Nieuwe energieplannen: democratische doorbraak of problematisch probeersel?






Meerdere raadsleden klagen daarover tegen RTV Utrecht. Ook vanuit de wetenschap zijn er twijfels over de manier van werken. "Vanuit de democratische vertegenwoordiging is dit een problematisch concept."
Wat gebeurt er precies?
De RES bepaalt waar in de toekomst windmolens en zonnepanelen komen in onze provincie. Dat beleid kent een andere manier van werken dan in een gebruikelijk gemeenteraadsvoorstel. De plannen die voorliggen worden samen met de wethouders van andere gemeenten geschreven in een regionale samenwerking.
In onze provincie zijn dat de U16, de regio Amersfoort en de regio FoodValley. Iedere regio heeft een eigen voorzitter. Daarnaast zitten ook nog de gedeputeerde van de provincie en vertegenwoordigers van het waterschap aan tafel.

Nadat uit het overleg een plan naar voren is gekomen gaat iedere bestuurder terug naar de gemeenteraad en Staten die daar een oordeel over mogen vellen. Ze stemmen dan over een stuk dat niet alleen voor hun gemeente van belang is, maar ook van die van andere gemeenten. Een stem voor of tegen heeft daarom andere waarde dan bij een voorstel dat zich normaal binnen de eigen grenzen afspeelt.
Montfoort
In de provincie wordt het systeem van de RES het beste zichtbaar in de gemeente Montfoort. Daar zit de enige gemeenteraad in de U16 die het concept-plan heeft afgewezen. Een meerderheid van de raad heeft grote zorgen over de komst van meer zonnepanelen en windmolens in het open en landelijke gebied bij de gemeente.
Onder aanvoering van coalitiepartij VVD wordt de wethouder nu op pad gestuurd naar minister Eric Wiebes van energie om te melden dat de gemeente niet meedoet met het opwekken van 1,8 terawattuur (TWh) van de U16-gemeenten. Maar wat de gevolgen van die boodschap zijn is niet duidelijk.
VVD-raadslid Frank van Rooijen, die het woord voerde in het debat van 28 september, heeft niet de illusie dat het een wezenlijk verschil gaat maken. In zijn spreektekst noemde hij het hele proces 'ondemocratisch' en de invulling van het klimaatakkoord zou 'vooraf bepaald' zijn. "Het argument dat ik de laatste tijd vaak heb gehoord is dat de RES toch wel doorgaat, dat onze invloed niet aanwezig is", vertelde hij in de raad.
Wij hebben in ieder geval nu een signaal gegeven."
"Het is dan goed om te weten dat er geen wet is die onze RES-regio verplicht te handelen", vervolgt de VVD'er. "Het geheel is gebaseerd op de dreiging van de Rijksoverheid om in te grijpen als we zelf niets doen. Dit is dus een dreiging zonder wettelijke basis."
Of er nu geen windmolens of zonnepanelen komen in Montfoort, kan Van Rooijen niet zeggen. "Wij hebben in ieder geval nu een signaal gegeven. Op het moment dat wij dingen opgelegd krijgen vanuit het Rijk of de provincie kunnen wij tenminste zeggen dat we het er niet mee eens zijn."
Amersfoort
De raad van Amersfoort stemde wel voor het merendeel in met de RES. Ook het CDA, zij het met flinke tegenzin. "Je plaatst jezelf buiten de orde als je tegen duurzaamheid bent", zegt raadslid Alex Engbers. En daar zit volgens hem ook het grote probleem. "De redenering is, we moeten de ijsberen beschermen. En dat is waar, er moet nu zeker iets gebeuren. Maar de manier waarop is echt gekluns."
Tijdens de behandeling sprak hij zijn grote verbazing uit over de beperkte machtspositie van de gemeenteraad. Hij vindt het eng dat niemand hem kan uitleggen wie er verantwoordelijk is op het moment dat het misgaat zodra de komende maanden de windmolens en zonnepanelen definitief op de kaart worden ingetekend.
Het is volstrekt onduidelijk wie er verantwoordelijk is."
"Het is fietsen met losse handen", concludeert Engbers. Hij weet nief goed of hij de wethouder hierover kritisch kan bevragen de komende maanden. "Wat er nodig is voor een gezonde democratie is dat je in boosheid politici moet kunnen wegstemmen. Maar dan moeten die mensen ook verantwoordelijkheid dragen en het is in de RES volstrekt onduidelijk of dat zo is."
De CDA'er heeft geen flauw benul waar hij precies voor heeft gestemd. "Draagt Amersfoort nu meer verantwoordelijkheid omdat we de helft van de inwoners in onze regio hebben? Of is de gemeente voor een zevende verantwoordelijk omdat we met 7 gemeenten in onze RES zitten? Niemand kan mij daar opheldering over geven."
Democratisch problematisch
Harmen Binnema, universitair docent aan de Universiteit Utrecht, begrijpt de scepsis van de gemeenteraadsleden. Er is sprake van "een lappendeken", waardoor de raad minder invloed heeft en de wethouder niet direct aansprakelijk is omdat hij ook verantwoording moet afleggen aan de buurgemeentes in zijn eigen RES-regio.
Dat hoeft niet per se erg te zijn, want samenwerken in dit soort verbanden is volgens Binnema een heel goed uitgangspunt. In de dichtbevolkte provincie Utrecht loop je immers snel op elkaars bestuurlijke tenen. Maar de universitair docent vindt het voor de directe volksvertegenwoordiging wel een democratisch en problematisch concept.
Vanuit de directe democratische vertegenwoordiging is het wel een probleem."
"Aan de ene kant is het democratisch, want belanghebbenden hebben volop aan tafel gezeten", aldus Binnema. "Maar vanuit directe democratische vertegenwoordiging is het wel een probleem, want wanneer je komt bij de vraag of je voor of tegen bent, dan betekent het niet zoveel. Dat bewijst het voorbeeld in Montfoort."
Meer samenwerken
Plannen voor windmolens en zonnepanelen zijn daarin niet uniek in dit soort samenwerkingen. Binnema verwijst naar soortgelijke constructies. Het meest actuele voorbeeld is de Veiligheidsregio Utrecht, die bepaalt dat strakke coronaregels niet alleen in de drukke stad moeten worden nageleefd, maar ook in een dunbevolkte plattelandsgemeente. Ook de Regionale Uitvoeringsdienst, de RUD, is op die manier uitbesteed.
Als iedere gemeente daar eigen beleid op hanteert is dat al snel te duur of te kleinschalig, en dus wordt er samengewerkt. Het nadeel is dat de invloed op deze diensten voor een democratisch gekozen raadslid ook hier wordt ingeperkt, omdat de wethouder die hij of zij controleert niet volledig verantwoordelijk is.
In sommige gevallen ligt die taak zelfs bij de provincie en moet de raad communiceren met Provinciale Staten om iemand ter verantwoording te roepen. De Staten zijn anders qua zetelverhoudingen opgebouwd en dus kan die kritiek van een raad anders interpreteren of worden genegeerd.
Wondermiddel of gedrocht?
De vraag is nu of de RES de doorbraak gaat geven in de oude discussie voor nieuwe wind- en zonlocaties. Heiligt het doel (meer groene energie) de middelen (het beperken van democratische invloed)?
"Ik zie de RES niet als het wondermiddel", aldus Binnema. "Het gaat in gemeenteraden nog steeds veel gedoe opleveren, want het is niet voor niets dat er naast land nog veel meer windmolens in zee worden gezet. Maar de tijd zal het leren."
Bij het CDA in Amersfoort wordt de komende maanden met argwaan naar de RES gekeken. "In heel veel regio's gaat het best goed", zegt Alex Engbers als hij over de provinciegrenzen heenkijkt. "Maar bij een aantal gemeenten in Utrecht gaat het gewoon niet lukken. En dan gaat er van bovenaf worden ingegrepen."
Bij Montfoort voelen ze de hete adem ook in de nek, al denkt de VVD dat de gemeente zelfstandig ook prima energieneutraal kan worden. "We hebben tijdens de behandeling ook besloten om een energietuin op te richten op een voormalige vuilnisbelt", zegt Frank van Rooijen. Ook wijst hij naar het industrieterrein waar een groot zonne-energieproject loopt op een bedrijventerrein.
Dat is volgens Van Rooijen het bewijs dat er genoeg alternatieven zijn voor Montfoort. "We willen wel, maar niet op de manier waarop."
Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.
Nieuwsoverzicht

Tram ontspoord na botsing in Nieuwegein, tramverkeer hele dag ontregeld
In Nieuwegein is vanmorgen een tram ontspoord na een botsing met een auto. De hulpdiensten zijn...

Dit logeerhuis in Woerden brengt mantelzorgers weer rust: 'Het kwam als een geschenk uit de hemel'
Fulltime mantelzorgen? Niet meer dan normaal, vindt Fija (83). Ze zorgt al jarenlang voor haar ...

Seksspeeltjes, hospiteren en eenzaamheid: dé studentenpodcast komt uit Utrecht
In het kantoor van scholieren.com wachten de Utrechtse studenten Dienke Mulder (21, psychologie...

Kampong verliest bij doven van de lichten meer dan alleen punten tegen Bloemendaal
Het is de hockeymannen van Kampong niet gelukt om de topper tegen Bloemendaal winnend af te slu...

Laatste dag voor kroegenexperiment Utrecht
Nog één dag mogen vijf cafés in Utrecht gasten ontvangen. Het vierdaagse Fieldl...

Scooterrijder zonder rijbewijs veroorzaakt ongeval in Oudewater: 'Doe dit soort dingen gewoon niet, er komt veel ellende van'
Een scooterrijder, die hoogstwaarschijnlijk onder invloed verkeerde en zonder rijbewijs rondree...

Veel ziekenhuispersoneel nog niet gevaccineerd: 'Een mislukte estafette'
Het vaccineren van het zorgpersoneel verloopt traag. Tegenslag op tegenslag zorgt ervoor dat ve...

Drie jaar durende brugklas? 'Traag groeiende boom kan de hoogste worden'
Het advies van de Onderwijsraad om de brugklas te verlengen naar drie jaar roept bij veel midde...

Meer besmettingen in Utrecht, geef mensen keus voor vaccin en ook 's avonds prik halen
Mensen moeten zelf kunnen bepalen of ze het AstraZeneca-vaccin willen, ondanks het risico op ee...

Touringcar met leerlingen vat vlam bij Kamp Amersfoort, kinderen met de schrik vrij
Een groep middelbare schoolleerlingen werd vanmiddag opgeschrikt toen de touringcar waarin zij ...

Hans van Breukelen in Een Berg Sport: 'Uitspraak Van Seumeren deed me denken aan mijn Challenger plan'
Hans van Breukelen (64) staat nog altijd in de geschiedenisboeken als de meest succesvolle Nede...

Bloemen voor overleden eigenaar dierenzaak gestolen: 'En dat op de dag van de uitvaart'
''Het is schandalig, echt kansloos'', zegt Marco Merodio, de centrummanager van winkelcentrum O...

Utrecht verdeeld over wel of geen hekken bij de Muntsluis
Het lijkt een simpele vraag, wel of geen hekken op de landtongen bij de Utrechtse Muntsluis? Ma...

GGD-baas pleit voor keuzevrijheid AstraZeneca-vaccin: 'Mensen kunnen heel goed zelf een afweging maken'
Mensen moeten zelf kunnen bepalen of ze het AstraZeneca-vaccin willen, ondanks het risico op ee...

Oud-sportjournalist Heinze Bakker op 79-jarige leeftijd overleden
Oud-sportjournalist Heinze Bakker is overleden, op 79-jarige leeftijd. Dat meldt de NOS. De oud...

Stadsmuseum Rhenen opent deuren voor toekomstige bruidsparen: 'Alles ademt hier sfeer'
Wie op zoek is naar een bijzondere trouwlocatie in de gemeente Rhenen, kan zich dit weekend aan...

Opnieuw dode dieren in vuilniszakken aangetroffen in Utrecht
Op de Rijndijk in Utrecht zijn twee dode dieren in vuilniszakken aangetroffen. De politie is ee...

Provincie werkt aan oplossingen tramgeluid Uithoflijn, omwonenden 'voorzichtig optimistisch'
Bewoners van de Cicerolaan en de Herculeslaan in Utrecht kijken positief terug op het gesprek g...

Maarssenbroek wil actie tegen huisjesmelker Chang: 'Alsof je in de banlieues van Parijs woont'
Het is misschien wel de bekendste huisbaas van Nederland: Betty Chang. Tot twee keer toe werd z...

Agenten ontdekken 50 ponypacks met drugs in auto tijdens controle in Utrecht
In Utrecht is iemand opgepakt omdat hij tientallen ponypacks met drugs vervoerde in een verborg...

Marijke van Beukering 'zeer waarschijnlijk' alsnog in Tweede Kamer na vertrek Smeets
Nu D66'er Sidney Smeets terugtreedt als Tweede Kamerlid vanwege beschuldigingen van ongepaste s...

Raymond (20) lanceert cursus tot bijlesdocent: 'Er is veel meer behoefte aan een-op-een-hulp'
Hoe zorg je ervoor dat middelbare scholieren goede bijlessen krijgen? Raymond Huisman bedacht d...

Moeder en dochter op e-bike gewond bij aanrijding in Bunschoten
In Bunschoten zijn vanochtend een moeder en een jong kind op een e-bike gewond geraakt bij een ...

Proef: GGD gaat tot laat in avond vaccineren in Jaarbeurs
De GGD regio Utrecht (GGDrU) gaat vanaf komende woensdag tot laat in de avond vaccineren in de ...

Opnieuw oversterfte in Nederland, ook stijging van sterfgevallen in provincie Utrecht
Voor het eerst sinds begin februari zijn er in Nederland weer meer mensen overleden dan verwach...

Montfoorters boos op gemeente vanwege nieuw scholencomplex in de wijk: 'Ons is niets gevraagd'
Ze staan lijnrecht tegenover elkaar: een groep Montfoorters en de gemeente. De reden? Een nieuw...

Chef'Special grote winnaar tijdens 3FM Awards in volle zaal van TivoliVredenburg
In Utrecht was Chef'Special vanavond de grote winnaar tijdens de 3FM Awards in TivoliVredenburg...

Digitale bestanden Utrechts Archief in mei weer beschikbaar
Het digitale archief van Het Utrechts Archief is 100 procent hersteld. Dat zei wethouder Linda ...

Relletje in gemeenteraad Bunnik: CDA-fractie blijft weg uit protest tegen vervroegen raadsvergadering
De vijf CDA-raadsleden in de gemeenteraad van Bunnik zijn vandaag demonstratief niet komen opda...

Raadsvragen over corona-racisme: 'Aziatische mensen worden in hun gezicht gehoest'
Utrechters met een Aziatische achtergrond worden vaker dan voor corona gediscrimineerd. Dat zei...

Amersfoortse theatermakers ontdekken unieke beelden van debuut Rutger Hauer
Het onderzoek naar een theatervoorstelling over Amersfoort in de Tweede Wereldoorlog heeft een ...

Man ernstig gewond bij steekincident in Utrechtse woning, politie zoekt getuigen
Bij een woning aan de Waalstraat in Utrecht is vanavond een man neergestoken en ernstig gewond ...

Veense ouderen helpen kunstenaars met het maken van kunst
Zes ouderen uit Veenendaal zijn gekoppeld aan zes Veense kunstenaars. De duo's zijn samen in ge...

Busje belandt op z'n kant op Westplein: chauffeur lichtgewond
Op het Westplein in Utrecht is een busje op z'n kant terechtgekomen. De chauffeur van het voert...

Eindelijk weer dansen in Tivoli, besmettingen flink omhoog, burgemeesters willen wandelen met inwoners
Na lange tijd kan er vanavond weer gedanst worden in TivoliVredenburg. Burgemeesters van versch...

Seinen weer op (neon)groen voor komst veelbesproken kunstwerk op bieb Neude
Een kunstwerk met lichtgevende borden op de bibliotheek op de Neude mag er komen van de Utrecht...

Bedreigingen en brandstichtingen bij huis in Zeist moesten vader van bewoonster dwingen tot betalen: OM eist 8 jaar cel
Brandstichtingen bij huizen in Zeist en Emmeloord, doodsbedreigingen en zelfs ontvoeringsplanne...

Utrechters bezorgd over waterbuffer: 'Er komt een flatgebouw voor de deur'
Bewoners van de Merkestraat in Utrecht maken zich zorgen om een grote warmtebuffer die mogelijk...

Treinverkeer bij Leerdam stilgelegd nadat inspecteur losse spooronderdelen ziet
Er rijden de rest van de dag geen treinen meer tussen Leerdam en Gorinchem. ProRail besloot het...

Zijn ruim 2500 handtekening genoeg om buurtrestaurant De Pomp te behouden? 'Het is aan de grondeigenaar'
Resturant De Pomp moet blijven, dat vinden op z'n minst 2566 ondertekenaars van een petitie di...

Tientallen huizen in Baarn zonder stroom: weg opengebroken vanwege defecte kabel
Op de Frans Halslaan in Baarn hebben enkele tientallen woningen enige uren zonder elektriciteit...

De Ronde Venen baalt van uitstel aanpak N201: 'Ernstige zorgen over voortgang'
Wethouder Alberta Schuurs uit de Ronde Venen is teleurgesteld in de provincie Utrecht omdat de ...

Groen licht voor woningbouw op Sportpark Zuilenselaan
De Utrechtse gemeenteraad is in grote meerderheid enthousiast over het opknappen van het Sportp...

Half jaar cel voor broer en zus die tientallen bolletjes cocaïne slikten
Een broer en zus die eind vorig jaar in Abcoude werden opgepakt met tientallen bolletjes coca&i...

Auto volledig uitgebrand in Maarssen, kozijnen van woning gesmolten
Op de Van Houtenstraat in Maarssen is vanmiddag een geparkeerde auto volledig uitgebrand. Het v...

'Gekke munt' die in Utrechts weiland werd gevonden bevat 300 jaar oud geschilderd portret
Een bijzondere vondst in Utrecht. Een hobby-archeoloog ontdekte dat een 'gewone' 17de eeuwse mu...

100 dagen tot Tokio: 'Nog even puntjes op de i voor de Olympische Spelen beginnen'
Nog 100 dagen en dan beginnen, zoals het er nu naar uitziet, de Olympische Spelen. Op 23 juli g...

Visdeurbel ruim 32.000 keer ingedrukt: 'Maar ik kan niet voor elke vis open doen'
De eerste visdeurbel ter wereld is pas twee weken in gebruik en nu al razend populair. Het aant...

De wederopstanding van Kampong: was Bos zo slecht of zijn Waasdorp en Dijkstra zo goed?
Het schokeffect is onmiskenbaar. Nadat Kampong vorige maand vrouwencoach Pieter Bos op non-acti...

Talent heeft minimaal 1.000 trainingsuren per jaar nodig, maar mag nu niets
Je zult maar sporttalent zijn en in coronatijd helemaal niet mogen trainen. Hugo van Houten uit...

Prikken in de bowlinghal, veel vraag naar zelftests en minder besmettingen in verzorgingshuizen
In De Ronde Venen zijn huisartsen begonnen met vaccinatieprikken, de eerste zelftests liggen bi...