Langstlopende rechtszaak Niemans beton nadert finale, maar verlenging dreigt

© Privé-archief / RTV Utrecht
PROVINCIE UTRECHT - De langstlopende rechtszaak van Nederland begon vandaag aan zijn finale. De voormalige betonpalenfabrikant Niemans eist van de gemeente Vijfheerenlanden tientallen miljoenen euro's. De gemeente erkent dat de fabrikant schade heeft geleden, maar vindt de claim veel te hoog. De strijd over dat bedrag loopt nu al bijna 42 jaar, waarvan 26 jaar voor het Haagse Gerechtshof. Vandaag was de laatste zitting voor het hof.
Rechter Van Sandick heette de aanwezigen welkom met de verzuchting: "Welkom bij de zoveelste zitting." Daarna ontstond een discussie over de spreektijden. De advocaat van de gemeente, Koen Rutten, vond dat de advocaat van Niemans te veel spreektijd kreeg. Hij wist het hof met succes te overtuigen dat die spreektijd beperkt zou moeten worden tot een half uur. Vervolgens was het hof samen met de advocaten nog eens een kwartier bezig om te bekijken wat er nu wel en niet gezegd was door advocate Anna Galama van Niemans. Het proces kenmerkt zich al jaren door dit soort stekeligheden.

Niet geleverd

De zaak draait om een grondruil, waarbij de gemeente Vianen en Niemans elkaar in 1976 een stuk grond zouden leveren. Niemans wilde zijn fabriek uitbreiden, omdat hij wilde innoveren met een destijds revolutionaire techniek. De gemeente leverde de grond niet op het afgesproken tijdstip, waardoor de uitbreiding niet lukte en Niemans niet kon profiteren van zijn uitvinding. De grond werd uiteindelijk in 1982 geleverd, maar toen was de schade al ontstaan.
Al die tijd wordt er geprocedeerd over de hoogte van het bedrag dat eerst de gemeente Vianen, en nu de gemeente Vijfheerenlanden, aan Niemans moet betalen. Eerdere pogingen om te schikken mislukten. Bovendien bogen diverse deskundigen zich door de jaren heen over de zaak.

26 jaar te laat

Telkens zijn er ook nieuwe geschilpunten. Zo maakte de gemeente zich vandaag boos over een nieuwe claim die Niemans twee weken geleden indiende. De oud-fabrikant vordert het bedrag voor de kosten die hij sinds 1989 in deze rechtszaak heeft moeten maken. De advocaten van Niemans dienden een ordner in met facturen voor een totaalbedrag van 10 miljoen euro. De advocaat van de gemeente noemt die claim "26 jaar te laat".
In de zaak vliegen de miljoenen je sowieso om de oren. De gemeente vindt de eerdere claims van Niemans bizar. De schade is volgens haar overgewaardeerd, vier keer meer dan zij redelijk vindt. De gemeente kwam met een berekening die zij wel redelijk vindt, die sluit op een bedrag van 9,2 miljoen euro. Maar als de gemeente op een bepaald aantal punten in het ongelijk zou worden gesteld, zou dat volgens de gemeente kunnen oplopen. Het zou echter nooit meer kunnen worden dan 29,3 miljoen euro, aldus de gemeente.

Rente op rente

Niemans claimt een bedrag dat vele malen is hoger dan wat de gemeente wil betalen. De advocate schetste een aantal scenario's met elk een eigen uitkomst. Het laagste scenario gaat uit van een bedrag van 89 miljoen, het hoogste bedrag dat voorbijkwam was 121 miljoen euro.
Het geschil draait na al die jaren nog om een paar belangrijke details, zoals hoe er om moet worden gegaan met de rente. Reken je met enkelvoudig rente of met samengestelde rente, de zogenoemde rente op rente? Ook is er nog discussie over een bepaalde risico-opslag en de winst die Niemans behaalde op de verkoop van de grond, toen die jaren later weer van de hand werd gedaan.

Rijk moet bijspringen

De gemeente stelde dat Niemans in de zitting van vandaag zaken aan de orde stelde waar jaren eerder al over besloten is door het Hof of de Hoge Raad. De advocaten van Niemans waren het met die stelling uiteraard niet eens.
In het betoog van advocaat Rutten benadrukte hij nog eens dat als de claim wordt toegewezen, Vijfheerenlanden bij het Rijk moet aankloppen voor steun. Daarmee gaat hij overigens voorbij aan het feit de gemeente recent bijna 80 miljoen euro heeft opgehaald met de verkoop van hun Eneco-aandelen.
Commotie ontstond er in de rechtszaal toen na jaren procederen bleek dat er in één van de tabellen die gebruikt wordt voor het berekenen van de schade een rekenfout zit. Bedragen die hadden moeten worden afgetrokken, bleken te zijn opgeteld en omgekeerd. De fout werd opgemerkt door één van de rechters, die de aansluiting tussen twee tabellen niet kon vinden. De advocaten van de gemeente doken daar bovenop en gniffelden om - in hun ogen - zo veel onbenul. Terwijl zij zelf die fout ook al jaren niet hadden opgemerkt. Na enig puzzelwerk bleken de consequenties voor de totale berekeningen geen gevolgen te hebben, volgens de advocaten van Niemans. De tabel stond alleen ter toelichting in de stukken.

Astronomisch bedrag

De advocaat van de gemeente vroeg onder andere aan de rechter om het schadebedrag dat betaald moet worden te matigen. De advocaat noemde het een 'astronomisch bedrag', voor een stukje grond van ruim zes hectare, waar in 1975 een half miljoen gulden voor werd betaald. Niemans liet weten dat voor deze zaak het oude Burgerlijk Wetboek geldt, en destijds stond 'matigen' niet in de wet.
Ook werd er beschouwd over de afgelopen decennia. Advocaat Rutten van de gemeente: "Er is in de loop der jaren een batterij advocaten, rechters en deskundigen aan te pas gekomen. Het is voor de gemeente noodzakelijk om er voor eens en voor altijd een streep onder te zetten."
De rechter doet op 15 december uitspraak. Rechter Van Sandick: "De samenleving heeft ook recht op duidelijkheid in deze zaak." Daarmee komt er een einde aan de langstlopende rechtszaak van Nederland. Althans, als niet één van de partijen, of allebei de partijen, opnieuw naar de Hoge Raad stapt om cassatie aan te tekenen tegen die uitspraak. De kans dat dat gebeurt is gelet op de belangen groot. En dan kan de zaak zo maar nog eens een paar jaar langer duren.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.