Utrechtse scholen overtreden massaal de wet bij inschrijving kinderen

In het onderzoek werd gekeken of alle kinderen gelijke kansen hebben om geplaatst te worden op de school van hun keuze. De wet schrijft voor dat een kind pas ingeschreven mag worden op driejarige leeftijd. In de praktijk hanteren veel basisscholen een voorinschrijving, waarvoor kinderen op sommige scholen al vanaf hun eerste levensjaar in aanmerking komen. Kinderen met een voorinschrijving hebben vervolgens voorrang bij plaatsing op de school. En daarmee vissen ouders die zich aan de regels houden achter het net.

Het onderzoek is snoeihard in zijn conclusies: "Er is geen sprake van een gelijk speelveld voor ouders bij de wettelijke inschrijving van hun kind op driejarige leeftijd." Daarnaast zeggen de onderzoekers dat het gros van de scholen hun website niet op orde heeft. Daardoor is de inschrijvingsprocedure en het toelatingsbeleid niet transparant. Een deel van de scholen overtreed ook hiermee de wet. "Bij ongeveer een derde van de scholen staat er ofwel informatie op de website die in strijd is met de wetgeving (vooraanmelding), óf informatie ontbreekt volledig, op grond waarvan ouders kunnen weten welke spelregels er gelden voor aanmelding en toelating tot de school."

De situatie loopt het meest uit de hand in wijken waar veel autochtone en hoogopgeleide ouders wonen, zoals Tuindorp en Oog in Al, zo stellen de onderzoekers. Zij stellen verder dat het gebruik van voorinschrijvingen moet stoppen, dat de inschrijving dan eerlijker en transparanter wordt. Toch lost dit niet alle problemen op.

Een bijkomend probleem is dat ouders zich vaak bij meerdere scholen tegelijk aanmelden. Dat mag ook niet, maar ouders willen niet op het laatste moment zonder school zitten voor hun kleuter. Het dubbel inschrijven vervuilt wachtlijsten, en maakt de verwachte drukte op school voor schooldirecties ondoorzichtig.

Wethouder Anke Klein (D66) noemt de conclusies van de onderzoekers zorgwekkend: "De uitkomsten van het onderzoek zijn voor mij onacceptabel. Ieder kind moet zo veel mogelijk gelijke kansen krijgen," zegt de onderwijswethouder in een verklaring. "Ik heb de schoolbesturen - niet vrijblijvend - verzocht hier met urgentie werk van te maken. We zijn met de schoolbesturen overeengekomen dit probleem samen snel aan te pakken." De wethouder benadrukt dat een oplossing alleen is te bereiken als alle scholen meedoen.

De grote schoolbesturen in de stad reageren direct met een persbericht op de kritiek. Ze erkennen dat er een probleem is, maar sturen die kritiek als een boemerang terug naar de wethouder. De problemen liggen vooral aan het gebrek aan voldoende adequate huisvesting van veel scholen. "De schaarste van onderwijshuisvesting in relatie tot het uitgangspunt dat de basisschool een school in de wijk wil zijn, speelt een belangrijke rol," zo schrijven de overkoepelende schoolbesturen. "In wijken waar onvoldoende lokalen zijn, geeft dat een grote druk op ouders om in een zo vroeg mogelijk stadium te proberen zekerheid te hebben dat hun kind op de gewenste school geplaatst wordt."

Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van de gemeente na een motie van de PvdA, GroenLinks, D66 en Denk. De conclusies zullen leiden tot een debat in de gemeenteraad. Raadslid Ilse Raaijmakers (PvdA)reageert geschokt op de uitkomsten. "Dit is zeer zorgwekkend. Laat het een wake-up call voor Utrecht zijn. We moeten meer doen om onze kinderen gelijke kansen te geven."