Burgemeesters worstelen met mondkapjes-vraagstuk, maar RIVM-advies blijft voorlopig leidend

Het OMT vergaderde vandaag over het 'mondkapjes-vraagstuk' en komt volgens minister-president Mark Rutte morgenochtend met een advies voor het ministerie van Volksgezondheid.

De burgemeesters in de 26 gemeenten van Utrecht geven aan die landelijke richtlijnen te volgen. Zelfstandig een mondkapjesplicht invoeren als individuele gemeente kan op basis van de huidige noodverordening ook niet, zegt Iris Meerts, de burgemeester van Wijk bij Duurstede. Maar mogelijk wordt het een optie voor burgemeesters om op kleine schaal, plaatselijk, het dragen van mondkapjes in te voeren. Of dat zo is wordt waarschijnlijk morgen bekend.

Ook nemen sommige burgemeesters andere maatregelen. Zo zegt de Veenendaalse burgervader Gert-Jan Kats dat het aantal nieuwe coronabesmettingen hem zorgen baart. "Daarom hebben wij ervoor gekozen om op drukke plekken en momenten extra maatregelen te nemen. Zo moeten op marktdagen fietsen buiten de Hoofdstraat en de Markt worden geparkeerd."

Het invoeren van een mondkapjesplicht ligt wat gevoelig omdat ook wetenschappers elkaar tegenspreken. Volgens het RIVM kan het dragen van mondmaskers enerzijds een voordeel zijn "omdat het publiek constant herinnerd wordt aan de noodzaak tot het treffen van maatregelen". Anderzijds kan het ook schijnveiligheid opwekken, denkt het RIVM. "Ook gaan mensen met milde klachten toch mogelijk eerder weer naar openbare ruimten."

Omdat de mondkapjes-discussie inmiddels een heet hangijzer is spreken de meeste burgemeesters zich liever niet persoonlijk uit over hun eigen voorkeuren. Zo geeft de Woudenbergse burgemeester Titia Cnossen aan "niet voor haar beurt te willen spreken" en de adviezen van experts af te wachten. Het merendeel laat op vragen van RTV Utrecht weten de maatregelen te volgen die het kabinet doorvoert. De Soester burgemeester Rob Metz laat zich wel iets persoonlijker uit. "Ik laat me graag adviseren door deskundigen, maar ik merk dat ik zelf comfortabeler ben als er mondkapjes gedragen worden in situaties waar de anderhalve meter niet gehandhaafd kan worden", zegt hij.

Dat was bijvoorbeeld het geval tijdens de kermis in Wijk bij Duurstede, vorige week. Daarom werden daar gratis mondkapjes uitgedeeld. Het dragen ervan was een vrijblijvende keuze, vertelt burgemeester Iris Meerts. "Bezoekers reageerden er leuk op en vonden het prettig dat ze op de coronamaatregelen werden gewezen, maar de mondkapjes werden niet echt veel gedragen."

Ook Meerts heeft gemengde gevoelens over een eventuele mondkapjesplicht. "Aan de ene kant maakt het de handhaving makkelijk als voor iedereen duidelijk is dat het mondkapje op moet. Aan de andere kant zien we nu vooral dat de meeste besmettingen voortkomen uit groepsbijeenkomsten, zoals in cafés of bij familiefeesten. Ik vind het zelf erg lastig om achter de voordeur te gaan controleren, omdat ik vind dat iedereen recht heeft op zijn eigen privacy. Dus dan is het alsnog niet echt gemakkelijk te handhaven."

Al met al is in gesprek blijven met elkaar misschien nog wel de beste oplossing, denkt de burgemeester van Wijk bij Duurstede. "Tijdens de kermis heb ik met alle exploitanten gepraat, waardoor de regels voor iedereen heel duidelijk waren. In zo'n kleine gemeente is dat goed te doen. De exploitanten waren zo blij dat ze weer op de kermis konden staan, dat ze zelf ook graag mee wilden werken en in zouden grijpen bij een overtreding van de regels. Ik denk dat daar ook het succes ligt wat betreft handhaving: met de beperkte politiecapaciteit die we hier hebben, kun je dit soort evenementen alleen maar houden als iedereen zich van alle afspraken doordrongen is."

Dat is nodig, want ook in Wijk bij Duurstede neemt het aantal besmettingen toe. "Ook hier hebben mensen moeite om de richtlijnen te blijven respecteren, de anderhalve meter schiet er weleens bij in. Je ziet op dit moment een polarisatie tussen mensen die de urgentie snappen van de weer oplaaiende crisis en van de mensen die denken dat het zo'n vaart niet zal lopen. Het is geen leuke boodschap en ik vind het zelf ook niet altijd even makkelijk, maar we moéten ons aan de richtlijnen blijven houden."