zaterdag 17 oktober 2020, 16.55 uur

'Paleis Soestdijk had nooit in de verkoop gemoeten'

Foto: RTV Utrecht / Joost Danvers

"Maison de plaisance de Soestdyk, pr�s d'Amersfort." Lusthof Soestdijk bij Amersfoort, ca. 1820. Foto: Het Utrechts Archief

In Paleis Soestdijk verblijven sinds de dood van Koningin Juliana en Prins Bernhard in 2004 geen leden van het koninklijk huis meer. Foto: RTV Utrecht / Joost Danvers

In Paleis Soestdijk verblijven sinds de dood van Koningin Juliana en Prins Bernhard in 2004 geen leden van het koninklijk huis meer.

1/3

Geschreven door
Joost Danvers

SOESTDIJK - De raadsleden van Baarn zouden een ernstig gesprek in Den Haag moeten voeren over Paleis Soestdijk. Dat zegt Evert Jan Nusselder, oud-medewerker van de Rijksgebouwendienst en architect-adviseur Monumentenzorg. "De minister heeft de hete aardappel doorgeschoven naar Baarn."

Nusselder schreef afgelopen week vanuit Den Haag een brief aan de gemeente Baarn waarin hij zijn ongenoegen kenbaar maakt over de toekomst van het eeuwenoude paleis. De ingenieur 'huivert' bij de berichten over de aanpak die de nieuwe eigenaar voor ogen heeft. "Je kunt een monument tientallen keren aanpassen of verbouwen, maar als dat zonder toereikende eerbied en kennis van zaken gebeurt leggen monumentenwaarden snel het loodje. Authenticiteit kun je maar ��n keer verpesten."
Voor ir. Evert Jan Nusselder is Soestdijk een bekend gebouw. In de jaren tachtig en negentig was hij verantwoordelijk voor de monumenten die de Rijksgebouwendienst - tegenwoordig het Rijksvastgoedbedrijf - beheert. Toen het paleis enkele jaren geleden te koop werd gezet was hij betrokken bij het 'Nationaal Ensemble', een van de drie finalisten in de Tender Soestdijk en de partij die hoopte er een buitenplaats van te kunnen maken waar parkbezoekers konden picknicken, wandelen en sporten.

De race om het paleis werd gewonnen door de MeyerBergman Erfgoed Groep. Soestdijk krijgt als podium voor innovatief en ondernemend Nederland een modernere bestemming. De gemeenteraad van Baarn pijnigt nu onder meer de hersens over hoe de inmiddels gewijzigde plannen moeten passen in de natuur die de gebouwen omringt. Tot afgelopen week konden tegenstanders hun bezwaren indienen bij de gemeente.
Baarn en de provincie Utrecht zouden op de noodrem moeten trappen, schrijft Nusselder. "Het gebouwencomplex van Soestdijk was vele eeuwen via de Oranjes verbonden aan onze geschiedenis en vormt een kern-component van ons nationale culturele erfgoed." Volgens hem schept dat een verplichting om het monument zoveel mogelijk te beschermen tegen verval.

Huurpand
"De crux is dat Soestdijk natuurlijk nooit in de verkoop had gemoeten", zegt Nusselder. "Het is plat gezegd behandeld als een huurpand. De koninklijke familie had er na het overlijden van Juliana en Bernhard geen behoefte meer aan en de staat dacht: dan verkopen we het maar. In Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittanni� was dat ondenkbaar geweest."

"Maison de plaisance de Soestdyk, pr�s d'Amersfort." Lusthof Soestdijk bij Amersfoort, ca. 1820. | Foto: Het Utrechts Archief

Nusselder vindt dat er een fout is gemaakt. Niet het kostenplaatje, maar de waarde van het erfgoed had centraal moeten staan bij de verkoop. "Dat is een kwestie van cultuurhistorisch besef. Straks verkopen we het Binnenhof ook nog, omdat het tijdelijke onderkomen voor de Kamerleden wel lekker zit. Belangrijkste selectiecriterium voor de toewijzing had deskundigheid op het gebied van behoud en beheer van kwetsbaar gebouwd erfgoed moeten zijn. Gewaarborgde expertise en ruime ervaring op dat terrein zijn nu te beperkt aanwezig."

Hete aardappel
"Ik begrijp goed dat de gemeenteraad er mee tobt", zegt Nusselder, die vindt dat de verantwoordelijkheid voor zo'n waardevol 'gebouwenensemble' bij het rijk hoort te liggen. "De minister heeft de hete aardappel nu doorgeschoven naar Baarn. De raadsleden zouden een ernstig gesprek met Den Haag moeten voeren."

In Paleis Soestdijk verblijven sinds de dood van Koningin Juliana en Prins Bernhard in 2004 geen leden van het koninklijk huis meer. | Foto: RTV Utrecht / Joost Danvers

In zijn brief aan de gemeente roept Nusselder de lagere overheden op om het risico van "onoordeelkundig verprutsen" te vermijden. Maar eigenlijk vindt hij dat het rijk zijn verantwoordelijkheid moet beseffen en de toekomst van Soestdijk weer mede in eigen hand zou moeten nemen.

"De andere partijen die op het paleis hebben geboden zeggen inmiddels: ja, zo hadden wij ook wel kunnen winnen. Ik verwijt de Meyer Bergman Erfgoed Groep niet zoveel, maar het inmiddels van het hun winnende idee afwijkende plan past niet bij Soestdijk. Dit is wel iets anders dan een monumentale gasfabriek die om herbestemming vraagt. Het is een paleis met uiterst kwetsbare interieurs, geen leuk plekje waar bedrijven, met alle respect, hun kunstjes kunnen vertonen."

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.