Is levenslang ook écht levenslang? Dit is wat je moet weten over de strafeis tegen Gökmen T.

© RTV Utrecht / Timo Anceaux
UTRECHT - Levenslang is de enige toepasselijke straf die Gökmen T. opgelegd kan worden voor het plegen van de tramaanslag in Utrecht, vorig jaar. Dat betoogde het Openbaar Ministerie gisteren. Maar wat houdt levenslang precies in?
"Levenslang? Dan loopt ie na 18 jaar gewoon weer rond in Nederland", was een van de reacties op de strafeis tegen T. En dat hoor je wel vaker. Maar laten we meteen een misverstand uit de wereld helpen: levenslang bestaat wel degelijk.

ZWAARST MOGELIJKE STRAF

Een levenslange gevangenisstraf is de zwaarste straf die rechters in Nederland kunnen opleggen. De straf staat op de meest heftige misdrijven. Een seriemoordenaar, een terroristische daad of bijvoorbeeld een aanslag. Recent kreeg bijvoorbeeld Willem Holleeder levenslang opgelegd.
In principe is levenslang ook écht levenslang. Tot voor kort was er bij levenslang slechts één manier om toch vrij te komen; via een herziening. Dat is wanneer een veroordeelde bij nader inzien toch onschuldig wordt bevonden.

HERBEOORDELING NA 25 JAAR

Maar sinds 2017 is daar een tweede mogelijkheid bijgekomen: de herbeoordeling. Dat is ingevoerd na kritiek van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Het hof oordeelde dat levenslange gevangenisstraffen zonder de mogelijkheid van herbeoordeling en eventuele vrijlating, onmenselijk is.
Maar hoe werkt dat, zo'n herbeoordeling? Als een gevangene 25 jaar heeft gezeten, wordt zijn zaak opnieuw beoordeeld door juristen en gedragswetenschappers. Zij adviseren de minister of een veroordeelde zou kunnen beginnen met voorbereidingen op een mogelijke terugkeer in de samenleving.
Of dat kan, hangt van veel factoren af. Hoe heeft iemand zich ontwikkeld in de gevangenis? Hoe groot is de kans op herhaling? En wat vinden nabestaanden en slachtoffers ervan als deze persoon vrijkomt. Dat wordt allemaal afgewogen door de minister, het Openbaar Ministerie en de rechter. En zij adviseren vervolgens de koning. De koning is uiteindelijk degene die beslist of er wel of geen gratie wordt verleend.
EN TBS DAN?
Tbs is een behandeling van iemand, met de intentie dat diegene na behandeling weer terug kan keren in de samenleving. Maar van tbs wordt wel eens gezegd dat het kan dienen als een verkapt levenslang. Door de behandeling keer op keer te verlengen, blijft iemand opgesloten.
In het geval van Gökmen T. koos het Openbaar Ministerie er nadrukkelijk voor om geen tbs te eisen. Volgens het Openbaar Ministerie is gebleken dat hij voor geen enkele vorm van behandeling of begeleiding openstaat. Ook deskundigen van het Pieter Baan Centrum betwijfelen of behandeling effectief is. Levenslang is volgens het OM daarom de enige toepasselijke straf.
Over twee weken horen we of de rechtbank daar ook zo over denkt. Nabestaanden zijn het in elk geval eens met het OM, bleek gisteren. Nadat het OM de eis had uitgesproken klonk er applaus en gejoel in de rechtbank. "Beter had niet gekund", zei René Verschuur na afloop van de zitting. Verschuur verloor bij de aanslag zijn dochter.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.