Nobelprijswinnaar Martinus Veltman (89) uit Bilthoven overleden

Kort na de Tweede Wereldoorlog begon Veltman met zijn studie wis- en natuurkunde aan de Universiteit Utrecht. "Geen gunstig tijdstip. De oorlog had van het Nederlandse wetenschappelijke leven weinig heel gelaten", aldus de universiteit. In 1956 studeerde Veltman af. Na het vervullen van zijn dienstplicht ging hij in 1961 naar het CERN in Genève, waar zijn leermeester Léon Van Hove directeur was geworden. In 1963 promoveerde Veltman en in 1966 werd hij hoogleraar theoretische natuurkunde aan de Universiteit Utrecht.

Veltman schreef in zijn jaren bij CERN het algebraïsch computerprogramma 'Schoonschip', dat de basis zou vormen voor vele van de algebraïsche programma's die onderzoekers nu wereldwijd gebruiken. "Bij zijn terugkeer naar Utrecht had Veltman al een grote internationale reputatie. Hij was niet alleen een baanbrekend onderzoeker maar toonde zich ook een groot innovator en stimulator van het onderwijs. Zo speelde hij een leidende rol bij de hervorming van het onderwijsprogramma natuurkunde in Utrecht", laat de universiteit weten.

Hij was gefascineerd geraakt door de mogelijke veldentheoretische beschrijving van de zogenaamde zwakke kracht in de natuur. Deze kracht is verantwoordelijk voor het verschijnsel van beta-radioactiviteit. "Dit was een moeilijk onderwerp en afgezien van enkele voornamelijk Russische onderzoekers waren er in het begin weinigen die zich hieraan durfden wagen", aldus de universiteit. "Dat veranderde al enigszins tegen het eind van de jaren zestig. De doorbraak kwam in het begin van de jaren zeventig, na het proefschrift van zijn promovendus Gerard 't Hooft en de baanbrekende artikelen die Veltman en 't Hooft samen publiceerden. In een zeer korte tijd werd het belang van het Utrechtse werk wereldwijd erkend."

In 1981 verliet Veltman de Universiteit Utrecht en ging naar Michigan. "Hoewel er vanuit het Instituut voor Theoretische Fysica druk op hem werd uitgeoefend om te blijven, was de aantrekkingskracht vanuit de Verenigde Staten sterk en de toenmalige faculteit was niet bij machte om Veltman voor Utrecht te behouden." In 1996 verhuisde hij na zijn emeritaat terug naar Nederland. De rol van Veltman werd nadrukkelijk onderkend toen hij in 1999 de Nobelprijs voor de Natuurkunde kreeg met 't Hooft. Veltman en 't Hooft namen samen deel aan de feestelijkheden die ter ere van hen georganiseerd werden op de Universiteit Utrecht.

Martinus Veltman is overleden in zijn huis in Bilthoven, in het bijzijn van zijn familie. Hij werd 89 jaar.

In 2015 dook Maarten van Rossem voor de serie 'Van Rossem vertelt' in de geschiedenis van de Universiteit Utrecht en ging hij ook op bezoek bij Martinus Veltman in Bilthoven. Hieronder kun je de uitzending terugkijken en komende maandag is de aflevering vanaf 17.15 uur elk uur te zien op RTV Utrecht.