Hoofd intensive care Diakonessenhuis: 'We voelen ons als soldaten aan het front'

UTRECHT - "Mensen overlijden zonder dat hun familie erbij is. De impact daarvan voel je." Het zijn de woorden van Jan Willem Fijen. Hij is als medisch hoofd van de intensive care in het Utrechtse Diakonessenhuis verantwoordelijk voor het reilen en zeilen op de afdeling en ziet de druk op het personeel toenemen. Intussen moet ook hier het aantal ic-bedden omhoog. En met bedden alleen, ben je er nog niet.
Op de intensive care vechten artsen en verpleegkundigen voor het leven van coronapatiënten.
In de gang van de intensive care is het een drukte van belang. Artsen en verpleegkundigen lopen heen en weer tussen verschillende kamers waarin steeds één patiënt met corona ligt. "Wat is z'n hartfrequentie?", vraagt de een. "Vies!", roept de ander, de kreet die iedereen snel laat weten dat er mensen aankomen met een besmette patiënt.

PLOTSELING HEEL ZIEK

Tijdens de opnames van het tv-interview met Jan Willem Fijen voor RTV Utrecht worden twee van die patiënten in volle vaart de afdeling binnengereden. "Dat is het ernstige aan COVID-19", vertelt Jan Willem Fijen. "Het ene moment denk je dat een patiënt stabiel is en het volgende moment komt die hier binnen. Je wordt steeds overvallen door mensen die plotseling heel ziek worden."
We verliezen die patiënt, maar het is ook een mens dat je verliest.
Jan Willem Fijen, hoofd intensive care
Fijen straalt rust uit, terwijl hij tijdens het beantwoorden van de vragen vanuit zijn ooghoeken in de gaten houdt of zijn team alles nog onder controle heeft. Hij benadrukt meermaals dat ze zijn voorbereid op alles wat mogelijk nog komen gaat. Ze weten dat ze waarschijnlijk 'geen sprintje trekken, maar een marathon moeten lopen'.
Intensivist Jan Willem Fijen in een van de nieuw ingerichte ic-kamers voor coronapatiënten.
Intensivist Jan Willem Fijen in een van de nieuw ingerichte ic-kamers voor coronapatiënten. © RTV Utrecht

MARATHON LOPEN

Al blijft die zwaar, ook voor een voorbereide loper. Fijen vertelt: "Het is spannend. Je staat echt in de frontlinie en je voelt je een soort soldaat die naar het front is gestuurd. Dat doet veel met mensen. Alleen als je ziek wordt en je familie kan er niet eens bij zijn..." Hij maakt zijn zin niet af, maar iedereen kan invullen dat het eenzaam moet zijn.
Anders dan normaal gesproken op de intensive care, overlijden patiënten nu ook zonder hun naasten in de buurt. Fijen en zijn collega's proberen dan een soort 'ritueel' te creëren rondom een patiënt 'om aandacht te besteden aan zijn overlijden'. "We verliezen die patiënt, maar het is ook een mens dat je verliest", legt hij uit.
Je staat continu aan. Ook als je thuiskomt gaan de mail en de app door.
Jan Willem Fijen, hoofd ic
Op de vraag hoe dat is, moet Fijen even slikken. "Dat is een hele zware last", vertelt hij vervolgens. "Normaal gesproken is de familie erbij en heb je die last eigenlijk bij de familie gelegd. Nu moet je de begeleiding van een patiënt die sterft overnemen. Dat is een extra last."
Op dit moment liggen 54 patiënten met corona in het Diakonessenhuis, van wie 13 op de intensive care. Tot nu toe zijn 11 mensen in het ziekenhuis overleden aan het coronavirus. Verder zijn 56 coronapatiënten inmiddels uit het ziekenhuis ontslagen. Deze cijfers zijn vanochtend vastgesteld. Ze kunnen elk moment veranderen en inmiddels dan ook achterhaald zijn.

ERVARINGEN VERWERKEN

Om dit soort ervaringen te verwerken, wordt onderling veel gepraat. "Wat dat betreft hebben we veel geleerd van de Brabantse ziekenhuizen", aldus Fijen. "We proberen te briefen en te debriefen. We nemen mogelijke situaties door en evalueren altijd." Klinisch psychologen en geestelijk verzorgers begeleiden het team, 'net als gebeurt bij militaire operaties'.
Al blijft ontspannen in deze tijd nagenoeg onmogelijk. "Je staat eigenlijk continu aan. Ook als je thuiskomt gaan de mail en de app door." Even verdwijnen in een goed boek, gaat niet. "Daar heb ik het geduld nu niet voor. Bovendien moet je al veel lezen; de ene dag zijn er weer stukken voor de andere dag, en zo gaat dat maar door. Dus ook 's avonds ben je nog bezig."
Een ic-bed is pas een ic-bed als er een ic-verpleegkundige en een ic-arts naast staan.
Jan Willem Fijen, hoofd ic
En als je dan even de tv aanzet, is het weer corona wat de klok slaat. "Soms is een serie kijken op Netflix wel even prettig", zegt Fijen. "En muziek, dat helpt mij heel goed. Het zorgt even voor afleiding." Na een nacht slapen, wordt Fijen tegenwoordig vaak wakker met een lijstje in zijn hoofd. "Dan denk ik meteen: dit en dit en dit moet ik doen."
Een nog lege kamer op de intensive is klaargemaakt voor de komst van een coronapatiënt.
Een nog lege kamer op de intensive is klaargemaakt voor de komst van een coronapatiënt. © RTV Utrecht
Ondertussen wordt ook in het Diakonessenhuis alles op alles gezet om de capaciteit nog verder op te rekken. Ziekenhuizen zijn hard bezig om het aantal IC-bedden te verhogen naar 2400 aanstaande zondag. In het Diakonessenhuis betekent deze opschaling dat een operatie- en uitslaapkamer worden omgebouwd tot intensive care, geschikt voor coronapatiënten.
De 12 ic-bedden van vóór de coronacrisis worden verdubbeld, al is dat een uitdaging. "De politiek heeft het steeds over ic-bedden, maar een ic-bed is pas een ic-bed als er een ic-verpleegkundige en een ic-arts bij staan", aldus Fijen. Hij benadrukt dat een ic-kamer pas compleet is met een bed, apparatuur én personeel.
Fouten maak je. Dat gebeurt. We zullen iets aan kwaliteit moeten inleveren.
Jan Willem Fijen, hoofd ic
Vooral dat laatste is lastig. 'Bij verpleegkundigen was al krapte op de markt", vertelt Fijen. Daarom springen mensen bij die normaal gesproken niet op de ic werken, denk aan mensen van de operatiekamer. "Daar heb ik enorme bewondering voor", zegt Fijen. "Ik zie anesthesiemedewerkers die na een derde dienst zeggen: oké, dit kan ik en dit durf ik onder supervisie."
Via monitoren naast een ic-bed kan zorgpersoneel o.a. de bloeddruk en het hartritme van een patiënt in de gaten houden.
Via monitoren naast een ic-bed kan zorgpersoneel o.a. de bloeddruk en het hartritme van een patiënt in de gaten houden. © RTV Utrecht

FOUTEN MAKEN

Toch is het maken van fouten in deze situatie volgens Fijen onvermijdelijk. Hij legt uit: "Ja, die fouten maak je. Laatst was er een anesthesist die zei: ik vergat mijn petje op te zetten, terwijl dat zo m'n gewoonte is. Dat gebeurt. We proberen elkaar voor fouten te behoeden, maar zullen iets aan kwaliteit moeten inleveren. Dan is het geen 9 meer, maar een 8 of een 7. Dat is nog steeds voldoende."
We bereiden ons voor op het zwartste scenario, waarbij je keuzes moet maken.
Jan Willem Fijen, hoofd ic
Of het nieuwe aantal ic-bedden genoeg is om de piek op te kunnen vangen, moet later blijken. Wel bereidt ook het Diakonessenhuis zich voor op het zogenoemde 'zwartste scenario'. "Je moet er niet aan denken", zegt Fijen, "maar het tekort is iets wat kan gaan spelen. En dan moet je keuzes maken. Regionaal zijn we bezig met een goed plan voor als een ziekenhuis diep in het rood komt te staan."

REDDERS

Fijen hoopt dat het niet zover komt en dat de veelbesproken 'curves' gaan afvlakken. "We gaan er gewoon voor", klinkt het vastberaden. 'Redders' worden de ic-mensen nu veelvuldig genoemd. "Tja, ik denk niet dat we...", Fijen kijkt bedenkelijk. Hij besluit: "We voelen enorm de steun van iedereen." Intussen wordt een derde patiënt met grote spoed binnengereden. "Dit is corona", roept een verpleegkundige, ogenschijnlijk in de hoop dat de crisis op haar intensive care nu zichtbaar is.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.