Eva hoopt op erkenning gebarentaal: 'Zichtbaarheid van onze eigen taal en culturele identiteit'

Eva Westerhoff zet zich al jaren in voor erkenning van de Nederlandse Gebarentaal (NGT)
Eva Westerhoff zet zich al jaren in voor erkenning van de Nederlandse Gebarentaal (NGT) © Iep Bergsma
UTRECHT - De Tweede Kamer debatteert vanavond over een wetsvoorstel om de Nederlandse Gebarentaal (NGT) als officiële taal te erkennen. Het is een mijlpaal voor Eva Westerhoff uit Maarssen. "Het betekent voor mij en alle andere dove mensen niet alleen erkenning van de taal waarin wij ons als persoon uitdrukken, maar ook erkenning en zichtbaarheid van gebarentaligen als een gemeenschap in Nederland, met een eigen taal en culturele identiteit."
In 2013 was Westerhoff voorzitter van belangenvereniging Dovenschap en sindsdien maakt zij zich hard voor de erkenning van NGT, vertelt ze per mail aan RTV Utrecht. Als voorbeeld noemt ze de Friese taalwet. Die werd in 2011 ingevoerd, en houdt in dat iedereen in de provincie Friesland het recht heeft om te kiezen om Nederlands of Fries te praten in contact met de overheid of rechtszaal.
"Wettelijke erkenning zorgt dus voor recht op het dagelijks gebruik van de taal, het verkrijgen van informatie en het stimuleren van de ontwikkeling", zegt Westerhoff. "In de praktijk betekent het niet alleen het recht op een tolk gebarentaal in het onderwijs, op het werk of in privésituaties, maar ook het recht op toegang tot algemene informatie zoals websites van bedrijven, overheden, scholen en andere publieke instanties. Ook tijdens crisissituaties, zoals bijvoorbeeld onlangs de aanslag in Utrecht, en ander belangrijk nieuws."
In 2016 bekrachtigt Nederland het VN-verdrag voor de Rechten van Personen met een handicap. Dat verdrag houdt kortgezegd in dat mensen met een beperking het recht hebben om maximaal mee te kunnen doen met de samenleving. "In het verdrag is ook opgenomen dat een land de nationale gebarentaal moet erkennen, gebruiken en stimuleren", legt Westerhoff uit.

In datzelfde jaar dienen Tweede Kamerleden Roelof van Laar (PvdA) en Carla Dik-Faber (CU) de initiatiefwet voor erkenning van de NGT in, die vanavond wordt behandeld in de Tweede Kamer.

Tramaanslag

In de ochtend van 18 maart 2019 wordt Utrecht opgeschrikt door een tramaanslag. Lange tijd is er veel onzekerheid. De dader is voortvluchtig en iedereen moet binnen blijven. Via filmpjes op sociale media spreekt burgemeester Jan van Zanen de ongeruste Utrechters toe. Iets voor 18.45 uur komt het verlossende woord: de dader is gepakt.
Op wat kleine communicatiefouten na, klinkt er vooral lof voor het optreden van de autoriteiten. Toch is er niet veel later ook kritiek. Drie dagen eerder is er een aanslag geweest in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch. In alle nieuwsuitzendingen en persconferenties daar is een tolk aanwezig om het nieuws te duiden voor doven en slechthorenden. Waarom in Nederland niet?

Het 'Irma-effect'

Terug naar nu. Het land zit middenin een gezondheidscrisis: het coronavirus wordt een klein jaar na de tramaanslag in Utrecht door de World Health Organization uitgeroepen tot een officiële pandemie. Meerdere keren wordt het land toegesproken door minister-president Mark Rutte en de minister van Volksgezondheid. Het grote verschil met een jaar eerder: bij al die ingelaste persconfenties is een gebarentolk aanwezig.
Westerhoff is daar blij mee. "Een van onze speerpunten was dat de overheid bij persconferenties tolken NGT moest inzetten, dat staat ook in het wetsvoorstel. Dit is om twee redenen belangrijk: toegankelijkheid van belangrijke overheidsinformatie en grotere zichtbaarheid van NGT."
Gebarentolk Irma Sluis houdt daarbij de gemoederen bezig. Ze is razend populair op sociale media. Haar vertaling van de vermanende woorden van de minister-president ("Niet hamsteren!") zorgen voor vertier online. De aanmeldingen voor de opleiding tot gebarentolk op de Hogeschool Utrecht nemen fors toe. Er wordt gesproken van het 'Irma-effect'.
"Wij wisten al wel, door ervaringen uit het buitenland, dat een tolk gebarentaal bij persconferenties veel aandacht voor de tolk oplevert - en daarmee ook voor de taal", zegt Westerhoff. "Jaren geleden werd de tolk die in Nieuw-Zeeland tolkte rondom het nieuws over de aardbevingen ook een hype."

Belachelijk gemaakt

Maar dat de hype rondom Irma Sluis zó groot zou worden, had ze niet verwacht. "Dat komt waarschijnlijk ook doordat het nu een bijzondere situatie was met corona en de lockdown. Maar de aandacht ging helaas vooral om Irma als persoon. En daarnaast werd NGT als taal vaak belachelijk gemaakt", vindt ze.
"Die hele hype laat vooral zien hoe erg Nederland achterloopt als het gaat om inclusie en toegankelijkheid. En hoe onzichtbaar gebarentaal en dove mensen zijn. Ik ben het gewend dat - als ik in NGT praat - mensen mij aanstaren en belachelijk maken. Maar om dit nu echt zo zwart-wit in de media te zien, was soms erg pijnlijk. Ook omdat de doelgroep voor wie de tolken bedoeld zijn vergeten wordt: dove gebarentalige mensen."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.