Naakte man die fietser in Zeist neerstak is zeer ernstig verward, OM eist tbs met dwangverpleging

© Menno Bausch
ZEIST - Een ernstig verwarde man die in juni in Zeist naakt de straat opging en een voorbijrijdende fietser neerstak, moet tbs met dwangverpleging krijgen. Dat eiste de officier van justitie vanochtend in de Utrechtse rechtbank.
De 27-jarige Jonathan van IJ. stond vanochtend terecht voor het steekincident in Zeist en voor de mishandeling van een automobiliste in Zeist en twee fietsers in Leusden. Volgens Openbaar Ministerie is bewezen dat het steekincident een poging tot doodslag was.

Mes in de rug

Een 65-jarige man uit Zeist had op 12 juni boodschappen gedaan en fietste op weg naar huis langs de woning van de verdachte. Die stond naakt op straat en begon op de fietser in te slaan. De fietser probeerde te vluchten, maar reed zich klem tegen het het hek van een school. Toen hij zich losworstelde rende zijn belager terug naar huis. De mishandelde man voelde iets warms langs zijn rug stromen. Een getuige, de begeleider van de dader, trok vervolgens het afgebroken lemmet van een aardappelmesje uit zijn rug.
Verdachte Jonathan werd naakt in zijn kamer aangetroffen, op de koelkast lag het handvat van het afgebroken mes. De begeleider had zijn werkgever een dag eerder al gewaarschuwd dat de man een gevaar voor zichzelf en anderen vormde. Zo zou hij de hulpverlener hebben gevraagd een mes voor hem te kopen, omdat hij van koning Willem-Alexander de opdracht zou hebben gekregen zijn overburen neer te steken.

Andere mishandelingen

Na het steekincident bleek dat de verdachte eerder ook al andere willekeurige voorbijgangers vanuit het niets had mishandeld. In april belaagde hij een fietsend echtpaar in Leusden. Hij duwde de man van zijn fiets en sloeg hem op zijn hoofd. Daarna kreeg de vrouw een klap op haar achterhoofd waardoor zij op de grond viel. Haar man liep een hersenschudding op waarvan hij nog altijd niet hersteld lijkt te zijn. In de rechtbank bleek dat de verdachte voor de mishandeling ook zijn begeleidster al had geslagen.
December vorig jaar reed de verdachte in Zeist opzettelijk met zijn fiets tegen een auto aan. Toen de bestuurster uitstapte, greep hij haar bij de keel en sloeg hij haar op haar nek en hoofd. Alle slachtoffers zijn enorm angstig geworden door de mishandeling. De twee mannen kampen nog altijd met de lichamelijke gevolgen. De verdachte moet hen in totaal zo'n 14.000 euro aan schadevergoedingen betalen, vindt het OM.

Ernstige stoornis

Verdachte Jonathan was niet zelf in de rechtszaal aanwezig. Hij kon de zitting volgen via een audioverbinding met het Pieter Baan Centrum, waar hij in hechtenis zit. Uit zijn onsamenhangende antwoorden en wanhopig geschreeuw bleek dat hij psychisch ernstig in de war is. Toen de rechter vroeg of hij de fietser had neergestoken, antwoordde hij dat zijn overleden vader dat had gedaan.
Tijdens de rechtszaak ging er veel aandacht naar de trieste omstandigheden van de verdachte. Jonathan was een talentvolle cellist die sinds vier jaar kampt met psychische problemen. Hij werd in 2017 gedwongen opgenomen na een sprong uit het raam, waarbij hij zijn enkel brak. Daarna ging hij steeds verder achteruit, ondanks heropnames in verschillende klinieken. Er kwamen ook meer meldingen over agressie-incidenten. Volgens deskundigen is hij autistisch, psychotisch en schizofreen. Hij zou ook zelf niet erkennen dat hij ziek is.

Gevaar voor zichzelf en anderen

Deskundigen die Jonathan hebben onderzocht, stellen dat hij volledig ontoerekeningsvatbaar is. Omdat hij een gevaar is voor zichzelf en anderen, is gedwongen opname en behandeling in een tbs-kliniek op dit moment de enige optie. Volgens een psychiater die hem vanochtend nog bezocht is zijn toestand nu buitengewoon zorgelijk. De officier van justitie volgt dit advies en eist daarom ook geen gevangenisstraf.
De moeder van de verdachte verzet zich tegen opname. Een psycholoog die een broer van hem heeft behandeld, zegt dat de situatie van Jonathan is verergerd door foute medicatie en behandelingen in klinieken. Opname in een tbs-kliniek zou het alleen maar erger maken. Alleen een behandeling in een huiselijke omgeving met de mogelijkheid om cello te kunnen spelen zou hem uit de crisis kunnen halen. Daarvoor zou een speciale stichting moeten worden opgericht en particuliere beveiliging moeten worden ingehuurd.
De verdachte heeft drie broers die ook autistisch zijn. Met een van hen is het volgens de advocaat van de familie op soortgelijke wijze misgegaan. Dankzij een alternatieve aanpak zou het met die broers nu weer de goede kant opgaan.
Of de rechtbank ruimte ziet voor een andere straf dan tbs met dwangverpleging wordt over twee weken duidelijk bij de uitspraak.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.