Afblazen uitbreidingsplannen niet genoeg: bewoners Leersum willen nog minder boerderijstank

"Kijk, deze mensen hier moeten 's avonds allemaal met hun ramen dicht slapen", zegt bewoner Ruud Schothorst. Hij woont al zo'n veertig jaar in de buurt van de boerderijen. Hij heeft de bedrijven zien uitbreiden en die gevolgen ruikt hij naar eigen zeggen nog iedere dag. "Er zijn mensen hier die hun huis hebben geprobeerd te verkopen. Dat hebben ze onder de prijs moeten doen. Een stukje verderop stond een huis te koop. Er waren zeven gegadigden, zes zijn er afgehaakt vanwege de stank!"

De boeren aan de Nieuwe Steeg en de bewoners van de woonwijk ertegenover staan al langer op gespannen voet met elkaar. 2013 is aan te wijzen als het jaar waarin de onenigheid een vlucht nam. Boer Wesseling maakte in dat jaar uitbreidingsplannen bekend. De boer wilde destijds zijn bedrijf moderniseren en meer dieren houden. De buurt zou er ook op vooruitgaan omdat met een installatie niet alleen de geur maar ook de uitstoot van ammoniak en fijnstof teruggebracht wordt.

Maar de buurt is niet overtuigd en gaat tegen de plannen verzet, het is hard tegen hard. Waar de gemeenteraad eerst nog geen bezwaren ziet, verandert dat in de loop van 2018 wanneer uit onderzoek van de Wageningen Universiteit blijkt dat zogenoemde luchtwassers in de praktijk minder effectief zijn en dus minder geur en andere zaken wegfilteren. In april dit jaar doet de Raad van State uitspraak en mogen de plannen van veehouder Wesseling defintief niet doorgaan.

Nu, een paar maanden later, willen de bewoners de gemeente ervan overtuigen dat de huidige uitstoot van geur, ammoniak en fijnstof ook minder moet. Ineke Vrij: "Onze gemeente zit net in het uiterste puntje van een deel van Nederland dat meer stank mag uitstoten dan de rest van het land. Wij vinden dat onze gemeente niet bij die vieze stankgemeenten hoort. Dus hebben we gevraagd: doe die stanknorm naar beneden."

Ineke Vrij maakt zich ook zorgen om de milieu-impact van de boerderijen. Daarvoor wijst ze naar twee Natura2000 gebieden in de buurt: "Die hebben natuurlijk ook last van de uitstoot." In dergelijke natuurgebieden is al jaren teveel stikstof aanwezig.

Aan de Nieuwe Steeg zitten twee boeren bedrijven. Een is van varkenshouder Gijsbert Meijers. De situatie met de buren laat hem niet koud. Hij zegt ook dat de overlastsituatie klopt: "Dat is niet te ontkennen, dat is gewoon een feit. Maar niets ruiken is niet te doen. Die huizen staan hier in een overlastsituatie. Een paar honderd huizen zitten binnen onze geurcirkel. En als de wind dan richting de huizen staat, dan ruiken ze de varkens ja. " Meijers heeft 3200 varkens in zijn stallen en een installatie die lucht zuivert.

Meijers is wel kritisch op de klagende omwonenden: "Toen die mensen hier kwamen wonen zeiden ze van; ja, wij komen hier wonen en jij zit hier al langer dus we moeten accepteren dat we af en toe wat ruiken. Er is wel een mentaliteitsomslag gekomen de laatste jaren. En nu zeggen ze; ja wij wonen hier dertig jaar en we willen gewoon niets meer ruiken."

Bob Hartog van het bewonersnetwerk zegt dat inmiddels het halve dorp last heeft van de boerderijgeur. Maar minstens zoveel last is er door de polarisatie en tweespalt die de uitstoot veroorzaakt. De technologische ontwikkelingen in de veehouderij bleken niet goed genoeg om bij opschaling van boerenbedrijven de omgeving te ontzien. Mede daardoor is er nu onvrede. Hartog: "En dat is dus die polarisatie, die moet uit de lucht eigenlijk. We moeten komen tot een gezamenlijke inspanning van veehouders, van de gemeente en de provincie om tot oplossingen te komen."

Vorige week hebben de bewoners- en belangenverenigingen van Ineke Vrij en Ruud Schothorst een brief naar de gemeente Utrechtse Heuvelrug gestuurd met de oproep om iets aan de 'geurbelasting' te doen. Vandaag hebben ze met de wethouder om tafel gezeten. Of dat gesprek iets heeft opgeleverd zal later blijken.