Waarom 75 jaar bevrijding geen vrijheid voor iedereen betekent

© RTV Utrecht
PROVINCIE UTRECHT - Nederland viert dit jaar 75 jaar bevrijding. Maar waar de bevrijding voor veel mensen vreugde betekende, bleek het niet voor iedereen échte vrijheid te zijn. Door oorlogstrauma's, soms generaties lang. "In mijn puberteit heb ik me nooit afgezet tegen mijn moeder. Ik wilde haar niet nog meer verdriet aandoen. Uit compassie heb ik mij eigenlijk tot haar dood door haar keuzes laten leiden."
De Utrechtse Hélène Wolf kan bevestigen dat voor haar - "naast vele andere Joodse en niet-Joodse generatiegenoten" - de bevrijding ook 75 jaar later niet automatisch 'geestelijke' bevrijding betekent. "Je weet natuurlijk niet of alles is toe te schrijven aan de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Wat ik wel zeker weet, is dat mijn broers en ik door onze ouders door de oorlog in overlevingsstand zijn opgevoed."

GEMMEKER

Door de geschiedenis van haar ouders, is de oorlog een onderwerp waar Hélène zich veel mee bezighoudt. Als ze eind 2018 hoort dat historicus en journalist Ad van Liempt bezig is met een boek over Albert Gemmeker, de commandant van Kamp Westerbork, neemt ze contact met hem op.
"Wat Ad toen namelijk nog niet wist is dat Albert Gemmeker mijn grootouders in 1942 uit hun huis heeft gezet, om daar zelf te gaan wonen. Zij zijn naar kamp Westerbork afgevoerd en uiteindelijk door diezelfde kampcommandant Gemmeker twee jaar later in 1944 op transport gesteld naar de gaskamers van Auschwitz."
Omdat Hélènes vader toevallig in die tijd in het ziekenhuis verblijft, wordt hij niet naar het doorvoerkamp overgebracht. Het blijkt zijn redding. "Hij werd door het verzet ergens anders ondergebracht en heeft daardoor de oorlog overleefd."

OVERLEVINGSSTRATEGIE

Na de oorlog zijn Hélènes beide ouders iedereen kwijt. Zij kennen elkaar nog van vroeger en besluiten, omdat ze niemand meer vertrouwen, met elkaar in het huwelijk te treden. "Achteraf durf ik wel te stellen dat het een verstandshuwelijk was. Die oorlog heeft mijn ouders uiteraard beschadigd: zij hebben een overlevingsstrategie moeten ontwikkelen. Ik denk dat door hun voorgeschiedenis hun huwelijk na 23 jaar geen stand meer heeft gehouden."
Het gebeurt vaker dat oorlogstrauma's op generaties doorwerken, vertelt Ad van Liempt. "Wat je ziet is dat enorme rampen die mensen zijn overkomen, doordreunen. Dat die generaties blijven bezighouden. Er zijn zulke enorme trauma's aangericht, dat is niet met één generatie weg."
Hélène bevestigt dat: "Je realiseert je op een gegeven moment wat je ouders allemaal hebben doorgemaakt, en je wil ze sparen. Bewust of onbewust, dat weet ik niet. Je ouders hebben al zoveel verdriet gehad, je wil ze als kind niet nog meer verdriet aandoen." Ad: "Ouders sparen hun kinderen en kinderen sparen hun ouders. Daardoor is er heel veel stilte. Eigenlijk komt pas de derde generatie eraan te pas om dat zwijgen te doorbreken."
Bekijk de uitzending van UVandaag met Ad van Liempt en Hélène Wolf hieronder:
Ad van Liempt en Hélène Wolf over 75 jaar bevrijding: betekende het einde van de oorlog ook vrijheid voor iedereen?

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.