'Met concrete doelen kunnen we de maatregelen nog lang aan'

Volgens Bregje Holleman, universitair hoofddocent taal en communicatie aan de Universiteit Utrecht, kunnen we de situatie zoals die nu is best nog een tijdje volhouden: "Zolang maar duidelijk is wat de koers is." Hoogleraar Sociale Psychologie Kees van den Bos - ook van de Universiteit Utrecht - benadrukt dat we het psychisch wel zwaarder kunnen krijgen als de maatregelen niet versoepeld worden zonder concreet doel: "Het wordt dan wel heel lastig denk ik. De verveling treedt in, de lol is eraf. Eerst was het nog een soort veredelde vakantie, dat is nu echt niet meer zo. We hebben doelen nodig waar we naar toe kunnen streven."

Volgens Holleman gaat het erom dat mensen weten waarom ze dingen moeten doen: "Het gaat om duidelijke regels en een duidelijke uitleg over het waarom daarvan", legt ze uit. "Zolang de overheid duidelijk communiceert over wat er wel en niet kan, kan er lang begrip zijn in de samenleving."

Eerder was de communicatie van premier Rutte te vaag, vindt Holleman: "Blijf zoveel mogelijk thuis, was eerder de boodschap. En vervolgens kregen we op ons kop dat we naar het strand waren gegaan om uit te waaien. Dat vond ik niet fair, ze hadden duidelijker moeten aangeven wat de bedoeling was." Daarna kwam de duidelijkere boodschap: blijf thuis. Een betere keuze, vindt Holleman: "Mensen moeten weten waar ze aan toe zijn. Zolang dat zo is, is de rek er voorlopig echt nog niet uit."

Daarnaast is ze te spreken over hoe gemeentes overal borden neerzetten met daarop de maatregelen uitgelegd, bijvoorbeeld bij parken: "Ook als je verder geen traditionele nieuwsmedia volgt, kan het je niet ontgaan. Dat is echt goed." Ook dat er nu wekelijks een persconferentie is, vindt ze een goede keuze: "Er ontstaat bij veel mensen een moeilijk gevoel als het onduidelijk wordt. Dus het is goed dat mensen bijgepraat worden: zo staan we ervoor."

Hoogleraar Sociale Psychologie Kees van den Bos legt uit dat mensen hele doelgerichte wezens zijn, die behoefte hebben aan vastigheid. "Dat je ieder dag op de fiets naar je werk stapt bijvoorbeeld." Nu kan dat niet meer. "Dat is een enorm lastig iets." Van den Bos hoopt dat de overheid dan ook komt met een soort tijdspad. "Mensen hebben behoefte aan licht aan het einde van de tunnel, iets waar ze naar toe kunnen werken."

Want onzekerheden, daar kunnen wij mensen niet goed mee omgaan: "En heel veel dingen zijn onzeker nu. Hoe lang dit nog gaat duren, hoe gedraagt het virus zich, wat gebeurt er met onze naasten, onze eigen gezondheid, wanneer komt er een goed vaccin. Sommigen zeggen: spannend toch juist? Af en toe iets niet weten? Dan denk ik: bungeejumpen is alleen leuk als je zeker weet dat het touw stevig is. Over het touw weten we nu juist zo weinig."

Toch is het volgens hem nu niet meteen nodig om massaal naar de psycholoog te gaan. "Het belangrijkste is dat je gezond - mentaal en fysiek - uit deze crisis komt. Dus af en toe een flesje wijn opentrekken mag best, als je ook maar goed voor jezelf zorgt door te sporten en gezond te eten."

Daarnaast pleit Van den Bos voor positiviteit en verbondenheid: "En zoek dat ook in eenvoudige dingen: zet een beer voor je raam, zodat kinderen die kunnen zoeken. Of stuur een grappig en verbindend appje naar iemand waarvan je weet dat hij of zij nu alleen is. Ik doe dat nu ook en het voelt gewoon goed, en is belangrijk voor die andere personen. En wees creatief om toch leuke dingen te kunnen doen. Zoek naar dingen die nog wel kunnen."

En als je nu hulp zoekt: "Ga dan niet in je verleden zitten wroeten, richt je op positieve dingen in het nu, want die zijn er ook altijd."

Communicatiedeskundige Bregje Holleman voorziet wel problemen als de maatregelen een klein beetje versoepeld zouden worden. "Stel dat ze zeggen, je mag één keer per week iets leuks doen, dan gaat iedereen dat natuurlijk meteen doen. En ook vast allemaal tegelijk: bijvoorbeeld op zondagmiddag."

En hoewel het nu goed gaat, ziet Holleman toch nog teveel grijze gebieden: "Want hoe ga je nou om met kinderen onder de 12. Mogen ze spelen met andere kinderen? Met hoeveel? Mogen ze nog binnen komen bij elkaar? Daar is de overheid niet duidelijk over. Ook daar zouden ze meer duidelijkheid over kunnen scheppen. Dat geldt ook voor de keuze waarom ze geen mondkapjes verplichten op straat. Veel mensen hebben daar vragen over." Ook Van den Bos benadrukt: ''Duidelijke doelen en concrete regels hoe je te gedragen blijven dus belangrijk."