zaterdag 11 april 2020, 11.54 uur

Utrechtse theatermaker lost 75 jaar oude belofte uit Duits kamp in en vindt eigenaar van bijbel

Foto: Oscar Kocken

De naam van Cornelis in de bijbel Foto: Oscar Kocken

De dagboeken van de opa van Kocken. Foto: Oscar Kocken

1/3

UTRECHT - Theatermaker Oscar Kocken uit Utrecht heeft een 75 jaar oude belofte, gemaakt in een Duits gevangenkamp kort na de Tweede Wereldoorlog, ingelost. Zijn opa beloofde een Nederlandse gevangene in het kamp om de bijbel van de jongen aan zijn familie te bezorgen. Dat lukte opa Kocken niet maar zijn kleinzoon slaagde er wel in. "Het was lang geleden dat ik zo met bonzend hart aan de telefoon heb gezeten om de stem te horen van iemand naar wie al 75 jaar wordt gezocht, zonder dat ze het zelf wist."

De zoektocht van Kocken begon tijdens een onschuldig bezoek aan zijn oma in Eindhoven. Normaal kreeg de theatermaker bij zulke bezoeken een zak kersenbonbons mee maar nu toverde zijn oma opeens een oude bijbel tevoorschijn. Die was door de opa van Kocken meegenomen uit een Duits gevangenenkamp. De eigenaar van de bijbel, een Nederlandse jongen van begin 20, had opa Kocken gevraagd het boek terug te brengen naar zijn familie in Woerden. Dat was dus niet gelukt.

"We moeten haast maken als we nog iemand willen vinden", zei de oma van Kocken. "Zeg Oscar, jij kent toch een boel mensen?" De theatermaker besloot de uitdaging aan te nemen. "Mijn opa heeft in de jaren na de oorlog verschillende pogingen ondernomen om de familie van de jongen te vinden. Maar toen hadden ze geen internet en nu wel. Dat maakt het niet per se makkelijker maar w�l haalbaarder."

RODE KRUIS
Oscar Kocken wilde al langer wat doen met de dagboeken die zijn opa bijhield over zijn leven kort na de oorlog: "Mijn opa was vrijwilliger bij het Rode Kruis. Na de bevrijding is hij niet feest gaan vieren maar met de Amerikanen doorgetrokken Duitsland in."

In Duitsland kwam opa Kocken in het krijgsgevangenenkamp Forsterbruch bij Oberhausen de Nederlandse jongen tegen. Kocken: "Het beeld wat ik ervan kreeg, is van een verzwakte Nederlandse jongen in Duitsland die tewerkgesteld was en die aan het eind van zijn Latijn een Nederlandse man treft en zegt: 'Deze bijbel is dierbaar. Zorg dat hij bij mijn naasten terugkeert.'"

De naam van Cornelis in de bijbel | Foto: Oscar Kocken

CORNELIS
Kocken begon aan de zoektocht naar de nog levende familie van de jongen met maar een paar aanknopingspunten: "Op de eerste pagina staat: uitgereikt aan Cornelis Marinus van Leeuwen bij het verlaten van de zondagsschool Jezus Roept U in Woerden." Verder stonden er een paar boodschappen in van de familie van de jongen en in de bijbel zaten een paar brieven.

Die jongen was net 20 en wordt ver Duitsland ingestuurd in de oorlog ver van zijn familie en het enige dat hij van die familie heeft, is die bijbel met die boodschappen van zijn moeder erin."
Oscar Kocken, theatermaker

Hoewel Kocken nog steeds niet helemaal zeker weet hoe Cornelis in het kamp belandde, kreeg hij uit de verschillende brieven in de bijbel wel een beeld. Waarschijnlijk is hij tewerkgesteld. Kocken kreeg daardoor nog meer sympathie voor de Nederlander: "Die jongen was net 20 en wordt ver Duitsland ingestuurd in de oorlog ver van zijn familie en het enige dat hij van die familie heeft, is die bijbel met die boodschappen van zijn moeder erin."

Aan de hand van de brieven ontdekte Kocken dat Cornelis uit de familie Van Leeuwen-Bloemendaal kwam die in Woerden woonde. Met de hulp van enthousiaste vrijwilligers die meezochten, werden de ouders van de jongen gevonden.

DOOD SPOOR
Maar met die doorbraak raakte de speurtocht ook op een dood spoor. Want de ouders waren uiteraard al lang overleden. Hoe nu nog verre familieleden te vinden? Kocken richtte de website www.groetenvaneenonbekende.nl op en bleef doorzoeken. Dat bleek niet voor niks toen een onbekende contact opnam: "Nicolaas Jacob van Leeuwen en Wilhelmina Bloemendaal waren de opa en oma van mijn moeder." De zoektocht was ten einde.

Het was lang geleden dat ik zo met bonzend hart aan de telefoon heb gezeten om de stem te horen van iemand naar wie al 75 jaar wordt gezocht, zonder dat ze het zelf wist."
Oscar Kocken, theatermaker

WEDUWE
Het verre familielid van de jongen in het kamp had bovendien verbazingwekkend nieuws: de weduwe van de man leefde nog �n Cornelis had het kamp overleefd. Kocken kreeg het telefoonnummer van de weduwe en belde haar op. "Het was lang geleden dat ik zo met bonzend hart aan de telefoon heb gezeten om de stem te horen van iemand naar wie al 75 jaar wordt gezocht, zonder dat ze het zelf wist."

De weduwe vertelde dat haar man na de oorlog weer naar Woerden was gekomen waar ze elkaar hadden ontmoet. Daarna waren ze verhuisd. De opa van Kocken had de bijbel naar hun oude adres gestuurd waarna hij was teruggestuurd.

TERUG
Cornelis overleed in 2010 dus de bijbel aan hem terugbezorgen, is onmogelijk. Maar het boek terugbrengen naar de weduwe is het minste wat hij kan doen, aldus Kocken. Zo gauw de coronamaatregelen voorbij zijn, gaat de bijbel terug en wordt een 75 jaar oude belofte, gemaakt in een Duits kamp na de oorlog, ingelost door een 36-jarige theatermaker uit Utrecht. Kocken: "Mijn oma bracht het goed: 'Ik zei toch, jij kent veel mensen.'"

De dagboeken van de opa van Kocken. | Foto: Oscar Kocken

THEATER
Kocken gaat van het verhaal van zijn opa en zijn eigen zoektocht naar de eigenaar van de bijbel een theatervoorstelling maken. Hoe dat vlot is te volgen op de website www.groetenvaneenonbekende.nl.

Volgens de 36-jarige theatermaker schreeuwen de dagboeken van zijn opa erom om gedeeld te worden met een groter publiek. "De verhalen zijn zo rijk en beeldend opgeschreven." Ook zijn er volgens hem een boel parallellen tussen het verhaal van zijn opa en de situatie nu: "Het is een man in een crisissituatie waarin alle zekerheden verdwenen zijn die ervoor kiest niet zijn eigen hachje te redden maar die zich aansluit bij het Rode Kruis."

De lessen uit de dagboeken van opa Kocken gaan volgens zijn kleinzoon dan ook nu nog op: "In een wereld die op zijn grondvesten schudt: daarin ontdek je heel erg wie je als mens bent."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.