Arbeidseconoom: 55-plussers zonder werk (én bedrijven) moeten nieuwe dingen durven oppakken

Schippers zag de afgelopen jaren de situatie voor ouderen al ontzettend verbeteren, vertelde hij vanmiddag op Radio M Utrecht. Tegenwoordig werken er meer ouderen dan twintig jaar geleden. "Voor mannen en vrouwen gold toen: je was toch wel een beetje de gekke Henkie of Ingrid als je na je 57e nog werkte."

Inmiddels is de situatie voor werknemers op leeftijd in Nederland verbeterd. "Wij beschermen onze oudere werknemers heel goed. Als je een baan hebt, dan hebben veel werkgevers een ontzie-beleid. Werkgevers vinden het fatsoenlijk dat mensen zich niet over de kop werken en netjes de eindstreep halen."

Maar daar zit ook een keerzijde aan, aldus de hoogleraar. "Als je eenmaal door bijvoorbeeld een faillissement of reorganisatie buiten komt te staan, dan ben je plotseling alle voordelen van de insiders kwijt. En dan is het heel moeilijk om er weer tussen te komen."

Leeftijdsdiscriminatie speelt daar volgens de hoogleraar een rol, maar die werkt subtieler dan mensen vaak denken. Het is een reflex om voor een jonger persoon te kiezen, beargumenteert de arbeidseconoom. "Uit mijn onderzoek blijkt dat het traditie is. Bijvoorbeeld: bij de publieke omroep is Matthijs van Nieuwkerk onlangs gestopt. Wat wordt er dan meteen geroepen: 'Tijd om de boel te verjongen!' Dat is eigenlijk de standaardreactie. Dat zit zó in onze hoofden ingeprent."

Maar de voorliefde voor verjongen is volgens Schippers een onlogisch overblijfsel uit het verleden. "Dat komt van toen we een jonge, groeiende bevolking hadden. Maar we hebben nu een krimpende én vergrijzende bevolking. Dus kan je zeggen: verjongen is helemaal niet meer zo realistisch."

Want er zitten volgens Schippers voordelen aan oudere werknemers. Zo hoorde hij in de loop van zijn onderzoek werkgevers klagen over jongeren die weliswaar flexibel waren en goed met computers om konden gaan maar die ook de neiging hadden om maandagochtend nog even te willen uitslapen. "Over ouderen zeggen ze: die werken gerust een half uurtje langer door als er een klant geholpen moet worden. Die betrokkenheid wordt gewaardeerd."

Bedrijven zouden zich hiervan bewust moeten zijn, zegt de econoom. "Als jij een bank bent die hypotheken verstrekt, kan je je afvragen wat je liever hebt. Een jongere van 28 die nog nooit wat heeft meegemaakt. Of iemand van in de 50 die ook weet hoe het is om een hypotheek te betalen, die studerende kinderen heeft, die misschien ooit een huis met verlies heeft verkocht."

Het wachten is volgens Schippers tot dat kwartje valt in het bedrijfsleven. "Er moet iemand binnen bijvoorbeeld zo'n bank het patroon doorbreken van 'we zoeken een jongere.'" En daar kan de overheid volgens hem bij helpen. "De Nederlandse arbeidsmarkt is meer dan in andere landen heel erg dichtgetimmerd met regeltjes: als jij niet diploma b-24-c hebt dan mag je iets niet doen. De vraag is of dat strikt nodig is."

De hoogleraar roept werknemers en werkgevers op om samen met voorstellen te komen voor zij-instromers. Het kabinet zou die dan snel moeten oppikken. "We hebben nu de bedrijven geholpen door snel met een ondersteunend pakket te komen. Ik denk dat hier dezelfde snelheid van werken nodig is."

En in de tussentijd is er genoeg dat 55-plussers zelf kunnen doen om hun kansen op de arbeidsmarkt te verbeteren, aldus Schippers. "Grijp jezelf bij de lurven en ga aan de slag. Kijk ook of je via het UWV of rechtstreeks via een werkgever nog kennis of vaardigheden mist."

En de hoogleraar heeft nog een tip: "Wees bereid nieuwe dingen op te pakken!" Dat kan door bijvoorbeeld actief te worden op Facebook, LinkedIn, en andere sociale media. "Veel bedrijven hebben hun informatie op Facebook staan. Als je daar dan niet op kan, dan zet je jezelf heel makkelijk buitenspel. Dan maak je het makkelijk voor een werkgever om te zeggen 'die mevrouw of meneer heeft niet voldoende ict-vaardigheden.'"