Corona schopt Utrechtse politiek verder in de war

Net als in elke Nederlandse gemeente worden er in Utrecht jaarlijks door het college van burgemeester en wethouders plannen en begrotingen gemaakt voor het daaropvolgende jaar. De gemeenteraad heeft uiteindelijk de bevoegdheid om over die plannen en begrotingen te beslissen.

In Utrecht wordt twee keer per jaar over het volgende jaar gesproken. In de zogenoemde voorjaarsnota worden de plannen voor het volgend jaar beschreven. In het najaar volgt dan de begroting. In die begroting wordt een prijskaartje geplakt op de plannen die in de voorjaarsnota zijn vastgesteld.

Het opstellen van zo'n voorjaarsnota kost maanden, die nota is dan ook een vuistdik boekwerk. Vlak voor het uitbreken van de crisis was de voorjaarsnota voor dit jaar al in grote lijnen klaar. Maar de crisis gooit roet in het eten. Burgemeester Van Zanen schrijft daarover in een brief aan de gemeenteraad: "Het financiële en inhoudelijke beeld wordt te zeer geraakt door de gevolgen van de coronacrisis om op reguliere voet door te gaan met dit proces." Anders gezegd, de concept-voorjaarsnota kan nog voor het publiceren al met een grote boog richting de prullenbak. De financiële situatie van de stad voor 2021 is hoogst ongewis, en dus is het onduidelijk welke plannen nog realistisch zijn en welke niet.

In het radioprogramma Stadhuisplein op Bingo FM werd vorige week al gesproken over de gevolgen van de crisis voor de plannen van de stad. Tim Schipper van de SP hintte toen op het schrappen van projecten als de stadsboulevards die van vierbaarswegen in Utrecht tweebaanswegen moeten maken. Schipper: "Het gaat eerst om dat je zorgt voor de mensen. En dan is het wat ons betreft bijvoorbeeld een idee om voorlopig maar even niet aan die stadsboulevards te beginnen."

Normaal gesproken vergadert de Utrechtse raad diverse keren over de voorjaarsnota. Eerst gebeurt dat in commissies, waaraan maar een deel van de raadsleden deelneemt. Het proces eindigt met het slotdebat, daarin praat de voltallige raad over de plannen. Bij dat slotdebat komen vervolgens veel alternatieve voorstellen en plannen aan de orde. Dat zijn er vaak meer dan honderd. Het slotdebat duurt dan ook doorgaans tot in de kleine uurtjes. Hetzelfde proces herhaalt zich in het najaar bij de behandeling van de begroting, de financiële invulling van de plannen.

Met zijn brief aan de raad stelt de burgemeester voor om het hele proces rond de voorjaarsnota te schrappen. In plaats daarvan kan er dan bij de behandeling van de begroting in het najaar over de plannen voor volgend jaar gepraat worden. "Door het inrichten van een alternatief proces wordt recht gedaan aan de actuele situatie en de tijdsbeperkingen van zowel Raad als college," betoogt de burgemeester. "En kan er op basis van zo actueel mogelijke informatie gezamenlijk toegewerkt worden naar een integrale afweging bij de Programmabegroting 2021." Het lijkt er op dat het voorstel van de burgemeester door de gehele raad zal worden gesteund, en alternatief lijkt namelijk niet voor handen.

Eerder werd al besloten dat vergaderingen van de raad niet meer door kunnen gaan in hun normale vorm, dat wil zeggen in de raadszaal van het oude stadhuis. In plaats daarvan vergaderen de raadsleden via een internetprogramma, met webcams. Daarbij kunnen ze elkaar zien en spreken, maar zijn gewoon thuis.

Oppositieleider Dimitri Gilissen vindt het een verstandig voorstel. Maar de fractievoorzitter van de Utrechtse VVD geeft wel aan dat hij voor het zomerreces een debat wil voeren in de gemeenteraad waarmee de raad politieke oplossingsrichtingen aan kan geven. "Het is juist in deze crisisperiode belangrijk dat de raad niet buitenspel wordt gezet maar aan het roer blijft."