Emeritus aartsbisschop van Utrecht Ad Simonis (88) overleden

Kardinaal Eijk, opvolger van kardinaal Simonis als aartsbisschop van Utrecht, heeft met droefheid kennis genomen van het overlijden van zijn voorganger, zo meldt het Aartsbisdom. Volgens kardinaal Eijk verliest de Kerk iemand "met een groot pastoraal hart."

Adrianus, of Ad, Simonis was van 1983 tot 2007 aartsbisschop van Utrecht en daarmee hoofd van de Nederlandse rooms-katholieke kerkprovincie. Hij was vijfentwintig jaar lang het gezicht van de Katholieke kerk in Nederland.

Simonis werd op 26 november 1931 geboren in het Zuid-Hollandse Lisse, waar hij de tweede was in een gezin van elf kinderen. Zijn vader was tandarts maar Ad Simonis had andere ambities. Hij studeerde voor priester en werd in 1957 gewijd.

In 1970 werd Simonis bisschop van Rotterdam en dertien jaar later aartsbisschop van Utrecht. Sinds 1985 mocht Simonis zich ook kardinaal noemen, na 'paus' de hoogste rang in de katholieke kerk.

Als kerkleider beleefde Simonis roerige tijden. Het dieptepunt kwam in 1985 met het pausbezoek aan Nederland. Dat bezoek werd getekend door demonstraties, stenengooiers en doodsbedreigingen aan het adres van de paus.

In de periode daarvoor was de kerk het toneel geworden van een innerlijke strijd tussen vernieuwers en conservatieven. Het zette een periode van kerkelijke leegloop in gang die nog altijd gaande is. Voor Simonis was de leegloop een bron van enorme frustratie, die hem tot zijn dood heeft getergd.

Het vele vergaderen viel Simonis steeds zwaarder en in 2006, op 75-jarige leeftijd, vond de kardinaal het genoeg geweest. Pas een jaar later werd het ontslag ook toegekend vanuit Rome.

Wim Eijk, destijds de bisschop van Groningen-Leeuwarden, werd door de paus benoemd als de opvolger van Simonis. De overdracht tussen de twee verliep moeizaam omdat Simonis nog herstellende was van een heupoperatie, terwijl Eijk het bisschoppelijk paleis aan de Utrechtse Maliebaan al wilde betrekken.

Na zijn emeritaat vertrok Simonis naar Nieuwkuijk waar hij onderdak kreeg op een landgoed van de Focolarebeweging. Hij hoopte te kunnen genieten van zijn rust, maar er doken steeds meer verhalen op over seksueel misbruik van kinderen door katholieke priesters. Dat misbruik speelde met name in de jaren '50 tot en met de jaren '80.

Simonis bleek van enkele gevallen op de hoogte te zijn geweest. Ook had hij een priester die kinderen zou hebben misbruikt een nieuwe aanstelling had gegeven. Simonis zei daarover later dat hij in de veronderstelling was dat de priester therapie had gehad.

De schaal waarop het misbruik plaats had gevonden was voor de kardinaal, zoals hij het zelf zei, compleet onbekend. "Het is een heel gevaarlijke uitspraak die ik doe, want het is zeer beladen: Wir haben es nicht gewusst", zei hij er in 2010 over in het tv-programma Pauw & Witteman. "Dat is behoorlijk beladen, maar het is wel waar." Een paar dagen later noemde hij zijn woorden "achteraf ongelukkig gekozen".

In de jaren daarna verscheen Simonis steeds minder vaak in de publiciteit. Hij verhuisde in 2015 naar Voorhout, waar hij woonde in een huis van het bisdom Rotterdam. Met kerkelijk bestuur bemoeide hij zich niet meer. In plaats daarvan besteedde hij het grootste deel van zijn tijd aan het voorgaan in samenkomsten, het lezen van boeken en zijn grote hobby, het verzamelen van postzegels.