaak op de rol kwam", zegt moeder Minke. "En toen moest een psychiater bevestigen dat ik iets had overgehouden aan de dood van Nadia. Ook weer bijna vijfduizend euro die ik op moest hoesten." Achteraf waren er veel brieven nodig om te regelen dat Minke en Lucinda niet zelf voor de enorme kosten van de rechtszaak zouden opdraaien. Ze zouden in dat geval vrijwel weinig of niets van hun schadevergoeding hebben overgehouden.

Intussen hoefde Pascal F. geen advocatenkosten te betalen. Daarvoor is een regeling: de overheid wijst gedetineerden een advocaat aan als ze die niet kunnen betalen. En op Pascals rekening stond geen geld. "Pascal had een heel instituut dat onderzocht hoe het psychisch met hem ging", zegt Minke. "Wij moesten dat zelf betalen. Voor nabestaanden is er wel een regeling die advocatenkosten dekt, maar die is minimaal". In 2018 doet de rechter na vele zittingen uitspraak: Minke en Lucinda krijgen eindelijk een schadevergoeding toegewezen.

Fragment met zus Lucinda in de documentaire: "Je blijft alleen achter in je rouwproces"

MEER AANDACHT NABESTAANDEN

"Justitie zou nabestaanden veel meer moeten helpen", zegt Alwin Dam, officier van justitie en aanklager in de zaak rond de moord op Nadia van de Ven. "Er zouden deskundige advocaten moeten zijn, die na een moordzaak de nabestaanden bijstaan. Die weten wat op zo'n moment belangrijk is, en die als het moet een juridische procedure kunnen opstarten. Op die manier voorkom je dat nabestaanden niet aan rouwen toekomen omdat ze in eindeloos lange rechtszaken verzeild raken". Dam wil dat binnen justitie zo'n groep juridisch medewerkers klaarstaat om nabestaanden bij te staan. "Niemand moet op zo'n moment alleen staan".

Nadia van de Ven werd op 1 oktober 2002 vermoord. | Foto: Familie Van de Ven

Vrijdag 11 oktober is in het Louis Hartlooper Complex in Utrecht een congres, waarbij tweehonderd professionals uit de wereld van politie, justitie en slachtofferhulp de documentaire 'OverLeven' als eerste bekijken. Burgemeester Jan van Zanen van Utrecht opent het congres. Na afloop leidt journalist Cees Grimbergen een paneldiscussie over de situatie van nabestaanden. Zondag 13 oktober wordt de documentaire uitgezonden in DocU bij RTV Utrecht.

REACTIE DADER

RTV Utrecht heeft Pascal F. en zijn ouders diverse keren gevraagd hun kant van de zaak toe te lichten. Ze hebben ervoor gekozen om op geen enkele manier aan de documentaire of aan dit artikel mee te willen werken. "Pascal F. wil zich nu helemaal richten op zijn herstel", vertelde zijn advocaat mr. A. Ytsma.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.