Voor Simonis was de dood 'een noodzakelijk kwaad'

Voor RTV Utrecht sprak verslaggever Martin de Wit de kardinaal sinds hun eerste gesprek in 2005 met regelmaat. Dat leverde in 2007 de documentaire "Gewoon Simonis" op, waarin het afscheid van aartsbisdom Utrecht centraal staat. Later volgden nog diverse reportages en een tweede documentaire over de periode na het vertrek uit Utrecht. Het laatste gesprek vond plaats in zijn woning in Voorhout, waar de kardinaal sinds 2015 woonde.

Op 3 mei staat de kamer van Simonis vol, vooral met schilderijen en kasten waar boeken, beelden en kruizen in staan. Op de tafels liggen opengeslagen postzegelalbums. "Let niet op de troep", zegt hij. "Mijn hulp vindt het goed als ik het zo laat liggen. Ik ben nu Oostenrijk aan het ordenen. Daarna komen weer postzegels van een ander land."

Rond zijn stoel voor het raam in de woonkamer liggen zo'n tien albums. "Ik moet tegenwoordig alles een beetje om mij heen verzamelen." Hij tikt zijn heup aan. "Ik ben niet gehandicapt, maar gebeendicapt", zegt hij met een kwinkslag. Hij doelt op de verschillende beenbreuken waar hij de laatste jaren mee te kampen had.

Naast zijn stoel staat een asbak met een smeulende sigaar. "Elk mens heeft recht op gebrek" zegt hij daarover. Ondanks zijn hoge leeftijd is Simonis nog altijd helder van geest. Zijn lichaam is steeds minder kwiek. Hij slikt dagelijks een heel pakket pillen, onder meer tegen hartritmestoornissen.

Lopen doet Simonis met zijn rollator, een oud exemplaar. Hij erfde die van kardinaal Willebrands, die in 2006 overleed. Op de rollator zit nog altijd een sticker met diens naam.

"We zijn allemaal ter dood veroordeeld", zegt Simonis als hem naar zijn gezondheid gevraagd wordt. "De dood is een noodzakelijk kwaad waar ik niet naar uitkijk. Paulus schreef in zijn brieven dat hij ernaar verlangde om bij Christus te zijn. Maar ik denk, dat kan altijd nog. Ik zou nog graag een paar jaar hebben."

Niet dat Simonis nog grote plannen heeft. Met het besturen van de kerk bemoeit hij zich niet meer. Die verantwoordelijkheid heeft hij overgedragen aan anderen en daar is hij blij om. "Ik dacht eerder dat het goed zou zijn als de emeriti ook zouden kunnen meedenken en meepraten over de grote vraagstukken, maar nu ik zelf met emeritaat ben merk ik dat ik daar geen enkele behoefte aan heb. Het is een bevrijding om dat los te kunnen laten."

Eén vraagstuk laat hem desondanks niet los. "Ik sta er mee op en ik ga er mee naar bed", zegt hij daarover. "De grote vraag waarom mensen massaal de kerk de rug toe hebben gekeerd. Hoe leven mensen nu dan? Waaruit leven ze? Wat is hun basis? Hun motivatie?"

Leven zonder christelijke basis, het is een raadsel voor de kardinaal. De hele maatschappij is voor hem ongrijpbaar geworden. "De platheid, de zinloosheid, ik snap er niets van."

Ook over de zin van zijn eigen werk voor de kerk piekert hij veel. "Ik heb 400.000 vormelingen gesproken, 400.000 jonge mensen. Ik heb daar zoveel tijd ingestoken. En nu mag ik blij zijn als misschien nog 1 procent regelmatig in de kerk komt. We zijn hele generaties kwijtgeraakt. Als ik nu tegen een jongere over Jezus begin zeggen ze: Meneer, wat bedoelt u? Jonge mensen binden zich niet meer. Aan niets en zeker niet aan God."

Een oplossing voor de kwestie ziet hij niet. De kardinaal bidt ervoor, maar ziet zich verder machteloos. "Die tijd ligt nu achter me. Ik preek nog, ik ga nog voor in samenkomsten. Maar schrijven, dat gaat niet meer."

De jaren die kardinaal Simonis nog hoopt te krijgen wil hij vullen met ontspanning en gebed. Een goed boek, soms een theologisch werk, soms een thriller. Voor de aardigheid, zoals hij het zelf zegt. Maar zo lang hij het kan blijft hij het zeggen aan iedereen die het wil horen. "Wat de wereld nodig heeft is gewoon, bekering. Bekeert u en gelooft in de blijde boodschap."