Hoe Buurtgezinnen helpt 'als de buurvrouw even niet gevonden wordt'

NIEUWEGEIN - Ieder jaar worden duizenden kinderen uit huis geplaatst, omdat het - om wat voor reden dan ook - binnen een gezin niet meer gaat. Om te proberen dat te voorkomen, is er het initiatief Buurtgezinnen. Dat koppelt gezinnen die hulp kunnen gebruiken aan zogenoemde steungezinnen. Inmiddels is de duizendste koppeling een feit en is Buurtgezinnen in negen Utrechtse gemeenten actief. Het motto: opvoeden doe je samen.
Bianca vangt iedere week de kinderen op van Laura, die een zieke man heeft: "Het maakt je gewoon blij."
Ook Laura (gefingeerde naam, echte naam is bij de redactie bekend) uit Nieuwegein krijgt hulp via Buurtgezinnen. Na een zwaar auto-ongeluk kampt haar man met depressiviteit en chronische pijn. Prikkels worden hem snel te veel, waardoor Laura voor een groot deel in haar eentje voor hun kinderen van 2, 5 en 7 jaar oud moet zorgen. "We waren net uit Marokko naar Nederland gekomen en begonnen met een nieuw leven. Door het auto-ongeluk is alles stopgezet."

MANTELZORGER EN MOEDER

De jaren erna drukt de zorg voor haar gezin zwaar op de schouders van Laura. "In het begin was ik mantelzorger voor mijn man. Hij kan nu veel zelf, maar spreekt de Nederlandse taal nog niet goed. Daarom moet ik overal mee naartoe om te tolken. Laura omschrijft zichzelf als 'de pilaar die alles binnen het gezin staande houdt'. "Mijn kinderen zijn ook nog eens vrij druk, dus af en toe is m'n batterij gewoon leeg."
Ik ben de pilaar die binnen het gezin alles staande houdt.
Laura, moeder
Als Laura in verwachting is van haar zoon - nu twee jaar oud - krijgt ze opvallend veel lichamelijke klachten. "Het ging helemaal niet goed", vertelt Laura. "Ik was zo oververmoeid, dat ik op een gegeven moment zelfs met krukken liep." Wanneer ze met haar dochter aankomt bij de huisarts vanwege haar dochters slaapproblemen, trekt zij aan de bel. "De huisarts zei: volgens mij ligt het probleem niet bij haar maar bij jou."
Oprichter Leontine Bibo vertelt over Buurtgezinnen op Radio M Utrecht: "Veel gezinnen tobben achter de voordeur met de deur dicht."

GESCHENK UIT DE HEMEL

"Toen schoot ik vol", vervolgt Laura. Haar huisarts legt de vinger op de zere plek en zegt dat Laura zó druk is, dat dat effect heeft op haar dochter. "Ik dacht meteen: eigenlijk heb je gelijk. Het is alleen heel moeilijk om te erkennen dat problemen binnen je gezin mede door jou komen." De huisarts benadrukt dat Laura beter voor haarzelf moet zorgen. "Als jij onderuit gaat, valt je gezin om"; Laura herhaalt de woorden van haar huisarts. Ze besluit hulp in te schakelen bij Buurtgezinnen.
Een geschenk uit de hemel, aldus Laura. Na een aantal gesprekken wordt ze gekoppeld aan Bianca van Drie. Zij vangt nu iedere vrijdagmiddag de kinderen van Laura op, zodat Laura even haar handen vrij heeft. "De kindjes zijn weg van haar", vertelt ze. "Je hoeft haar naam maar te noemen en ze trekken hun schoenen al aan. Ze voelen zich thuis bij Bianca en blijven zelfs regelmatig bij haar logeren."
Het is heel moeilijk om te erkennen dat problemen binnen je gezin mede door jou komen.
Moeder Laura
Voor Bianca is de koppeling net zo'n succes. Ze heeft zelf geen kinderen en vindt het daarom extra fijn om af en toe op die van een ander te passen. "Het is superleuk om te doen", zegt ze. "De kinderen zijn heel lief en enthousiast. Ze vragen vaak aan hun moeder: is het alweer vrijdag? En als ik ze van school haal, dan komen ze op me af rennen en springen ze bovenop me. Het maakt je gewoon blij."
De reportage in dit verhaal is opgenomen vóór de coronacrisis. Toch is Buurtgezinnen ook in deze tijd actief. Veel gezinnen die al steun kregen via Buurtgezinnen, hebben nu juist extra hulp nodig, mede doordat de scholen dicht zijn. Officiële kennismakingen met nieuwe vraag- en steungezinnen zijn even niet mogelijk, omdat deze bij mensen thuis plaatsvinden. Aanmelden kan wel via de website van Buurtgezinnen, waarna het eerste contact digitaal verloopt.

STELTEN LOPEN EN SPELLETJES DOEN

Wanneer de kinderen bij Bianca zijn, doen ze vooral leuke dingen. "Vaak doen we spelletjes, maar we gaan ook wel eens naar de McDonald's." Ze gaat verder: "We zijn laatst ook wezen schaatsen en ik leer ze stelten lopen." Bianca kan 'werkelijk niks negatiefs' opnoemen over haar steunmoederschap. En die ene keer dat ze de kinderen terecht moet wijzen; 'dat hoort er gewoon bij'. "Ook bij mij gelden regels", zegt ze.
Bianca zou haar rol als steunmoeder dan ook aan iedereen aanraden. Ze werkt vier dagen per week als hypotheekadviseur en ziet het als een kleine moeite om haar vrije vrijdagmiddag aan andermans kinderen te besteden. "Het gaat om drie uurtjes, hoeveel moeite is dat nu? Als we elkaar allemaal een beetje helpen, kan het leven voor veel mensen een stuk makkelijker zijn."
En dat is precies de gedachte achter Buurtgezinnen. "Opvoeden doe je samen, zeggen wij altijd." Het zijn de woorden van Atie Wakkee, coördinator van Buurtgezinnen in Nieuwegein. "We doen eigenlijk iets wat vroeger heel normaal was: je zag om naar elkaar in de straat, kerk of familie. Tegenwoordig leven we in een andere maatschappij en is omkijken naar elkaar niet meer zo vanzelfsprekend. Niet iedereen heeft vrienden of familie in de buurt wonen die kunnen bijspringen."
We doen eigenlijk iets wat vroeger heel normaal was: je zag om naar elkaar in de straat, kerk of familie.
Atie Wakkee, coördinator Buurtgezinnen Nieuwegein

ESCALATIE VOORKOMEN

Buurtgezinnen probeert in dat gat te springen om ervoor te zorgen dat de situatie binnen een gezin niet escaleert. Wakkee geeft een voorbeeld: "Denk aan moeder met ADHD. Zij heeft structureel moeite om alle ballen hoog te houden en heeft daardoor geen tijd om tot rust te komen. Als er dan nog iets bij komt, zoals een scheiding of geldproblemen, dan raakt een mens soms overbelast. Kinderen belanden daardoor in vervelende situaties, maar we willen voorkomen dat zij uit huis geplaatst worden."
Wakkee helpt binnen Nieuwegein ook jonge moeders zonder netwerk om zich heen. "Hen koppelen we aan gezinnen in de buurt, zodat ze samen kunnen sparren. Zo twijfelde een moeder onlangs of ze de dokter moest bellen voor haar kind. Het is dan heel fijn om contact te kunnen opnemen met een ander gezin, dat alles rondom het ouderschap al eens heeft meegemaakt. Het steungezin is dan eigenlijk de buurvrouw die even niet gevonden wordt."

RELAXMOMENT

Bianca hoopt nog lang die buurvrouw voor Laura te kunnen zijn. Tegenwoordig bellen ze zelfs vaak. "Het is een vriendin geworden", zegt Bianca. Al geniet ze het meest van de kinderen, zelfs als het straks eenmaal pubers zijn. "Ik zie het wel voor me dat ze dan zelfstandig op hun fiets naar me toekomen. Niet meer per se op een vaste dag, maar gewoon als ze er zin in hebben."
Ik geniet altijd enorm van mijn kinderen, maar vrijdag is mijn relaxmoment. Even niks doen.
Moeder Laura
En Laura? Die moet nog even wennen aan haar dag zonder kinderen in huis. "Ik heb vroeger altijd veel gezwommen en dat wil ik graag weer gaan oppakken. Alleen eerst moet ik bijkomen. Soms lig ik uren te slapen. Ik heb op m'n reservebatterij geleefd." Toch voelt de vrijdag steeds meer 'van haar'. Laura: "Ik geniet altijd enorm van mijn kinderen, maar vrijdag is mijn relaxmoment. Even niks doen. Even bijtanken."
Gemeenten waar Buurtgezinnen actief is, dragen financieel bij. De Nieuwegeinse wethouder Jan Kuiper (CDA) is 'heel enthousiast' over Buurtgezinnen. In een schriftelijke reactie laat hij weten: "Het is prachtig om te zien hoe gezinnen naar elkaar omkijken. Het initiatief biedt gezinnen die het moeilijk hebben de broodnodige lucht, op een snelle en laagdrempelige manier. Gezinnen zijn soms geneigd om problemen achter de voordeur te houden. Dat is begrijpelijk, maar niet altijd helpend. Met Buurtgezinnen wordt zichtbaar hoe waardevol het is als mensen elkaar nabij zijn en de helpende hand toereiken."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.