Spatschermen en videobellen: rechtbank bereidt zich voor op heropening in mei

1 mei 2020, 05:23 • 3 minuten leestijd

In de rechtszaal worden spatschermen geplaatst. © RTV Utrecht

PROVINCIE UTRECHT - Het is een gigantische klus die geklaard moet worden in de rechtbank in Utrecht: want hoe maak je een openbaar gebouw dat voor iedereen toegankelijk moet zijn klaar voor de anderhalvemetersamenleving? In Utrecht zijn ze er de hele dag druk mee. En dat betekent lijnen trekken, spatschermen plaatsen en af en toe tegen de grenzen aanlopen van wat mogelijk is. "Het valt of staat met het gedrag van de mensen die komen."

Edwin Lap is ervoor verantwoordelijk de rechtbank zo aan te passen dat die zoals gepland op 11 mei de deuren kan openen. Dat begint al bij de ingang. Daar moeten alle bezoekers door een beveiligingscontrole met metaaldetector. Lap: "In de scanstraat worden mensen ook wel eens gefouilleerd als de poort bijvoorbeeld afgaat. Dat kan heel moeilijk op 1,5 meter. Dus daar worden allemaal maatregelen genomen met spatschermen en procedures."

Verder is het hele gebouw voorzien van lijnen op de vloer en borden. Allemaal geen garantie voor succes, aldus Lap. "Het valt of staat met het gedrag van de mensen die komen. Wij kunnen maar beperkt daarop invloed uitoefenen door duidelijk te maken hoe ze zich zouden moeten gedragen. Dat doen we met borden, lijnen en aanwijzingen van het personeel."

Want het zal in mei niet meteen weer zo zijn als voor de coronacrisis. Zo is er voorlopig geen publiek welkom bij rechtszaken. En dat hoort eigenlijk niet, vindt Julia Mendlik, de president van de rechtbank Midden-Nederland. "Heel vroeger was het zelfs op het martkplein dat mensen werden terechtgesteld. Nu gebeurt dat omdat mensen altijd bij strafzaken kunnen meekijken en altijd deze zaal binnen kunnen lopen."

Maar nu dus even niet. De coronamaatregelen zijn dus een knauw voor de openbare toegankelijkheid van de rechtsspraak. Die wordt zo goed als het kan gewaarborgd door het voor journalisten wel mogelijk maken om langs te komen en belangrijke zaken live uit te zenden op internet.

En zo zijn er wel meer hobbels. Zoals de liveverbindingen met verdachten die ervoor kiezen om vanuit de gevangenis hun zaak te volgen. Daarmee zijn capaciteitsproblemen en ook dat is voor rechtbankpresident Mendlik pijnlijk: "Dat vind ik ook echt een probleem. Het is nu zo dat ze hoogstens 45 minuten hebben per verdachte om zitting mee te houden op afstand. Dat is vaak te kort vooral als je een zaak ook inhoudelijk wil behandelen."

De gevangenissen werken op dit moment aan een uitbreiding van de cameravoorzieningen. Het plan is nog steeds voor de rechtbank om op 11 mei weer beperkt open te gaan. De openingstijden worden dan verruimd, zodat zittingen ook 's ochtends of 's avonds kunnen plaatsvinden.

De rechtbanken moeten ook wel open want inmiddels liggen er zoveel zaken te wachten op behandeling dat het hele systeem dreigt vast te lopen. Dat zeggen meerdere mensen zoals Johan Bac, directeur van Reclassering Nederland. Hij pleit voor verregaande maatregelen om rechtbanken te ontlasten.

Al voor de coronacrisis was er sprake van veel vertraging in het rechtssysteem, maar die is nu alleen maar opgelopen. Eind maart waarschuwden strafrechtadvocaten al dat er een achterstand dreigde te ontstaan die nauwelijks nog in te lopen is.