Montfoort en Woudenberg onder verscherpt financieel toezicht, Vijfheerenlanden in gevarenzone

De provincie Utrecht heeft de maatregel vandaag bekendgemaakt. De gemeenten Woudenberg en Montfoort krijgen hun begroting voor de komende vier jaar niet rond. Ze slagen er niet in om hun jaarlijkse lasten te betalen met de vaste inkomsten. Dat betekent dat ze op tekorten afstevenen. Woudenberg laat bijvoorbeeld weten dat ze ondanks de forse bezuinigingen van de afgelopen jaren toch nog rond de negen ton tekort komen.

Gedeputeerde Robert Strijk (D66) laat aan RTV Utrecht weten dat hij zich zorgen maakt om de situatie in de hele provincie Utrecht. "Er zakken nu twee gemeenten door de ondergrens, maar het is voor alle 26 gemeenten moeilijker geworden. Sinds 2008 zien we de schulden toenemen, de spaartegoeden nemen af, de OZB stijgt met meer dan de inflatie en per saldo blijft er nauwelijks nog iets over. De rek is eruit."

Strijk wijst onder meer op de jeugdzorg en de langdurige zorg, die een steeds groter onderdeel van de totale uitgaven zijn gaan uitmaken. "Gemeenten kunnen dat geld niet meer aan bijvoorbeeld schoolgebouwen, parken of sport uitgeven. Ze gaan interen op spaarpotten en lenen bij, en dan is het op."

Financieel wethouder Anita Vlam van Woudenberg onderschrijft dat in een reactie die de gemeente heeft opgesteld. "Gemeente Woudenberg presenteert een uiterst realistische begroting. Wij willen hiermee een krachtig signaal afgeven richting provincie en Rijk dat de financiële problematiek bij gemeenten groot is. De afgelopen jaren is al fors bezuinigd. Desondanks blijft er een gat over van minimaal 899.000 euro. Dit heeft vooral te maken met het feit dat er geen zicht is op structureel meer geld vanuit het Rijk om de alsmaar stijgende zorgkosten van de gemeente te bekostigen."

Woudenberg zal hoe dan ook met een herstelplan moeten laten zien hoe de gemeente de inkomsten en uitgaven meer in balans brengt. Afgelopen maand zijn gesprekken gestart over nieuwe bezuinigingen. Vlam zoekt nadrukkelijk in het zogenoemde sociaal domein naar een bedrag dat jaarlijks oploopt van 720.000 euro in 2022 tot 1,5 miljoen in 2024. Ook wordt onder meer op de dienstverlening en bedrijfsvoering van de gemeente gekort en zijn de OZB en de toeristenbelasting inmiddels fors verhoogd."

Vijfheerenlanden heeft wel een sluitende begroting, maar kreeg deze week te horen dat ze een schadeclaim van tachtig miljoen euro moet betalen. Dat is de uitkomst van een rechtszaak over een conflict dat al in 1975 begon. Gedeputeerde Strijk wil met het college en eventueel de gemeenteraad in gesprek. Binnenkort besluit hij of Vijfheerenlanden ook onder verscherpt toezicht komt te staan.

Strijk heeft naar eigen zeggen al contact met Vijfheerenlanden over de miljoenenclaim. "Het nieuws is nog maar een paar dagen oud, maar ik moet nu eenmaal voor het eind van het jaar een oordeel geven", zegt Strijk. "Ik wil van de gemeente weten hoe ze het gaan dekken. Onzekerheid daarover is ook een factor die ik meeweeg."

Financieel toezicht door de provincie is geregeld in de Gemeentewet. Een gemeente die onder verscherpt preventief toezicht wordt geplaatst, mag nog wel uitgaven binnen de begroting doen, maar moet toestemming vragen voor wijzigingen die tot meer uitgaven leiden. Bovendien moet zo'n gemeente een herstelplan presenteren.

Ook Montfoort wijst in een korte reactie op een toename van taken waarvoor het Rijk onvoldoende middelen ter beschikking stelt. Dat is volgens de gemeente de oorzaak dat de provincie komend jaar het financieel toezicht verscherpt.

"Op 15 december heeft gedeputeerde de heer Robert Strijk ons ook gevraagd om een herstelplan op te stellen", staat verder in de reactie van Montfoort. "Dit plan moet (uiterlijk) binnen twee keer drie maanden bij de provincie worden ingediend. In het herstelplan moeten we aangeven welke maatregelen we nemen om de meerjarenbegroting vanaf 2022 structureel sluitend te krijgen én te houden. Als de provincie oordeelt dat we aan deze voorwaarden voldoen, dan kan de begroting alsnog worden goedgekeurd en wordt het toezichtsregime verlicht."