Veel internationale belangstelling bij start MH17-proces: nabestaanden opgelucht

Bij de zitting waren veel nabestaanden van de slachtoffers aanwezig. Piet Ploeg uit Maarssen, voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17, vertelt voor aanvang dat hij opgelucht is dat het strafproces tegen vier verdachten nu eindelijk is begonnen. Hij verloor zijn broer, schoonzus en neef bij de vliegramp. Ook als de verdachten er niet bij zijn, laat Nederland hier aan de internationale gemeenschap zien dat het recht zijn beloop zal hebben en dat de waarheid over de ramp aan het licht wordt gebracht, meent hij.

Een ander lid van de stichting, van wie haar beide ouders zijn omgekomen, is bang dat advocaten met eisen of wensen zullen komen waardoor de zitting kort na aanvang zal worden uitgesteld. Dat gebeurt gelukkig niet. Drie van de vier verdachten hebben geen dagvaarding van het Openbaar Ministerie in ontvangst genomen, maar volgens de rechtbank is aan alle formaliteiten voldaan en is aangetoond dat zij op de hoogte zijn van de beschuldigingen aan hun adres. Zij kunnen daardoor zo nodig bij verstek worden veroordeeld.

Alleen verdachte Poelatov laat zich bij de zittingen in Schiphol vertegenwoordigen door Nederlandse advocaten, die in contact staan met zijn Russische advocaat. Hij ontkent stellig alle beschuldigingen, maar zijn advocaten hadden nog geen tijd gehad om het strafdossier te bestuderen en met een zogenaamd preliminair verweer te komen. Hoe dramatisch de gevolgen van het neerhalen van MH17 ook zijn, ook hij heeft recht op een eerlijk proces, stellen de advocaten.

Volgens de advocaten Van Eijck en Ten Doeschate zijn er voldoende aanknopingspunten in het onderzoek die vragen om verduidelijking of extra onderzoek. Zo is volgens hem een belangrijke vraag waarom vlucht MH17 op betrekkelijk lage hoogte boven oorlogsgebied vloog. Na bestudering van het strafdossier zullen zij met meer vragen en wensen komen, maar dat kan nog wel even duren.

De eerste dagen van het MH17-strafproces zijn vooral bedoeld om de zaak te inventariseren, legde rechtbankvoorzitter Steenhuis uit. Hoe ver is het onderzoek gevorderd? Zijn de verdachten aanwezig of worden ze vertegenwoordigd door advocaten? De inhoudelijke behandeling van de zaak laat nog zeker maanden op zich wachten. Dan krijgen ook de nabestaanden ruim de gelegenheid om van hun spreekrecht gebruik te maken. Al 49 mensen hebben aangegeven dit te zullen doen, 80 anderen willen alleen een schriftelijk verklaring indienen. Ook hebben al ruim 80 nabestaanden een schadevergoeding gevorderd.

De Russen Girkin, Doebinski en Poelatov vochten tijdens de burgeroorlog in Oost-Oekraïne samen met pro-Russische opstandelingen, Girkin was ten tijde van de ramp minister van defensie in het rebellengebied. De Oekraïner Chartsjenko gaf leiding aan een rebellengroep. De vier zijn volgens het Openbaar Ministerie verantwoordelijk voor het overbrengen van de gebruikte BUK-raketinstallatie van Rusland naar Oost-Oekraïne en weer terug. Zij hebben eerder via de media ontkent dat ze betrokken waren bij het neerhalen van MH17.

Het Openbaar Ministerie beschuldigt de mannen van moord cq doodslag op de 298 inzittenden van het toestel van Malaysian Airlines, dan wel van medeplegen daarvan of medeplichtigheid. Officier van justitie Woei-A-Tsoi las de tenlastelegging voor en noemde daarna de namen van alle slachtoffers. Het was 20 minuten lang doodstil in de rechtszaal. Alle aanwezigen waren onder de indruk en zichtbaar doordrongen van de gruwelijkheid van deze misdaad.

Het OM heeft tot in detail in kaart gebracht vanaf welke plek de BUK-raker werd afgevuurd en welke route de lanceerinstallatie ervoor en erna aflegde. Het Joint Investigation Team doet nog volop onderzoek naar het neerhalen van MH17. Er wordt gekeken naar degenen die de raket afvuurden en naar de bevelstructuur. De eindverantwoordelijken zitten vermoedelijk in of vlakbij het Kremlin, want president Poetin bemoeide zich persoonlijk met de opstand in Oekraïne. Het OM verwacht echter op korte termijn geen nieuwe verdachten aan te houden, zegt officier Ferdinandusse.

De hele maand vinden er voorbereidende zittingen van het MH17-strafproces plaats in het Justitieel Complex Schiphol. De laatste is op 27 maart. Daarna zullen er nieuwe zittingsdata worden gepland. De rechtbank hoopt eind dit jaar te beginnen met inhoudelijke zittingen, maar het kan nog jaren duren voor de schuldigen hun straf krijgen.