Burgemeester: Vloggers zijn de grote boosdoeners bij rellen in de stad

De raadscommissie kwam bij elkaar tijdens de vakantie om te praten over de rellen van vrijdag 14 augustus en de dagen daarna. De rellen waren aangejaagd door een aantal vloggers, zei burgemeester Den Oudsten. "Die hebben een grote invloed gehad op de rellen zoals die er zijn geweest."

Dat de vloggers de grote aanjagers waren bleek wel uit het feit dat de rellen vanzelf uitdoofden toen de drie vloggers werden aangehouden. Den Oudsten: "Toen was de angel uit de rellen." Volgens hem is opruiing een ernstig strafbaar feit, waar een lange gevangenisstraf op staat.

Volgens Den Oudsten had de politie moeite om de berichten van de vloggers te volgen omdat een deel daarvan binnen een besloten circuit plaatsvond. De politie had geen toegang tot de groepen. In die beslotenheid werd een plek bekend bepaald waar een uur later gereld zou moeten worden. Dat maakte het probleem ongrijpbaar, volgens de burgemeester.

Een samenscholingsverbod kan je moeilijk voor de hele stad afkondigen, zo betoogde hij. Den Oudsten heeft vanochtend bij minister Grapperhaus gezegd dat de overheid makkelijker toegang moet kunnen krijgen tot afgesloten groepen op sociale media.

Toch is de burgemeester tevreden. Hij gaf aan dat er adequaat is gehandeld is door 'de driehoek': politie, Openbaar Ministerie en het gemeentebestuur. "Het is een geoliede machine die bij een volgende gelegenheid weer ingezet kan worden."

Wethouder Lot van Hooijdonk was op de vrijdag van de rellen de vervangend burgemeester, omdat Den Oudsten op vakantie was. Zij had dus de leiding over het optreden van de overheid. Vanuit de raad waren er vragen over het late optreden van de ME op die vrijdag.

Van Hooijdonk gaf aan dat daar twee redenen voor waren. Het was de strategie van de driehoek om zo lang mogelijk te de-escaleren, dat wil zeggen te proberen om de onrust vanzelf te laten uitdoven. De loco-burgemeester gaf aan dat het een bewuste keus was om zo laat mogelijk in te grijpen: "Wij staan nog steeds achter die keuze die toen is gemaakt." Ze kreeg daarbij de steun van haar eigen partij in de raad: GroenLinks.

Pas toen de-escalatie niet succesvol bleek, werd de ME opgeroepen. Maar die bleek niet direct beschikbaar: het duurde een uur voordat er voldoende manschappen ter plaatse waren, volgens Van Hooijdonk. Volgens haar waren veel agenten op vakantie. Daarnaast was het op andere plekken in het land het onrustig. Er was dus onvoldoende politiecapaciteit. Uiteindelijk zijn agenten die vrij waren opgeroepen om op te komen. Volgens Van Hooijdonk was dat de snelst mogelijke optie. Het gebrek aan ME'ers was overigens van te voren al bekend.

De burgemeester benadrukte dat het bij deze rellen niet gaat om een 'Marokkanen-probleem', maar dat wel relatief veel jongeren met een Marokkaanse achtergrond bij de rellen betrokken waren. Maar, zo zei hij, het is wel opvallend dat veel van die jongeren 'geen antecedenten' hebben. Daarmee wil hij zeggen dat ze niet eerder in contact zijn geweest met de politie. Hij noemt ze meelopers. "Als je deze jongens in de kraag vat en ze een goed zetje in de juiste richting geeft, kan je nog heel eerbare burgers van ze maken."

Raadslid Peter van Corler (GroenLinks) is in dat kader erg benieuwd waarom deze jongeren gingen rellen, hij hoopt dat dat blijkt uit de verhoren van de politie. In totaal zijn 53 verdachten opgepakt. VVD'er Queeny Rajkowski was kritisch op het college: "Ik heb veel gemist qua informatievoorziening." Ze doelde op een tweetal brieven die het college naar de raad stuurde. Volgens haar staat daar veel te weinig informatie in. Maar ze zegt ook dat een groot aantal vragen van raadsleden tot aan het debat onbeantwoord bleven.

Henk van Deún van de PVV was het meest radicaal in zijn woorden. Hij vindt dat de rellende jongeren moeten worden opgespoord. Vervolgens moeten ze zo lang mogelijk de cel in, en indien mogelijk uit het land worden gezet. "Deze jongens hebben alle kansen gehad, en die hebben ze niet gepakt. Daarom gaat vergelding voor." Even later ontstond wat commotie tijdens de vergadering toen Ismail el Abassi van DENK wees op een filmpje waarin een fractiemedewerker van de PVV zegt dat de tijd van knuffelen voorbij is, en dat het tijd is om te 'knuppelen'. Meerdere raadsleden reageerden geschokt.

Eva Oosters van Student & Starter deed een oproep aan het college om TikTok en Snapchat beter in de gaten te houden, sociale media waar vooral jongeren gebruik van maken. Die zouden gebruikt moeten worden om jongeren te waarschuwen om niet te gaan rellen. Verder legde ze het verband met de coronacrisis, zij denkt dat er een grote groep jongeren is die minder kansen zullen hebben de komende jaren op een goede baan of een redelijk salaris. Zij denkt dat deze groep ook in de toekomst ontevreden zal zijn, en vraagt het college wat te doen om die achterstand weg te werken.

Ook ontstond discussie over de rol van de ouders van de relschoppers. Meerdere partijen pleitten ervoor om hen aan te spreken of aan te pakken op het gedrag van hun zonen. DENK was het daarmee oneens. Raadslid Ismail el Abassi vroeg aan partijen die dat voorstelden of de ouders van rellende FC Utrecht-supporters dan ook aangepakt zouden moeten worden.